• donderdag 21 November 2024
  • Het laatste nieuws uit Suriname
Home Net Binnen | Diaspora |

Debat over koloniale misdaden tegen het licht van West-Europese beschaving

| snc.com | Door: Redactie

Aanleiding en intentie

Op 1 juli vieren de nakomelingen van de Afro-slaven de afschaffing van de slavernij in Suriname en Nederland. De nakomelingen van de contractmigranten uit India vieren juist het begin van de contractarbeid (indentureship) op de 5de juni elk jaar. Maar de overeenkomst tussen de beide etnische gemeenschappen is groot. De voorouders van beiden hebben zwaar moeten lijden onder het verfoeilijke koloniale bewind van Nederland. Echter een gemeenschappelijke strijd tegen de gepleegde koloniale misdaden is tot heden helaas uitgebleven. Dat is ook het geval in de voormalige kolonies van het Britse Rijk en Frankrijk.

De geschiedenis leert dat ook tegen

de kantraki’s en de andere Aziatische lotgenoten veel leed werd toebracht door de uitvoerders van het koloniale bewind uit de West-Europese landen. De trauma daarvan leeft nog door in het collectieve bewustzijn van generatie op generatie. In de column van 19 mei 2022 in Suriname Nieuws Centrale hield ik een pleidooi voor recht doening op grond van internationale wetgeving. Maar dat blijkt niet te kunnen. Thans wordt voorgeteld een breed maatschappelijk debat over dit heikele vraagstuk te organiseren.
Relatie van slavernij met contractarbeid

Er bestaan allerlei gelijkenissen tussen de Afro slavernij en de Brits-Indische contractarbeid. Als paal boven water staat dat

in de beide situaties wereldwijd misdaden tegen de menselijkheid zijn gepleegd onder het Europese koloniale bewind. Een andere verbondenheid ligt in het historische feit dat de Brits-Indische contractarbeid na de afschaffing van de slavernij in de kolonies op gang kwam.  Zo beëindigde Groot-Brittannië de slavernij in 1833, waarna de Brits-Indische contractarbeiders ter vervanging werden ingezet. Dertig jaar later stopte Nederland de slavernij en huurde de contractarbeiders (kantraki’s) uit India.

De eerste groep kantraki’s kwam na  het einde van het Staatstoezicht te weten op 5 juni 1873. Frankrijk stopte in 1848 met de slavernij en verving de verfoeilijke arbeid ook door de Indiase contractmigranten. Ook in de andere landen werd de Afro slavernij beëindigd. Spanje stopte in 1886, de Verenigde Staten in 1865 en Portugal stopte in Brazilië in 1888.  Frappant is dat de Indiase deelstaat Goa van 1510 tot 1961 een Portugese kolonie bleef ook nadat India in 1948 onafhankelijk werd van het Britse Rijk. Voorzover bekend werden in de laatst genoemde landen geen Brits Indische contractarbeiders ingezet. Enfin, een groot deel van West-Europa pleegde eeuwenlang misdaden tegen de menselijkheid in de kolonies overzee.

Stopzetting van verplaatsing van Indiërs naar verre kolonies

Wereldwijd werden tussen 1833 en 1920 ruim 1,5 tot 2 miljoen girmityas of kantraki’s uit India naar verschillende Britse, Franse en Nederlandse kolonies verplaatst. In hoeverre dat vrijwillig of gedwongen plaatsvond is onduidelijk. Over het algemeen laten mensen zich niet zomaar ver van eigen geboortegrond verplaatsen. Verplaatsing gaat meestal gepaard door intense emotionele en mentale ontwrichting en kwellingen. Dit feit is tot nu toe in beleid en wetenschap sterk onderschat. Opmerkelijk is het, dat  in bepaalde Engelstalige koloniale gebieden de 20ste maart als herdenkingsdag van contractarbeid wordt gevierd. Want op 20 maart 1917 werd de emigratie van Brits-Indische contractarbeiders naar de kolonies door het Britse Rijk geheel stopgezet. Dat kwam voornamelijk  door de politieke druk van de Indiase verzetsstrijders tegen het verfoeide systeem. 

Verjaring van koloniale misdaden tegen de menselijkheid

Het verbijsterd mij, dat bij langdurige en systematische misdaden tegen de menselijkheid gepleegd onder het koloniale bewind niet onder het Internationale verdrag ter bescherming van de mensenrechten valt. De  betrokken naties zouden de morele verplichting moeten tonen door beleid te ontwikkelen tot recht doening aan de nakomelingen van de gedupeerden. Het gaat namelijk om laakbare handelingen van mensen tegen de medemensen, die beleidsmatig  in onderdrukte posities werden gemanoeuvreerd. Bedoeld wordt onder meer de weerloze slachtoffers van moorden, uitroeiing, verkapte dwangarbeid , deportatie of dislocatie, willekeurige gevangenneming, marteling, verkrachting, vervolging op politieke, raciale en religieuze gronden, gedwongen verdwijning van personen, apartheid, aantasting van de persoonlijke identiteit en andere onmenselijke handelingen.  Echter, de misdaden zouden zijn verjaard of vallen buiten de Europese verdagen. Ter toelichting worden nu twee casussen aangehaald.

