Bij het heengaan van Terry Agerkop: Vernieuwer, intellectueel en allrounder
| starnieuws | Door: Redactie
Terry Agerkop (1939-2024) vernieuwer, intellectueel, allrounder en Zuid-Amerikaan is heengegaan. Zijn nalatenschap is buitengewoon voor ons land en de regio wat betreft wetenschap, cultuur, sport, musicologie en daarbij vooral traditionele Saamaka Marron muziek. Tevens kon Terry de culturele ontwikkelingsmogelijkheden van Caribische samenlevingen binnen de actuele internationale verhoudingen
Ik leerde Terry Agerkop kennen toen hij hoofd was van Cultuur Studies van het Ministerie van Onderwijs en Cultuur in Suriname van 1980-1986. Ik had toen niet kunnen denken dat ik deze allrounder op zoveel momenten en plekken van ons Zuid-Amerikaans continent zou tegenkomen. Deze eenvoudige Surinamer ging met liefde voor alle culturen en alle soort mensen door het leven en droeg onbaatzuchtig bij aan het bouwen van een Zuid-Amerikaanse Surinaamse samenleving, dwars door politiek gecreëerde etnoculturele scheidslijnen.
Grensoverschrijdende genius
Terry Agerkop studeerde geologie (1958-1960), klassiek gitaar (Utrechts conservatorium 1960-1965), etnomusicologie (Caracas 1970-1972) en etnomusicologie (Universiteit Amsterdam
Na te hebben deelgenomen aan diverse internationale gitaarevenementen in Europese landen zoals Nederland, Spanje en Tsjechoslowakije verplaatste Terry zijn werk naar Zuid-Amerika. Hij drukte zijn stempel vooral in Brazilië, Cuba, Martinique, Suriname en Venezuela, waar hij etnomusicologische studies deed onder de Piaroa inheemsen in de Amazone. Hij was de geestesvader van de Tae-Kwon-Do sport in Suriname waar hij in 1968 de taekwondoschool Hwarang-do oprichtte. De bekroning volgde toen Terry Agerkop in 2001 op 65-jarige leeftijd promoveerde aan de Universiteit van Brasilia op het proefschrift: SEKETI: Poetic and Musical Eloquence Among the Saramaka Maroons from Suriname. Zijn zoon Yukio trad in het Braziliaanse voetspoor en promoveerde in 2007 aan de Universiteit van Bahia op Poëtica van een landschap: discours en uitvoering door vier muziekgroepen uit de Mangue-regio.
Grondlegger cultuurstudiesMede met in 1971 opgedane kennis aan het Inter-Amerikaanse Instituut voor Etnomusicologie en Folklore (INIDEF) in Caracas creëerde Terry in Suriname een revolutionaire vernieuwing in cultuurstudies en institutionele ontwikkeling. Binnen het Ministerie van Onderwijs (later de afdeling Cultuurstudies) gaf hij leiding bij het vernieuwen van studie, documentatie en interculturele uitwisseling in Suriname. Terwijl voorheen de meeste instituten zich richten op de cultuur van een bepaalde etnische groep, richtte Cultuurstudies zich op meerdere culturen of etnische groepen en bevorderde de wisselwerking van activiteiten tussen culturele groepen. Het accent lag op het respect tussen culturele groepen en voortdurend met elkaar in overleggen over hun plek in de samenleving.
Terry probeerde dit door te trekken voor een nationaal cultuurbeleid. Helaas kreeg cultuur in het beleid van achtereenvolgende regeringen nauwelijks of geen plek. Alle pogingen om samenwerkingsstructuren te maken en de activiteiten van instituten die zich bezighouden met een bepaald cultuuraspect dichter bij elkaar te brengen zijn daarom steeds gestrand. Dit geldt ook voor The Atlantic World and the Dutch een project waarin de Stichting Wetenschappelijke Informatie (SWI) participeerde in 2006. Dit cultuurproject met praktisch alle erfgoed instellingen deelde vruchtbare inzichten en stelde beleidsprioriteiten vast om samenwerkingsstructuren te maken voor een duurzaam integraal cultuurbeleid, waarin waardevolle verworvenheden van Cultuurstudies werden meegenomen.
Samaaka DoonVan buitengewone toegevoegde waarde zijn Terry’s etnomusicologische verhandelingen over de Samaaka Doon (drum van Saramaccaanse Marrons). In diverse publicaties (de recentste samen met Jerome Egger in 2021, bij zijn laatste bezoek aan Suriname) werpt Terry licht op het ontstaan en functioneren van de muziekcultuur van de Saamaka. Er worden verschillende aspecten van de doon (Engels 'drum') in het culturele leven van de Saamaka belicht. De drumming vormt deel van populaire muziek, maar is ook een manier om over sociale aspecten te communiceren. De Pee (Engels 'play') gaat over bepaalde kwesties met rituele en kunstzinnige uitingen zoals zang, drum en dans. De doelen variëren van religieuze motieven tot het oplossen van sociale en psychologische spanningen en festiviteiten waarmee traditionele kennis wordt overgedragen aan jongeren.
CaraïbischTerry was behalve ontwikkelingswerker ook een top intellectueel die participeerde in diverse regionale culturele en muziek evenementen in onder meer Venezuela, Cuba, Martinique en Brazilië. Hij plaatste de diverse modern muziekstijlen (w.o. salsa) en internationale success stories in een historische en culturele context van de plantage samenleving. Het betreft de collectieve volksmuziek die aspecten van het sociale leven (werk, dood, feesten en religie) tot uitdrukking brengt. Deze volksmuziek, aangevuld met Europese elementen, vormde in de 20ste eeuw de basis voor succesvolle Caribische populaire muziek. Terry wijst op hedendaagse internationaal en nationaal opererende instanties die dezelfde vormen van economische uitbuiting toepassen als in andere sectoren van Caribische samenlevingen (zie Agerkop, Terry Muziek in het Caraïbisch gebied, in: SWI forum,3/2, p.9, Paramaribo 1986/1987).
NalatenschapDe nalatenschap van Terry voor Suriname is formidabel. Hij stond als ontwikkelingswerker en intellectueel aan de wieg van diverse vernieuwingen in uiteenlopende sectoren en sferen van Suriname en de eigen regio. Wanneer toekomstige regeringen, de particuliere sector en NGO’s eindelijk oog hebben voor ontwikkeling vanuit een Surinaams en regionaal perspectief kunnen zij putten uit de rijke nalatenschap van deze grote Zoon.
Jack Menke
| starnieuws | Door: Redactie
