Klimaatrecords tuimelen, aarde blijft op onbekend terrein

De snelheid van de opwarming van de aarde heeft wetenschappers gealarmeerd.

Een reeks klimaatrecords over temperatuur, oceaanhitte en Antarctisch zee-ijs heeft sommige wetenschappers gealarmeerd die zeggen dat hun snelheid en timing ongekend zijn. Gevaarlijke hittegolven in Europa zouden nog meer records kunnen breken, zegt de VN.Het is moeilijk om deze gebeurtenissen onmiddellijk te koppelen aan klimaatverandering, omdat het weer - en de oceanen - zo complex zijn. Studies zijn aan de gang, maar wetenschappers vrezen al dat er zich enkele worstcasescenario's voordoen."Ik ken geen vergelijkbare periode waarin alle delen van het klimaatsysteem zich op recordbrekend of abnormaal terrein bevonden", zegt Thomas Smith, een milieugeograaf aan de London School of Economics."De aarde bevindt zich nu op onbekend terrein" als gevolg van de opwarming van de aarde door de verbranding van fossiele brandstoffen, evenals de hitte van de eerste El Niño - een opwarmend natuurlijk weersysteem - sinds 2018, zegt dr. Paulo Ceppi, docent klimaatwetenschap aan Imperial College London.Hier zijn vier klimaatrecords die deze zomer tot nu toe zijn verbroken - de heetste dag ooit gemeten, de heetste juni wereldwijd geregistreerd, extreme hittegolven op zee, record-laag Antarctisch zee-ijs - en wat ze ons vertellen.In juli beleefde de wereld de warmste dag ooit gemeten, waarmee het wereldgemiddelde temperatuurrecord van 2016 werd verbroken. Volgens de EU-dienst voor klimaatmonitoring Copernicus bereikte de gemiddelde temperatuur op aarde voor het eerst de 17°C en bereikte op 6 juli 17,08°C.De voortdurende uitstoot van het verbranden van fossiele brandstoffen zoals olie, steenkool en gas ligt aan de basis van de opwarmingstrend van de planeet.Dit is precies wat werd voorspeld in een wereld die wordt opgewarmd door meer broeikasgassen, zegt klimaatwetenschapper dr. Friederike Otto van Imperial College London. "Mensen staan 100% achter de opwaartse trend", zegt ze."Als ik ergens door verrast ben, is het wel dat we de records zien breken in juni, dus eerder in het jaar. El Niño heeft normaal gesproken pas na vijf of zes maanden een wereldwijde impact", zegt dr. Smith.El Niño is 's werelds krachtigste natuurlijke klimaatfluctuatie. Het brengt warmer water naar de oppervlakte in de tropische Stille Oceaan en duwt warmere lucht de atmosfeer in. Het verhoogt normaal gesproken de wereldwijde luchttemperaturen.De gemiddelde temperatuur op aarde in juni van dit jaar was 1,47 graden hoger dan de typische juni in de pre-industriële periode. Mensen begonnen broeikasgassen de atmosfeer in te pompen toen de industriële revolutie rond 1800 begon.Op de vraag of de zomer van 2023 is wat hij tien jaar geleden zou hebben voorspeld, zegt dr. Smith dat klimaatmodellen goed zijn in het voorspellen van langetermijntrends, maar minder goed in het voorspellen van de komende 10 jaar."Modellen uit de jaren negentig hebben ons ongeveer gebracht waar we nu zijn. Maar een idee hebben van hoe de komende 10 jaar er precies uit zouden zien, zou heel moeilijk zijn", zegt hij. "De dingen zullen niet afkoelen", voegt hij eraan toe.Extreme hittegolven op zeeDe gemiddelde wereldwijde oceaantemperatuur heeft records gebroken voor mei, juni en juli. Het nadert de hoogste temperatuur van het zeeoppervlak ooit gemeten, dat was in 2016.Maar het is vooral de extreme hitte in de Noord-Atlantische oceaan die wetenschappers alarmeert."We hebben nog nooit een hittegolf op zee gehad in dit deel van de Atlantische Oceaan. Ik had dit niet verwacht", zegt Daniela Schmidt, hoogleraar Aardwetenschappen aan de Universiteit van Bristol.In juni lagen de temperaturen voor de westkust van Ierland tussen de 4°C en 5°C boven het gemiddelde, wat de National Oceanic and Atmospheric Administration classificeerde als een hittegolf van categorie 5, of "meer dan extreem".Het direct toeschrijven van deze hittegolf aan klimaatverandering is complex, maar dat werk is aan de gang, zegt prof. Schmidt. Wat wel duidelijk is, is dat de wereld is opgewarmd en dat de oceanen het grootste deel van die warmte uit de atmosfeer hebben opgenomen, legt ze uit."Onze modellen hebben een natuurlijke variabiliteit en er verschijnen nog steeds dingen die we niet hadden voorzien, of in ieder geval nog niet", voegt ze eraan toe. Ze benadrukt de impact van deze hitte op mariene ecosystemen, die 50% van de zuurstof in de wereld produceren."Mensen denken vaak aan bomen en grassen die doodgaan als we het hebben over hittegolven. De Atlantische Oceaan is 5 graden warmer dan zou moeten - dat betekent dat organismen 50% meer voedsel nodig hebben om normaal te kunnen functioneren", zegt ze.Record laag Antarctisch zee-ijsHet door zee-ijs bedekte gebied op Antarctica bevindt zich op een dieptepunt voor juli. Er ontbreekt een gebied dat ongeveer 10 keer zo groot is als het Verenigd Koninkrijk, vergeleken met het gemiddelde van 1981-2010.Alarmbellen rinkelen bij wetenschappers die de exacte link met klimaatverandering proberen te ontrafelen.Een opwarmende wereld zou de niveaus van Antarctisch zee-ijs kunnen verminderen, maar de huidige dramatische vermindering kan ook te wijten zijn aan lokale weersomstandigheden of oceaanstromingen, legt dr. Caroline Holmes van de British Antarctic Survey uit.Ze benadrukt dat het niet alleen een record is dat wordt verbroken - het wordt veruit verpletterd. "Dit lijkt in niets op alles wat we eerder in juli hebben gezien. Het is 10% lager dan het vorige dieptepunt, wat enorm is."Ze noemt het "weer een teken dat we het tempo van verandering niet echt begrijpen".Wetenschappers dachten dat de opwarming van de aarde ooit het zee-ijs op Antarctica zou beïnvloeden, maar tot 2015 ging het tegen de wereldwijde trend in voor andere oceanen, zegt dr. Holmes."Je kunt zeggen dat we van een klif zijn gevallen, maar we weten niet wat hier op de bodem van de klif ligt", zegt ze. "Ik denk dat dit ons heeft verrast in termen van de snelheid waarmee dit is gebeurd. Het is zeker niet het beste scenario waar we naar keken - het komt dichter bij het slechtste geval", zegt ze.We kunnen zeker verwachten dat meer en meer van deze records zullen breken naarmate het jaar vordert en we 2024 ingaan, zeggen wetenschappers.Maar het zou verkeerd zijn om wat er gebeurt een "klimaatinstorting" of "op hol geslagen opwarming" te noemen, waarschuwt dr. Otto. We zitten in een nieuw tijdperk, maar "we hebben nog tijd om voor velen een leefbare toekomst veilig te stellen", legt ze uit.