Ten eerste. In België werden vorig jaar de vorderingen van vijf metissen vrouwen tegen de Belgische Staat afgewezen. De vorderingen betroffen financiële genoegdoening voor het leed dat zij ten tijde van het koloniale bewind ervoeren. Metissen zijn kinderen  geboren uit een relatie tussen een niet-Afrikaanse koloniale persoon en een Afrikaanse vrouw. In een vonnis van 8 december 2021 werden de vorderingen van de vijf vrouwen door de Franstalige rechtbank in Brussel afgewezen. Als argument werden de toenmalige feiten niet als misdrijven tegen de mensheid aangevoerd. De rechtbank motiveerde, dat het  gehanteerde beleid niet ingegeven was vanuit een systematische politiek van opzettelijke vernietiging, die  karakteriserend is voor een misdaad tegen de mensheid (De Brucker Laurens, 2022). Het voorbeeld geeft aan dat de gevestigde macht bepaalt welke misdaden tegen de menselijkheid al dan niet vervolgingsgrond hebben.

Ten tweede. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog presenteert Nederland zichzelf als de natie die rechtsstatelijke principes hooghoudt en die nadrukkelijk ook in internationaal verband  bevordert. Evenwel, in geval van het geweld waaraan Nederlandse soldaten zich tussen 1945 en 1950 schuldig maakten werden geruisloos voorzieningen getroffen die hen strafrechtelijk niet vervolgbaar maakten.  De  Verjaringswet uit 1971 moest ervoor zorgen dat de Nederlandse daders van de Indische oorlogsmisdrijven nooit meer strafrechtelijk vervolgd konden worden. De wet trad in 1971 ook geruisloos in werking en die geldt tot op de dag van vandaag (Swirc Maurice, 2019). Dat is hoogst merkwaardig.  Maar billijk is het niet.  Het past ook niet bij de Westerse beschaving.

Is er nog hoop compensatie of genoegdoening?

Is het nog mogelijk om juridische stappen te ondernemen tegen de Nederlandse staat als toenmalig koloniaal bewind? In 2011 wist de stichting Comité Nederlandse Ereschulden onder voorzitterschap van de Indonesische activist Jeffry Pondaag schadevergoeding én excuses van de Nederlandse staat af te dwingen voor de standrechtelijke executies van 431 Indonesische mannen in het Javaanse dorp Rawagede in 1947. Bovendien maakte Koning Willem Alexander in mei 2020 excuses voor de ‘geweldsdaden van Nederlandse zijde’. Recentelijk kwamen ook uit de Nederlandse politieke hoek excuses voor het  geweld tegen de Afro slaven in de koloniale tijd. 
De cruciale vraag is: moeten de nakomelingen van de Afro slaven en de kantraki’s met soortgelijke excuses genoegen nemen? Let wel. De gepleegde misdaden lieten diepe en pijnlijke sporen achter bij de nazaten. Die sporen kunnen niet verjaren en leven nog voort in het collectieve bewustzijn van velen. Dat is niet bevorderlijk voor evenwichtige identiteit en solide maatschappelijke participatie. 

Wet internationale misdrijven in het licht van koloniale misdaden

Er is een VN-verdrag en een Europees verdrag over de niet-toepasbaarheid van verjaring bij oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid. Het Statuut van het Internationaal Strafhof (artikel 7) omschrijft de misdrijven tegen de menselijkheid. Het gaat om handelingen die ‘indien gepleegd als onderdeel van een wijdverbreide of stelselmatige aanval gericht tegen een burgerbevolking, met kennis van de aanval’ is een misdrijf tegen de menselijkheid. Onder het koloniale bewind was zeker sprake van wijdverbreide en stelselmatige aanval gericht tegen het niet- Europese burgerbevolking in de verschillende kolonies.  Eerder werd gesteld dat de nakomelingen de gevolgen van de misdaden nog altijd van generatie op generatie ondervinden. In Nederland kunnen degenen die verantwoordelijk zijn (geweest) voor misdrijven tegen de menselijkheid op grond van de Wet Internationale Misdrijven worden vervolgd (Amnesty International). De vraag die zich nu voordoet is: kunnen de misdaden tegen de menselijkheid gepleegd in de koloniale perioden eventueel civielrechtelijke wel vervolgbaar worden gemaakt en tegen wie of welke instantie? Deze vraag regardeert de advocaten en andere rechtswetenschappers die aan het euvel iets willen doen. Dat wordt van harte aanbevolen.

Maatschappelijk debat in het licht van de Nederlandse beschaving 

Ondertussen kan men met een appel op de Nederlandse beschaving stappen ondernomen, die leiden tot het formuleren van voorstellen, gericht op het recht doen aan de gevoelsmens en behoeften van de gemeenschappen van de nakomelingen. Het gaat immers om de schending van mensenrechten van hun voorouders. Voorgesteld wordt om voor een breed maatschappelijk debat een aantal relevante  zaken als thema te kiezen en daar samen diep over door te spitten.                                               Het doel is te komen tot het gezamenlijk formuleren van oplossingen ter recht doening, compensatie of reparatie. Hieronder volgt een aantal suggesties voor het maatschappelijk debat.

  • Inspireren van politici tot het nemen van verantwoordelijkheden die leiden tot  duidelijke beleidskeuzes gericht op het recht doen aan de gevoelens en behoeften van de nakomelingen van de slachtoffers van het koloniale bewind. 
  • Nagaan indien strafrechtelijk vervolging niet mogelijk is, welke civielrechtelijke procedures er zijn.
  • Concrete voorzieningen bepleiten voor  recht doening en compensatie voor de bevolkingsgroepen.
  • Bepleiten dat de Nederlandse sociale verzekeringsrechten ook kunnen gelden voor de nakomelingen van de onderdrukten in de voormalige kolonies als compensatie.    

                        
Juni, 2022 Rotterdam Drs. S. Harinandan  Singh
Reacties naar: singhs@hetnet.nl

Referenties

Abonneer op ons youtube kanaal.
Bedankt voor het kijken en abonneren.
'Suriname Nieuws Centrale'

| snc.com | Door: Redactie

MEER