De anti-islam-populistische Geert Wilders wordt tegen alle verwachtingen in de nieuwe premier van Nederland.
Met vrijwel alle stemmen geteld, heeft de anti-islam-populistische leider Geert Wilders een dramatische overwinning behaald bij de Nederlandse verkiezingen. Na 25 jaar in het parlement zal zijn Partij voor de Vrijheid (PVV) naar verwachting 37 zetels winnen, ruim vóór zijn naaste rivaal, een linkse alliantie."De PVV kan
niet langer genegeerd worden", zei hij. "Wij zullen regeren."Zijn overwinning heeft de Nederlandse politiek geschokt en zal ook in heel Europa een schok teweegbrengen.Maar om zijn belofte waar te maken om 'premier voor iedereen' te zijn, zal hij andere partijen moeten overtuigen om zich bij hem aan te sluiten in een coalitie. Zijn doel is 76 zetels in het parlement met 150 zetels.Tijdens een partijbijeenkomst donderdag werd de 60-jarige Wilders toegejuicht en proosten partijleden op zijn overwinning in een kamer vol tv-camera's.Wilders vertelde de BBC dat hij 'natuurlijk' bereid was te onderhandelen en compromissen te sluiten met andere partijen om
premier te worden.De PVV-leider won nadat hij de wijdverbreide frustratie over migratie had aangewend, hij beloofde dat de grenzen gesloten zouden worden en dat hij zijn belofte om de Koran te verbieden in de ijskast zette.Hij was in een strijdlustige stemming tijdens zijn overwinningstoespraak: "Wij willen regeren en... wij zullen regeren. De zetelaantallen zijn een enorm compliment, maar ook een enorme verantwoordelijkheid."Vóór de stemming sloten de drie andere grote partijen deelname aan een door Wilders geleide regering uit vanwege zijn extreemrechtse beleid. Maar dat zou kunnen veranderen vanwege de omvang van zijn overwinning.De linkse alliantie onder voormalig EU-commissaris Frans Timmermans staat op een verre tweede plaats met 25 zetels, volgens een voorspelling op basis van 94% van de stemmen.Hij maakte duidelijk dat hij niets te maken zou hebben met een door Wilders geleide regering, en beloofde de Nederlandse democratie en rechtsstaat te verdedigen. "We laten niemand in Nederland gaan. In Nederland is iedereen gelijk", zei hij tegen de supporters.Dan blijft de op de derde plaats geplaatste centrumrechtse liberale VVD onder de nieuwe leider Dilan Yesilgöz over, en een gloednieuwe partij gevormd door klokkenluider-Kamerlid Pieter Omtzigt op de vierde plaats; beiden hebben hem gefeliciteerd met het resultaat.Hoewel Yesilgöz betwijfelt of Wilders de cijfers zal kunnen vinden die hij nodig heeft, zegt ze dat het aan haar partijgenoten is om te beslissen hoe ze zullen reageren. Vóór de verkiezingen hield ze vol dat ze niet in een door Wilders geleid kabinet zou dienen, maar sloot niet uit dat ze met hem zou samenwerken als ze zou winnen.Omtzigt zei aanvankelijk dat zijn partij Nieuw Sociaal Contract niet met Wilders zou samenwerken, maar zegt nu dat ze "beschikbaar zijn om dit vertrouwen van de kiezers in daden om te zetten".Een overwinning van Wilders zal schokgolven door heel Europa veroorzaken, aangezien Nederland een van de grondleggers is van wat de Europese Unie werd.Nationalistische en extreemrechtse leiders in heel Europa prezen zijn prestatie. In Frankrijk zei Marine Le Pen dat het "de groeiende gehechtheid aan de verdediging van de nationale identiteit bevestigt".Wilders wil een 'Nexit'-referendum houden om de EU te verlaten, hoewel hij erkent dat er geen nationale stemming bestaat om dat te doen. Het zal voor hem moeilijk zijn om een grote toekomstige coalitiepartner ervan te overtuigen dit te onderschrijven.Hij temperde zijn anti-islamretoriek in de aanloop naar de verkiezingen en zei dat er op dit moment urgentere kwesties waren en dat hij bereid was zijn beleid inzake het verbieden van moskeeën en islamitische scholen 'in de koelkast te zetten'.De strategie was een succes: het aantal leden van zijn PVV-partij in het parlement werd ruimschoots verdubbeld.Tijdens de campagne profiteerde Wilders van de wijdverbreide ontevredenheid over de vorige regering, die ten onder ging in een meningsverschil over de asielregels.Voor politicoloog Martin Rosema van de Universiteit Twente was het een van de vele cadeaus die Wilders in een paar maanden tijd op een