Brazilië: Ontbossing Amazonewoud daalt in eerste halfjaar van Lula

Boomstammen zijn opgestapeld in een houtzagerij omringd door onlangs verkoolde en ontboste velden in de buurt van Porto Velho, in de deelstaat Rondonia, Brazilië. (Foto: AP)

Na vier jaar van toenemende verwoesting in het Braziliaanse Amazonegebied, daalde de ontbossing met 33,6% tijdens de eerste zes maanden van president Luiz Inácio Lula da Silva's ambtstermijn. De regering heeft de satellietgegevens donderdag vrijgegeven.Van januari tot juni had het regenwoud waarschuwingen voor mogelijke ontbossing van 2.650 vierkante kilometer, een daling van 4.000 vierkante kilometer - een gebied ter grootte van Rhode Island - in dezelfde periode vorig jaar onder voormalig president Jair Bolsonaro. De gegevens van dit jaar omvatten een daling van 41% in waarschuwingen voor juni, wat het begin markeert van het droge seizoen waarin ontbossing de neiging heeft om te stijgen."De inspanning om de groeicurve om te keren is bereikt. Dat is een feit: we hebben de curve omgedraaid; de ontbossing neemt niet toe", zei João Paulo Capobianco, uitvoerend secretaris van het Ministerie van Milieu, tijdens een presentatie in Brasilia.Capobianco merkte op dat de resultaten voor het volledige jaar zullen afhangen van een paar uitdagende maanden die voor ons liggen. Toch zijn de gegevens een bemoedigend teken voor Lula, die vorig jaar campagne voerde met toezeggingen om illegale houtkap in toom te houden en de verwoesting van het milieu tijdens Bolsonaro's termijn, ongedaan te maken. De voormalige leider verzwakte de milieuautoriteiten, terwijl zijn aandringen op de ontwikkeling van het Amazonegebied weerklank vond bij landrovers en boeren die zich lange tijd verguisd voelden door milieuwetten. Ze werden aangemoedigd en de ontbossing in het Amazonegebied steeg tot een hoogtepunt in 15 jaar.De ontbossingsgegevens van donderdag zijn afkomstig van een systeem genaamd Deter, beheerd door het National Institute for Space Research, een federaal agentschap. Het is een initiatief dat vooral gericht is op het detecteren van real-time ontbossing. De meest nauwkeurige ontbossingsberekeningen zijn afkomstig van een ander systeem genaamd Prodes, waarvan de gegevens slechts jaarlijks worden vrijgegeven."Het komt erop neer dat we prioriteit geven aan handhaving van de milieuwetgeving", zei Jair Schmitt, hoofd milieubescherming bij Ibama, de federale milieudienst van Brazilië, in een telefonisch interview met The Associated Press.

Door het aanhoudende tekort aan personeel was de taak echter niet gemakkelijk, zei hij. Veel Ibama-agenten gingen met pensioen en werden niet vervangen tijdens de regering van Bolsonaro, een weerspiegeling van zijn inspanningen om de milieuautoriteiten te ontmoedigen. Lula heeft zich ertoe verbonden het personeelsbestand te herstellen, maar het aantal handhavers van Ibama blijft op het laagste punt in 24 jaar. Voor het hele land dat groter is dan de aangrenzende VS, zijn er slechts 700 agenten, waarvan er 150 beschikbaar zijn voor inzet.

Runderen grazen op land dat onlangs is afgebrand en ontbost door veehouders in de buurt van Novo Progresso, in de deelstaat Para, Brazilië. (Foto:AP)

