Twee van Surinames machtigste jaguar-smokkelnetwerken blootgelegd

Een jaguar (Panthera onca) (Foto: Carlos Navarro)

Experts op het gebied van natuurcriminaliteit in Suriname hebben twee van de machtigste jaguar-handelsnetwerken in Zuid-Amerika gevolgd en gedocumenteerd. De netwerken, genaamd 'SA1' en 'SA18', opereren in Suriname en worden aangestuurd door opzichters uit China. Het onderzoek leverde gedetailleerde informatie op over beide netwerken, hun smokkelroutes, hun operationele methoden en details over de convergentie

van deze handel met andere ernstige misdrijven, waaronder mensenhandel, illegale mijnbouw en witwassen."De belangrijkste boodschap voor wetshandhavers, regeringen en andere niet-gouvernementele organisaties is dat zij de handel in jaguars niet alleen moeten behandelen als een simpele misdaad tegen dieren in het wild, maar als een misdaad die in handen is van gevaarlijke mensen die ook betrokken bij andere ernstige misdrijven; we willen het niveau van de natuurbeschermingspraktijken verhogen om uit te leggen dat dit ernstiger is dan de opportunistische jacht op jaguars", zegt Andrea Crosta, de oprichter en directeur van Earth League International (ELI), een ngo die milieu- en natuurcriminaliteit bestrijdt door onderzoek, analyse en intellect.ELI sluit zich aan bij het Nationaal Comité van Nederland binnen de International Union for Conservation of Nature (IUCN), die Operatie Jaguar leidt. Deze operatie is een samenwerkingsproject met het International Fund for Animal Welfare (IFAW), met steun van de Nederlandse Loterij.De illegale handel in hoektanden, botten en andere lichaamsdelen van jaguars brengt deze grote katachtigen in gevaar en is een uiterst winstgevende onderneming in Latijns-Amerika. In de hele regio worden jaguars (Panthera onca) ernstig bedreigd door stroperij en illegale handel. Hoewel de soort in Suriname wordt beschermd door het Jachtbesluit 2002 en door de Conventie inzake internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES), zijn er aanwijzingen voor een escalatie van de jacht op jaguars in de afgelopen jaren. Dit heeft bijgedragen tot een afname van hun populatie.Sinds 2019 zijn experts van ELI toegewijd aan het in kaart brengen van de mechanismen en structuur van de gehele criminele keten die betrokken is bij de jaguarhandel, van de hoogste schakel - waaronder de leiders van de netwerken - tot de handelaren, transporteurs en verkopers. Met deze informatie hebben deze experts verschillende voorlopige rapporten gepubliceerd om de dynamiek van deze misdaden in vier Latijns-Amerikaanse landen te verklaren: Ecuador, Peru, Bolivia en Suriname. In maart 2023 publiceerden ze een eindrapport over hun onderzoek.Illegale mijnbouw en handel in jaguar-delenSinds het begin van hun werk in de regio zijn wetenschappers van ELI erin geslaagd om meer dan 20 mensen in Suriname te identificeren die betrokken zijn bij de handel in jaguar-delen. Van hen waren er 14 Chinese staatsburgers en de rest was Surinaams of Europeaan. Volgens het onderzoek worden ze allemaal beschouwd als "Level One" internationale mensenhandelaars. Het onderzoek levert bewijs van twee van Zuid-Amerika's sterkste en meest ontwikkelde netwerken voor de handel in wilde dieren. Uit het onderzoek bleek dat er veel meer mensenhandelaars bij betrokken zijn dan ooit werd aangenomen, en dat ze opereren en samenwerken via meerdere netwerken in Latijns-Amerika."Deze netwerken opereren grensoverschrijdend en internationaal; we hebben dit vanaf het begin gezegd, maar nu is er bewijs", zegt Liliana Jauregui, een specialist in milieurechtvaardigheidszaken voor het IUCN Nationaal Comité van Nederland en leider van het Operation Jaguar-project. "Dit brengt uitdagingen met zich mee omdat dit soort misdaden complexer zijn dan wat de autoriteiten aankunnen; daarnaast worden mensen lager in de 'misdaadketen' altijd aangevallen, en als ze het probleem echt willen stoppen, moeten ze hogerop in de keten actie ondernemen", aldus Jauregui.Zo onthulde het onderzoeksteam dat illegale mijnbouw een belangrijke relatie onderhoudt met de jaguarhandel. De specialisten ontdekten dat enkele goudzoekers zijn gerekruteerd om jaguars te doden in gebieden dicht bij de grens met Brazilië. Leden van het criminele netwerk SA18 bezoeken deze mijngebieden één keer per jaar, terwijl leden van het criminele netwerk SA1 ook op jaguars jagen in Apoera, dicht bij de grens met Guyana, waar een van de medewerkers van de mensenhandelaars een houtfabriek exploiteert.

