Rusland: Leider Wagner Group naar Wit-Rusland

Yevgeny Prigozhin, de eigenaar van het militaire bedrijf Wagner Group (r), zit in een militair voertuig dat poseert voor een selfie met een lokale burger in een straat in Rostov aan de Don, Rusland, voor vertrek naar een gebied van het hoofdkwartier van het zuidelijke militaire district. (Foto: Reuters)

De opstandige Russische huurlingcommandant die zijn troepen beval naar Moskou

te marcheren alvorens abrupt van koers te veranderen, zal naar het naburige Wit-Rusland verhuizen en niet worden vervolgd, zei het Kremlin zaterdag. Het besluit is onderdeel van een deal om een crisis te bezweren die de grootste uitdaging vormde voor president Vladimir Putin in zijn meer dan twee decennia aan de macht.De aanklachten tegen Yevgeny Prigozhin voor het opzetten van een gewapende opstand zullen worden ingetrokken en de troepen die zich bij hem hebben aangesloten, zullen ook niet worden vervolgd, kondigde Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov aan. Strijders van zijn Wagner-groep die niet aan de opstand deelnamen, zullen contracten worden aangeboden door het ministerie van Defensie.Putin had gezworen degenen achter de gewapende opstand te straffen onder leiding van zijn voormalige beschermeling, wiens troepen een belangrijke militaire faciliteit in Zuid-Rusland in beslag namen voordat ze naar de hoofdstad oprukten. In een televisietoespraak tot de natie noemde Putin de opstand een "verraad" en "bedrog".Door Prigozhin en zijn troepen vrij te laten gaan, zei Peskov dat het "hoogste doel" van Putin was "het vermijden van bloedvergieten en interne confrontaties met onvoorspelbare resultaten".Moskou had zich schrap gezet voor de komst van de Wagner-troepen door controleposten op te zetten met gepantserde voertuigen en troepen aan de zuidelijke rand van de stad. Het Rode Plein werd afgesloten en de burgemeester drong er bij automobilisten op aan om van sommige wegen te blijven.Maar nadat de deal was gesloten, kondigde Prigozhin aan dat hoewel zijn mannen slechts 200 kilometer  van Moskou verwijderd waren, hij had besloten zich terug te trekken om te voorkomen dat hij "Russisch bloed zou vergieten". Zijn troepen werden teruggestuurd naar hun veldkampen in Oekraïne, waar ze aan de zijde van Russische reguliere soldaten hebben gevochten.Prigozhin heeft de afzetting geëist van minister van Defensie Sergei Shoigu, lange tijd het doelwit van zijn vernietigende kritiek op zijn oorlogsvoering in Oekraïne. Op vrijdag beschuldigde hij troepen onder Shoigu's bevel van het aanvallen van Wagner-kampen en het doden van "een groot aantal van onze kameraden".Prigozhin zei niet of het Kremlin op zijn eis had gereageerd. Peskov zei dat de kwestie niet had kunnen worden besproken tijdens de onderhandelingen, die werden gevoerd door de president van Wit-Rusland, en is het "exclusieve voorrecht van de opperbevelhebber".Als Putin zou instemmen met de afzetting van Shoigu, zou dat politiek schadelijk kunnen zijn voor de president nadat hij Prigozhin had bestempeld als een achterbakse verrader.Begin zaterdag leek het privéleger van Prigozhin het militaire hoofdkwartier in Rostov aan de Don te controleren, een stad meer dan 1.000 kilometer ten zuiden van Moskou, die Russische operaties in Oekraïne leidt, zei het Britse Ministerie van Defensie.Een nachtelijke video van de stad die op Russische berichtenapp-kanalen werd gepost, toonde mensen die Wagner-troepen toejuichten toen ze Rostov aan de Don verlieten. Prigozhin werd gezien terwijl hij in een van de voertuigen reed, en mensen begroetten hem. Sommigen renden naar hem toe om hem de hand te schudden terwijl hij het raampje liet zakken. De regionale gouverneur zei later dat alle troepen de stad hadden verlaten.Wagner-troepen en -uitrusting waren ook in de provincie Lipetsk, ongeveer 360 kilometer ten zuiden van Moskou.De autoriteiten verklaarden een "terrorismebestrijdingsregime" in Moskou en de omliggende regio, waardoor de veiligheid werd vergroot en sommige bewegingsvrijheid werd beperkt. Aan de zuidelijke rand richtten troepen controleposten op, plaatsten zandzakken en stelden machinegeweren op. Bemanningen groeven delen van snelwegen op om de mars te vertragen.De burgemeester van Moskou, Sergei Sobyanin, heeft maandag voor de meeste inwoners een rustdag uitgeroepen als onderdeel van de verhoogde beveiliging, een maatregel die ook na de terugtrekking van kracht bleef.De dramatische ontwikkelingen kwamen precies 16 maanden nadat Rusland zijn grootschalige invasie van Oekraïne lanceerde, het grootste conflict in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog, waarbij tienduizenden mensen om het leven zijn gekomen, miljoenen mensen op de vlucht zijn geslagen en steden in puin liggen.Oekraïners hoopten dat de Russische onderlinge strijd kansen zou creëren voor hun leger om het door Russische troepen in beslag genomen gebied terug te nemen.Ben Barry, senior fellow voor landoorlogvoering aan het International Institute for Strategic Studies, zei