Het brede maatschappelijke beraad in decembermoordenzaak hoog noodzakelijk

Ex-president Bouterse zei na de zitting van 30 juli tegen journalisten, dat de toekomst van Suriname grotendeels zal afhangen van de uitspraak van 30 augustus 2021. Dat gaf de aanleiding tot speculaties in de samenleving. Er zijn verschillende opties naar voren gekomen. Ik heb die bestudeerd en aan de hand van bepaalde artikelen uit het Surinaamse Wetboek van militair strafrecht een inschatting gemaakt van de mogelijkheden na de uitspraak.

Deze wet, die overigens bij de onafhankelijkheid van 25 november 1975 van het Nederlands Militair Strafrecht werd afgeleid bevat relevante artikelen voor het bespreken van de decembermoorden strafzaak door de Krijgsraad. Gezien

de volharding van de requisitoir van de Auditeur-Militair kan niet worden verwacht dat de vonnis van 20 jaar gevangenisstraf zal worden gewijzigd. De Krijgsraad heeft geheel in overeenkomst met het Militaire Strafrecht en ter zake deskundig gehandeld. Elke verwijtbaarheid is onterecht. Een brede maatschappelijk beraad over deze kwestie dient nu al in gang te worden gezet.

Verwijtmaking

Op de zitting van 30 juli meende de raadsman van Bouterse, dat de moorden niet met voorbedachten rade op 8 december 1982 werden gepleegd. Feit is dat de getuigenverklaringen er niet om liegen. De raadsman vroeg daarbij om opschorting van de strafzaak vanwege de invloeden

die dit proces in de samenleving teweegbrengt. Ik neem aan dat de Krijgsraad in augustus bij haar besluit die vraag in overweging zal nemen. Daarna volgt het Hoger Beroep als de laatste mogelijkheid om hem vrij te pleiten.

Bij zijn verzet merkte de verdachte zelf op, dat de Krijgsraad niet over voldoende kennis ter zake beschikt om volgens de Militaire Strafrechtspleging haar uitspraak te kunnen doen. Dat de strafzaak vanwege de uitspraak in het nadeel van de verachte processen in de samenleving teweegbrengt staat vast. Daar zal de nationale beveiligingsmacht zich proactief moeten opstellen. Er zijn gestolen zware wapens in het bezit van onbekende figuren in de samenleving. In hoeverre de verwijtmaking aan de Krijgsraad hout snijdt heb ik getoetst aan de WET houdende vaststelling van de regelingen met betrekking tot de Militaire Strafrechtspleging.

Militair Strafrecht

Artikel 1 bepaalt dat de taak van het openbaar Ministerie in de militaire strafvordering wordt uitgeoefend door de Auditeur-Militair of diens plaatsvervanger. Het is niet te verwachten dat de eerdere strafeis door deze functionaris op 30 augustus anders wordt. Trouwens de verdachte maakte op 30 juli gebruik van zijn zwijgrecht en heeft daardoor niks nieuws toe aan deze strafzaak toegevoegd. Wat hij zei waren herhalingen.

Artikel 150 lid 1 regelt, dat als de militair die opzettelijk zijn mindere het bevel geeft, inhoudende het plegen van een misdrijf, wordt, indien het bevel is uitgevoerd, als dader van dat misdrijf gestraft. Verdachte D.D. Bouterse was opperbevelhebber en droeg als zodanig de verantwoordelijkheid voor alle misdaden gepleegd op en rondom 8 december 1982.

Artikel 54 bepaalt, dat indien een der misdrijven, omschreven in de artikelen 245, 248a en 281 van het Wetboek van Strafrecht, gepleegd is in tijd van oorlog, door een persoon, genoemd in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak, kan de vervolging ambtshalve plaatshebben. Verdachte heeft bij de verhoren duidelijk verklaard dat er toen wel sprake was van oorlogssituatie.
Artikel 71 noemt een gewapend conflict als een oorlog, wanneer daarbij het land is betrokken, hetzij ter individuele of collectieve zelfverdediging, hetzij tot herstel van internationale vrede en veiligheid. Hiervan is toen wel sprake geweest van conflictsituatie.

In Artikel 72 wordt gesproken van een misdrijf als dat is gepleegd in tijd van oorlog, waaronder mede begrepen het geval, dat de verdachte het misdrijf pleegt met het oog op een door hem aanstaand geachte oorlog tegen zijn land. De verdachte zag die aankomen.

Artikel 142 lid 1 bepaalt dat met levenslange gevangenisstraf of een tijdelijke straf van ten hoogste dertig jaren of geldboete van een vastgesteld bedrag tegen militairen die in tijd van oorlog met vereende krachten geweld tegen een of meer personen plegen en bij het plegen van het feit misbruik maken of dreigen te maken van macht, gelegenheid of middel, aan hun als militair gegeven. En lid 2 hiervan schrijft voor dat met gelijke straf ook zij worden gestraft die in artikel 2 van de Wet militaire strafrechtspraak genoemde personen gelijke handelingen plegen en daarbij misbruik maken of dreigen te maken van macht, gelegenheid of middel, hen door hun betrekking tot de krijgsmacht gegeven. Bij de decembermoorden zaak werden dergelijke handelingen gepleegd en de macht overduidelijk misbruikt.

Inschatting van de mogelijkheden

Hoe de toekomst van Suriname na de uitspraak van 30 augustus zal zijn hangt af van de politieke keuze van de huidige regering. Ik verwacht geen vrijspraak of uitstel daarvan. De vraag ‘hoe verder na de uitspraak van 30 augustus’ zal afhangen van de politieke keuze, die onder leiding van het huidige staatshoofd zal worden genomen. Het Constitutioneel Hof heeft de rechtmatigheid van de amnestiewet van 2012 verworpen. Door de president werd al aangekondigd, dat die wet zal worden ingetrokken.

In dat geval is er geen amnestie vanzelfsprekend mogelijk. Velen vinden dat er een waarheids- en verzoeningscommissie komt om de zaak politiek op te lossen. De NDP-politieke achterban meent dat hun leider D.D. Bouterse ten onrechte wordt veroordeeld en moet hij vrijspraak krijgen. Bij toewijzing van de strafeis met onmiddellijke gevangenneming van de veroordeelde is het uitbreken van gewelddadige opstand mogelijk. Z.E. Santokhi heeft de bevoegdheid om de veroordeelde vroeg of laat toch amnestie te doen verlenen. De vraag is wat de veroordeelde zelf na 30 augustus doet. Ik vind dat nu al een breed maatschappelijk beraad volgt over deze kwestie.

Drs. S. Harinandan Singh

Email: singhs@hetnet.nl