"Mijnbouw en de jaguarhandel zijn beide behoorlijk lucratief. Als je vergelijkt hoe gevaarlijk mijnbouw is vergeleken met de jaguarhandel, dan is de jaguarhandel dat veel minder. Deze mensen maken praktische keuzes; het is niet heel vreemd dat ze de twee dingen combineren. Ze staan in dezelfde ruimte en de dieren staan 'in de weg'. Door ze te doden, kunnen ze meer geld verdienen", zegt Jauregui.

In beslag genomen jaguarbotten (Foto: Britta Jaschinski voor IUCN Nederland)

Bronnen die samenwerken met ELI zeggen dat Chinese kopers vaak met een helikopter of boot op een jachtterrein aankomen en vervolgens in off-road voertuigen naar een goudmijn in de bergen rijden. Wanneer dit gebeurt, worden jaguarproducten duurder zodra ze kopers in Paramaribo, bereiken en zijn ze gelijk aan - of meer dan - goud waard wanneer ze in China worden verkocht.Ook werd bevestigd dat het transport van jaguarproducten vanuit Suriname naar Azië via Nederland en in mindere mate via de Verenigde Staten verloopt. Om dit te bereiken, maken de criminelen volgens specialisten gebruik van hiaten in het systeem. Zo identificeerde ELI's onderzoek naar SA18 enkele handelaren die een ruime beschikbaarheid hebben van jaguarhoektanden en haaienvinnen in Paramaribo. Een van hen werkt op de afdeling douane-inklaring om ervoor te zorgen dat containers met illegale producten van wilde dieren die uit China aankomen, niet worden geïdentificeerd."Er is een bron die zelfs zegt dat men met de goederen via de Nederlandse luchthaven Schiphol kan komen; dit laat zien dat er een structuur is die dit mogelijk maakt", zegt Jauregui.Convergentie van misdadenHet ELI-team suggereerde dat de traditionele wetshandhavingsbenaderingen die zich richten op geïsoleerde illegale bedrijven in Suriname – en in andere landen waar ook jaguarhandel plaatsvindt, zoals Ecuador, Peru en Bolivia – niet langer geschikt zijn om de complexiteit van de georganiseerde misdaad te begrijpen en aan te pakken. Voor deze criminelen is de handel in jaguars slechts een bedrijf en geen andere misdaad dan de anderen die ze al begaan. Om die reden noemen experts dit een 'convergentie van misdaden', omdat ze uiteindelijk allemaal in dezelfde handen samenkomen.

De problemen rond de strijd tegen de illegale handel in jaguars liggen niet in de wetten van de betrokken landen - aangezien ze goed geschreven en goed gedefinieerd zijn - maar in de handhaving ervan en in de zwakke onderzoekscapaciteiten van de autoriteiten.