bord kreeg overhandigd. Een andere was dat de centrumrechtse liberale leider de deur had geopend om met hem in een coalitie samen te werken."We weten, ook uit internationale precedenten, dat radicaal-rechtse partijen er slechter aan toe zijn als ze worden uitgesloten", zei hij.Migratie werd een van de hoofdthema’s en Wilders maakte woensdag duidelijk dat hij van plan was een "tsunami van asiel en immigratie" aan te pakken.Vorig jaar is de nettomigratie naar Nederland ruim verdubbeld tot boven de 220.000, deels als gevolg van vluchtelingen die de Russische invasie van Oekraïne ontvluchtten. Maar het probleem wordt verergerd door een tekort van zo’n 390.000 woningen.Op het Haagse hoofdkwartier van de VVD van Yesilgöz hadden aanhangers zich voorbereid om hun glas te heffen op het vooruitzicht van de eerste vrouwelijke premier van Nederland.Maar er klonk een collectieve snik van ongeloof toen de exitpolls op de schermen verschenen en ze zich over hun telefoons heen bogen om te proberen te begrijpen wat er mis was gegaan.Yesilgöz nam de functie van centrumrechtse leider over toen de langstzittende premier van het land, Mark Rutte, zich in juli uit de politiek terugtrok. Ze kwam als zevenjarige vluchteling uit Turkije naar Nederland, maar heeft een harde lijn aangenomen op het gebied van immigratie.Sommige politici en moslimfiguren hebben haar ervan beschuldigd de deur naar extreemrechts te hebben geopend door te weigeren samen te werken met Geert Wilders.De 46-jarige Yesilgöz had geprobeerd afstand te nemen van het kabinet-Rutte waarin zij minister van Justitie was, maar kon de opiniepeilingen uiteindelijk niet waarmaken.Tot aan de vooravond van de verkiezingen werd bijna de helft van het electoraat omschreven als zwevende kiezers. Velen van hen hebben misschien besloten haar niet te steunen.Een maatstaf voor het succes van Wilders bij het winnen van kiezers kwam van een moslimkiezer in Den Haag die zei: "Als hij niet zo tegen moslims was, zou ik in hem geïnteresseerd zijn."Uren voor de stemming was Wilders optimistisch over zijn kansen, vertelde hij aan de BBC. "Ik denk dat het de eerste keer ooit in Nederland is dat we in één week tijd tien zetels hebben gewonnen in de peilingen."
Hij was realistisch over de zware taak die hem te wachten stond bij het vormen van een regering onder leiding van hem, maar hij zei dat hij een positief persoon was en dat de overwinning het "moeilijk zou maken voor de andere partijen om ons te negeren".
Angst en bezorgdheidDe verkiezingen markeerden een scherpe wending naar rechts voor het land, waardoor de PVV de eerste rechts-populistische partij ooit werd die de parlementsverkiezingen won.Wilders is in zijn politieke positie vaak vergeleken met de voormalige Amerikaanse president Donald Trump, en het anti-islam-, anti-EU-platform van zijn partij voerde een anti-immigrantencampagne met een harde houding, waaronder het sluiten van de grenzen en het deporteren van immigranten zonder papieren."De Nederlanders hopen dat de mensen hun land terug kunnen krijgen en dat we ervoor zullen zorgen dat de tsunami van asielzoekers en immigratie wordt verminderd", zei Wilders, waarmee hij een standpunt benadrukte dat bij veel kiezers een sterke snaar raakte.Islamitische en Marokkaanse organisaties uitten hun zorgen over de overwinning van Wilders. Moslims vormen ongeveer 5 procent van de bevolking in Nederland."De nood en angst zijn enorm", zegt Habib el-Kaddouri, hoofd van een organisatie die Nederlandse Marokkanen vertegenwoordigt, tegen persbureau ANP. "We zijn bang dat hij ons als tweederangsburgers zal afschilderen."Het PVV-manifest geeft duidelijk aan wat de toekomst van Wilders voor Nederland voorstelt en stelt: "Asielzoekers smullen van heerlijke gratis cruiseschipbuffetten, terwijl Nederlandse gezinnen moeten bezuinigen op de boodschappen."Het stelde een verbod voor op islamitische scholen, korans en moskeeën. Hoofddoekjes zouden verboden worden in overheidsgebouwen.Er zou een 'bindend referendum' worden gehouden over een 'Nexit' – het idee dat Nederland de EU zou verlaten.De PVV riep ook op tot een "onmiddellijke stopzetting" van de ontwikkelingshulp en het voeren van een "Nederland eerst" buitenlands beleid.