Ibama heeft ook de bewaking op afstand versterkt, waarbij ontbossing wordt gedetecteerd door satellietbeelden, aldus Schmitt. Door kruisverwijzingen met landregistraties is het in veel gevallen mogelijk om de eigenaar van het gebied te identificeren, wat leidt tot een embargo dat de toegang tot financiële leningen beperkt en andere sancties oplegt.Een andere strategie was om duizenden illegaal gefokte runderen in beslag te nemen in gebieden waarop een embargo rust. Het is effectief omdat het onmiddellijke straffen oplegt, terwijl boetes in Brazilië zelden worden betaald vanwege een trage beroepsprocedure, zei Schmitt.Rodrigo Agostinho, het hoofd van Ibama, merkte donderdag in de presentatie op dat de waarde van de opgelegde boetes in de eerste helft van het jaar met 167% is gestegen ten opzichte van het gemiddelde van 2019-2022, en het bureau legde een embargo op 2.086 gebieden - een stijging van 111%."We zijn het jaar met veel moeite begonnen vanwege alles wat we hebben geërfd, het reorganiseren van alle handhavingsteams, milieubescherming, het reactiveren van technische systemen", zei Agostinho.Verbeterde ontbossingsgegevens weerspiegelen ook de verandering in retoriek die van de top komt, zei Schmitt. Terwijl Bolsonaro Ibama openlijk bekritiseerde en pleitte voor de legalisering van ontboste gebieden, heeft Lula gezegd dat hij de wetshandhaving zal herstellen en beloofde hij indringers uit beschermde gebieden te verdrijven. Deskundigen zeggen dat alleen al de verwachting dat een landroofgebied uiteindelijk zal worden geregulariseerd, van oudsher een van de grootste oorzaken van ontbossing is geweest.Het kan echter voorbarig zijn om de ommekeer in de trend van ontbossing te vieren. Volgens satellietmonitoring waren er alleen al in juni 3.075 branden in de Amazone, wat het begin markeert van het droge seizoen - de meeste sinds 2007. De sprong is te wijten aan het kappen van ontboste gebieden in de tweede helft van 2022, zei Schmitt. In de Amazone zijn branden meestal door de mens veroorzaakt en ontstaan na het kappen van het bos.Nu El Niño opdoemt, wat normaal gesproken zorgt voor minder regen en hogere temperaturen in het Amazonegebied, heeft Ibama zijn budget voor het bestrijden van bosbranden verdubbeld en de reikwijdte van zijn brandweerkorpsen met 17% vergroot voor de meest kritieke periode, typisch juli tot oktober. Ongeveer de helft van de 2.117 tijdelijke brandweerlieden zijn inheemse volkeren.Het Amazone-regenwoud beslaat een gebied dat twee keer zo groot is als India en bevat enorme koolstofvoorraden, die dienen als een cruciale buffer tegen klimaatverandering. Tweederde daarvan bevindt zich in Brazilië.Volgende maand zal Lula een bijeenkomst in Belem voorzitten, waar staatshoofden uit alle Amazone-landen samenkomen om te bespreken hoe effectief kan worden samengewerkt in de uitdagende regio. Lula heeft beloofd om tegen 2030 een einde te maken aan de netto-ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied. Zijn mandaat van vier jaar, zijn derde termijn, loopt drie jaar eerder af.Om dit te bereiken, zal wetshandhaving alleen niet genoeg zijn, zegt Adevaldo Dias, een rubbertapper-leider die de leiding heeft over het Chico Mendes Memorial, een non-profitorganisatie die traditionele niet-inheemse gemeenschappen in het Amazonegebied bijstaat."Het is noodzakelijk om te investeren in duurzame productieketens onder gemeenschapsbeheer, zoals beheerde pirarucu (arapaima) visserij, paranoten, plantaardige oliën en açai", zei hij tegen de AP. "Dit zal helpen deze ketens nieuw leven in te blazen en uit te breiden, en een fatsoenlijk inkomen te genereren voor degenen die zich inzetten voor natuurbehoud op hun grondgebied."Ibama's Agostinho benadrukte ook de inspanningen van zijn bureau in inheemse gebieden, met name het land van de Yanomami-bevolking waar duizenden illegale goudzoekers - op zoek naar een inkomen - binnenvielen tijdens Bolsonaro's termijn.Hun activiteiten verontreinigden waterwegen en maakten de lokale bevolking ziek. De regering van Lula heeft maanden besteed aan het verdrijven van de meesten van hen. Sommigen blijven echter 's nachts werken om te voorkomen dat ze worden gepakt, zei Agostinho. "We zijn erg tevreden met het resultaat tot nu toe", zei hij. "We weten dat de strijd nog niet voorbij is, we zullen dit werk blijven doen."