Hoektanden van de jaguar hoektanden (Foto: Earth League International)

Bij het bespreken van deze convergentie van misdaden is het logisch om andere wetshandhavingsinstanties erbij te betrekken die normaal gesproken geen onderzoek doen naar misdaden tegen wilde dieren en planten. Exclusief samenwerken met verschillende ministeries van milieu - die vaak zelf weinig kunnen doen - zou ertoe kunnen leiden dat dezelfde verdachten betrokken zijn bij aanverwante misdaden. Er werd ontdekt dat de handelaars niet alleen natuurcriminaliteit plegen en delen van andere soorten verhandelen, zoals haaienvinnen, schildpadden en zeepaardjes, maar ook dat, in het geval van Suriname, deze netwerken ongeveer US$ 500.000 per dag witwassen, legale bedrijven exploiteren als dekmantel en visa hebben om de Verenigde Staten binnen te komen en te verlaten.Autoriteiten die geen actie ondernemenDe specialisten die het onderzoek uitvoerden, legden uit dat het tot nu toe alleen mogelijk is geweest om de openbare gegevens en enkele aanvullende details aan de Surinaamse autoriteiten te verstrekken. Omdat dit gevoelige, gedetailleerde informatie is - die mensen in gevaar kan brengen - vereist dit een gespecialiseerd type vergadering, wat nog niet heeft plaatsgevonden."Op de CITES-conferentie werd een eerder rapport afgeleverd dat verband hield met de convergentie van misdaden, en het is dezelfde informatie; zelfs enkele citaten worden gedeeld. Die informatie werd hand-tot-hand bezorgd aan milieuautoriteiten uit Suriname. Tot nu toe hebben we echter niet de kans gehad om de andere informatie in te dienen, omdat dat een ander type proces vereist, meer politiek en diplomatieker; het land heeft op dit moment andere prioriteiten", zei Jauregui.Over het algemeen zijn onderzoekers van ELI dit probleem tegengekomen in de landen die ze hebben onderzocht. Met name in Suriname was het echter moeilijk om de betrokken personen en de juiste manieren om actie te ondernemen te identificeren. Tot nu toe zijn er geen arrestaties verricht."Er zijn veel problemen en we willen geen vertrouwelijke informatie over machtige mensen geven aan iemand die corrupt is, of aan iemand die eerlijk is maar geen macht heeft en er niets aan kan doen. Vroeg of laat kan de informatie de criminelen bereiken", zegt Marc Hoogeslag, de coördinator van het grondaankoopfonds en een ambtenaar van Operatie Jaguar.Aanbevelingen om illegale handel te stoppenHet openbare document bevatte verschillende gedetailleerde aanbevelingen aan de Surinaamse regering. Een aanbeveling is dat er voldoende financiële en personele middelen worden geïnvesteerd. "Dat is heel makkelijk gezegd, maar tegelijkertijd vertellen we ook aan internationale autoriteiten en potentiële internationale financiers dat de regering van Suriname hiervoor steun nodig heeft", aldus Jauregui.Crosta, de oprichter en directeur van ELI, hield vol dat mensenhandel en stroperij een bedreiging vormen voor het voortbestaan van de jaguar op de lange termijn. Hij zei dat lichaamsdelen van jaguars worden verkocht als tijgerdelen in China, en voegde eraan toe dat er 100 jaar geleden 100.000 tijgers in het wild waren en dat er nu minder dan 4.000 zijn. "We willen niet dat wat er met de tijger is gebeurd, ook met de jaguar gebeurt", zei Crosta.

Volgens Jauregui is de situatie op het hele continent buitengewoon nijpend. "Er gebeuren veel dingen tegelijk. Hoewel je een overvloedige biodiversiteit hebt, met veel soorten die emblematisch en waardevol zijn, zijn er plannen voor ontwikkeling en investeringen, maar bijna geen wetshandhaving voor dit soort misdaad, met zeer lage straffen. Er is weinig belangstelling; de prioriteit is laag. Dit alles samen is wat ik de perfecte storm noem", zei Jauregui.

(Bron: Mongabay)