SURINAME houdt van chaos
| volkskrant | Door: Stieven Ramdharie
Terwijl een steeds groter deel van de bevolking in armoe leeft, wordt door een kleine bovenlaag in Paramaribo opzichtig met geld gesmeten....
door Stieven Ramdharie23 mei 2000, 00:00
ZE STAAT HALF gebogen in de deuropening, mopperend dat ze geen leuke jurk heeft aangetrokken nu er bezoek is. 'Vroeger was ik als een bloem op tafel, echt waar.' Alma Kotzebue (78), zus van een voormalig wereldkampioen karate uit Nederland, trekt met bibberende vingers haar kleding recht. Ze vertelt dat ze Parkinson heeft. 'Nee, ik was echt een mooie bloem vroeger.'
Het is de waanzin ten top. In Paramaribo'sarme wijk Flora staat op elke straathoek
Oma Kotzebue gaat niet stemmen. Ook al zijn er stickers van drie partijen op haar deur geplakt. 'Ik stem met mijn buik', zegt ze over haar boycot van de verkiezingen, aanstaande donderdag.
Ze blijft in Flora tot de dood
Dieven hebben onlangs haar zonneschermen gestolen. 'Het is nu vreselijk heet in huis. Als ik een geweer had, zou ik ze hebben doodgeschoten', roept ze, terwijl haar handen een imaginair wapen afvuren. 'Oma, we moeten weer gaan', zegt Fernand. 'De volgende keer blijven we langer, dan praten we.' Mevrouw Kotzebue blijft in de deuropening achter, als de vrijwilligers in hun busje stappen. 'Meneer, kunt u mij niet meenemen naar Nederland?', roept ze met trillende stem.
Suriname, mooi Suriname. Land vol behulpzame burgers, ooit. De natie die er prat op ging familiebanden te koesteren, waar ouderen in huis werden genomen door hun kinderen, bestaat niet meer. De ruim 265 duizend Surinamers die donderdag hun politici kiezen, leven in een land dat de gemeenschapszin rap overboord gooit.
De individualisering rukt op. Terwijl een kleine toplaag in weelde baadt, moeten velen vechten om de eindjes aan elkaar te knopen. De 'ieder voor zich'-mentaliteit rukt op. Mamma Sranan is, zeker onder het bewind-'Bosje', een natie vol tegenstellingen geworden.
Het gaat bar slecht met de oud-kolonie, die op 25 november een kwart eeuw jong is. Tegelijk valt niet te ontkennen dat colonnes Silverado's en Pajero's het straatbeeld domineren. De glanzende terreinwagens zijn een toonbeeld van de rijkdom. Belastingen op 's lands wagenpark zijn een lachertje en ontduiken is een gemakkelijke zaak.
Dat het wegdek in Paramaribo veel weg heeft van een met kraters bezaaid maanlandschap en files eerder regel dan uitzondering zijn, mag het rijplezier niet verpesten. Lanti, de overheid, heeft geen geld voor wegonderhoud, maar met de weelde zal hoe dan ook gepronkt worden.
Bij Chevrolet-dealer Amcar merken ze hoe relatief het begrip armoede is. 'Gaat het slecht met Suriname?', vraagt manager J. Elizee in de showroom, waar een Blazer van 35 duizend dollar staat te glimmen. 'Ik geloof best dat het slecht gaat met de overheid. Maar ik krijg hier klanten die drie of vier wagens tegelijk kopen. En er wordt contant betaald. Laatst legde een klant honderdduizend dollar op tafel. Een ander kwam met een tas vol Surinaams geld.'
Vreselijk, zo'n zak vol Monopoly-geld. De verkoper ziet zich gedwongen 169 miljoen Surinaamse guldens na te tellen als drie Blazers worden aangeschaft. Elizee: 'Deze wagens zijn een modeverschijnsel geworden. Er is een toplaag die topsalarissen verdient. Iedereen wil in zo'n hoge wagen rondrijden. Weet je dat negen van de tien klanten de auto niet eens op four weel drive zetten?'
'Je ziet wel meer puzzels', zegt de vooraanstaande jurist H. Lim A Po, die onlangs een stichting oprichtte om de waarden en normen in de samenleving te verbeteren. 'Er zijn bepaalde dingen die je niet kunt verklaren. Hebzucht en corruptie zijn sterker geworden. Er zijn mensen die enorm veel geld hebben verzameld, terwijl anderen die nog in de Tweede Wereldoorlog hebben gevochten op straat zwerven.'
DE RIJKDOM dient waar mogelijk flink te worden uitgebreid. Zo kan het gebeuren dat de regering-Wijdenbosch een contract voor de asfaltering van het wegennet gunt aan een aannemer uit China, ondanks de hoge werkloosheid. Eerst vertelde het staatshoofd trots dat de Chinese regering Suriname te hulp was geschoten. Later werd duidelijk dat het de overheid gewoon 90 miljoen Nederlandse guldens kostte.