dat zelfs met een deal de positie van Putin waarschijnlijk is verzwakt en dat "deze gebeurtenissen een grote troost zullen zijn geweest voor de Oekraïense regering en het leger."De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zei zaterdag laat, kort voordat Prigozhin zijn terugtrekking aankondigde, dat de mars de zwakte in het Kremlin aan het licht bracht en "alle Russische bandieten, huurlingen, oligarchen" liet zien dat het gemakkelijk is om Russische steden "en waarschijnlijk arsenalen" te veroveren.Zelensky schakelde over op het Russisch in zijn dagelijkse videotoespraak en zei dat "de man van het Kremlin" "erg bang" was. Hij herhaalde zijn oproepen aan het Westen om Oekraïne te voorzien van F-16 straaljagers en ATACMS tactische ballistische raketten.Prigozhin had eerder gezworen dat zijn strijders, waarvan hij zei dat het er zo'n 25.000 zijn, zich niet zouden overgeven omdat "we niet willen dat het land voortleeft in corruptie, bedrog en bureaucratie".“Wat betreft het verraad aan het moederland, heeft de president zich diep vergist. We zijn patriotten van ons vaderland', zei hij in een audiobericht op zijn Telegram-kanaal.Hij plaatste video van zichzelf op het militaire hoofdkwartier in Rostov aan de Don en beweerde dat zijn troepen de controle over het vliegveld en andere militaire faciliteiten in de stad hadden overgenomen zonder doden of zelfs maar "een enkel schot".Russische media meldden echter dat verschillende helikopters en een militair communicatievliegtuig waren neergehaald door Wagner-troepen. Het Kremlin verwees een vraag over de verliezen naar het ministerie van Defensie, dat geen commentaar heeft gegeven.De kortstondige opstand kwam toen Rusland "de zwaarste strijd voor zijn toekomst voert", zei Putin, terwijl het Westen sancties tegen Moskou opstapelde en Oekraïne bewapende."De hele militaire, economische en informatiemachine van het Westen is tegen ons ingezet", zei Putin.Door de staat gecontroleerde tv-netwerken leidden hun nieuwsuitzendingen met de verklaring van Putin en berichtten over de gespannen situatie in Rostov aan de Don. Omroepen brachten ook verklaringen van Russische topambtenaren en wetgevers die hun steun betuigden aan Putin, Prigozhin veroordeelden en hem aanspoorden zich terug te trekken.De Tsjetsjeense sterke man Ramzan Kadyrov, die in het verleden de kant van Prigozhin heeft gekozen in zijn kritiek op het Russische leger, sprak ook zijn steun uit voor "elk woord van Putin."De muiterij moet worden onderdrukt", zei Kadyrov.Wagner-troepen hebben een cruciale rol gespeeld in de oorlog in Oekraïne, door de oostelijke stad Bakhmut in te nemen, een gebied waar de bloedigste en langste veldslagen hebben plaatsgevonden. Maar Prigozhin heeft steeds meer kritiek geuit op het militaire leger en beschuldigde het van incompetentie en het uithongeren van zijn troepen met munitie.Bij de aankondiging van de opstand beschuldigde Prigozhin de Russische troepen ervan de Wagner-kampen in Oekraïne aan te vallen met raketten, gevechtshelikopters en artillerie. Hij beweerde dat generaal Valery Gerasimov, chef van de generale staf, opdracht had gegeven tot de aanvallen na een ontmoeting met Shoigu waarin ze besloten de militaire aannemer te vernietigen.Het ministerie van Defensie ontkende de aanval op de kampen.De 62-jarige Prigozhin, een voormalig veroordeelde, heeft langdurige banden met Putin en won lucratieve cateringcontracten in het Kremlin die hem de bijnaam "Putins chef" opleverden.Hij kreeg aandacht in de VS toen hij en een dozijn andere Russische staatsburgers werden beschuldigd van het voeren van een geheime campagne op sociale media om onenigheid te zaaien in de aanloop naar de overwinning van Donald Trump in de presidentsverkiezingen van 2016. Wagner heeft militaire aannemers naar Libië, Syrië, verschillende Afrikaanse landen en uiteindelijk Oekraïne gestuurd.De opstand leek de oorlogsinspanningen van Moskou in Oekraïne waarschijnlijk verder te belemmeren, aangezien de troepen van Kiev de Russische verdediging onderzochten in de beginfase van een tegenoffensief.Orysia Lutsevych, het hoofd van het Ukraine Forum van de denktank Chatham House in Londen, zei dat de machtsstrijd verwarring en mogelijke verdeeldheid onder de Russische strijdkrachten kan veroorzaken."Russische troepen in Oekraïne opereren nu misschien in een vacuüm, zonder duidelijke militaire instructies en twijfels over wie ze moeten gehoorzamen en volgen", zei Lutsevych. "Dit creëert een unieke en ongekende militaire kans voor het Oekraïense leger."Westerse landen volgden de ontwikkelingen op de voet. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken sprak met zijn collega's in de andere G7-landen en de vertegenwoordiger van de Europese Unie voor buitenlandse zaken, zei zijn woordvoerder, eraan toevoegend dat Blinken "herhaalde dat de steun van de Verenigde Staten aan Oekraïne niet zal veranderen".Letland en Estland, twee NAVO-landen die aan Rusland grenzen, zeiden dat ze de veiligheid aan hun grenzen verhoogden.