De Surinaamse aannemers schreeuwden moord en brand, evenals de oppositie, maar Wijdenbosch wist van geen wijken. Niemand minder dan E. Boerenveen, chef defensiestaf, zakenman en oud-Boutersegetrouwe, en de regeringsgezinde parlementariër F. Playfair zouden flink aan het contract verdienen. Tenminste, zo is overal in Paramaribo te horen.
In de stad duiken nu de Chinese arbeiders op met hun asfaltwagen. En de Surinamer kijkt braaf toe hoe ze elke dag, in de hitte, duizend meter straat opknappen. Twintig kilometer is al aangepakt, er resten er nog 270. 'Ze doen het prima', zegt S. Parmessar van Sintec, het bedrijf van Playfair dat is belast met de directie van het project.
Aan de Nieuwe Haven houdt hij toezicht op het werk. 'Ik vind het niet erg dat Surinaamse arbeiders dit werk niet mogen doen. De Surinaamse aannemers waren flink duurder. De staat komt nu goedkoper uit. Dat is toch juist goed?'
De verkregen weelde wordt ook ijverig tentoongespreid in de casino's die in de binnenstad verrijzen. In Plaza Hotel en Casino kan in Las Vegas-stijl worden genoten van een enorme steak en een gokje van duizenden guldens worden gewaagd. Surinaamse guldens uiteraard - maar er wordt uitbetaald in dollars.
Elders in de stad geeft directrice H. Chang van het Miranda Lyceum in Paramaribo een rondleiding op het schoolterrein. Het is een bouwvallig zooitje. De toekomst van Suriname krijgt les in lokalen met kapotte ramen, het dak zit vol asbest, boeken en tafels zijn geschonken door een Nederlandse stichting en voor onderhoud is geen geld.
De school staat model voor de instorting van het Surinaamse onderwijs. Chang klaagt dat de overheid zich niet bekommert om het verval. En ze is kwaad over de dieven die er vandoor gaan met haar vuilnistonnen. 'Zelfs het koord van de Surinaamse vlag hebben ze meegenomen', roept ze boos.
De directrice wil niet al te negatief klinken. 'Dit is eigenlijk geen slechte school. Ik heb echt véél ergere gezien.' Ze is er trots op dat ze het lyceum draaiend houdt. Dankzij initiatieven als papierrecycling, waardoor er tenminste schriftelijke schoolverhoren kunnen plaatsvinden. Chang: 'De politiek verziekt dit land. Hoe komt het dat we 17 partijen hebben in deze verkiezingen? Omdat iedereen aan zichzelf denkt. En we werken elkaar voortdurend tegen. We moeten als volk bewuster kiezen. Niet alleen op basis van sentimenten.'
De vraag is of dat zal gebeuren. 'De verhoudingen zijn zoek', betoogt voorzitter W. Jessurun van DA91, de Surinaamse D66. 'De armoede is zó groot, dat mensen zich al bij je partij aansluiten als je ze een cola aanbiedt.'
DE 80-JARIGE mevrouw Hoft komt gehaast uit haar slaapkamer lopen als de dames van Jepi Dé een maaltijd van vis, rijst en groente bezorgen. Haar man ligt met een flinke beenwond op bed. Ook zij excuseert zich omstandig over haar kleding. 'Let u niet op mijn gebroken jurk!', roept ze luid.
Mevrouw Hoft hoort niet goed. En ze heeft nog een hoop andere kwalen. 'U moet eens weten wat voor operaties ik moet hebben. Laatst ben ik naar de tandarts geweest. Tienduizend gulden durfde hij te vragen om een tand weg te halen. Terwijl ik maar vijftienduizend AOW krijg.'
De tafel in de woonkamer is bedekt met een vlag van DNP 2000, de partij van Wijdenbosch. 'Heb ik gekregen', zegt Hoft verontschuldigend. 'Alles in dit huis heb ik gekregen. Ik heb nergens geld voor. Gelukkig heb ik nog telefoon. Als er iets met ons gebeurt, dan moeten we kunnen bellen.'
Komt het ooit nog goed met Suriname, zo vraagt menig bezoeker zich deze week vertwijfeld af. 'De Surinamer houdt van chaos', meent J. Bolwerk, met een blik op de krioelende mensenmassa op de zopas geopende Jules Albert Wijdenbosch-brug. 'Ze cultiveren het. Dit land is precies het omgekeerde van Nederland. Maar het komt echt wel goed. Suriname moet je zien als een plas water waarin voortdurend stenen worden gegooid. Vroeg of laat wordt het toch stabieler?'
Abonneer op ons youtube kanaal.
Bedankt voor het kijken en abonneren.
'Suriname Nieuws Centrale'
| volkskrant | Door: Stieven Ramdharie
