Plannen en voornemens kabinet-Schoof

Veel plannen van het kabinet waren al uitgelekt of overlappen met het pas geschreven regeerprogramma, maar sommige uitwerkingen en voornemens werden pas gisteren bekend. De belangrijkste op een rij. 

Migratie

Migratie is een belangrijk thema voor dit kabinet. Voor het naar eigen zeggen "strengste asielregime ooit" wordt 95 miljoen euro uitgetrokken. Dat geld is voor het intensiveren van de grensbewaking (waarmee onlangs al is begonnen) en de uitwerking van maatregelen om het asielstelsel te hervormen en de instroom te beperken.

Verder wil het kabinet gezinshereniging moeilijker maken. Voor het overgrote deel van de asielzoekers moet dat alleen nog mogelijk zijn als iemand een

vaste woonruimte, een passend inkomen en minimaal twee jaar een 'status' heeft. Het kabinet heeft verder het voornemen zo snel mogelijk in Brussel te pleiten voor een uitzondering van Europese asiel- en migratieregelgeving. Dat zou betekenen dat Nederland meer een strengere koers zou kunnen varen.

Landbouw

Een ander heet hangijzer voor dit kabinet is landbouw. Maar voor volgend jaar betekent dat nog niet veel concrete grote uitgaven. Met een 'startpakket' van 40 miljoen euro wil het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur een begin maken met de landbouwplannen. Het ministerie richt zich naar eigen zeggen meer dan voorheen op voedselzekerheid en

innovatie.

Er wordt 15 miljoen euro uitgetrokken om de druk op de mestmarkt te verlichten, het kabinet wil onder meer export van mest stimuleren. Verder gaat 8 miljoen euro naar een plan om boeren zelf te laten kiezen hoe ze natuurdoelen bereiken, 8 miljoen euro naar 'natuurmonitoring', 4,5 miljoen euro naar visserij, 3,5 miljoen euro naar innovatie en 1 miljoen euro naar dierwaardigheid.

Vanaf 2026 gaat er vijf jaar lang 1 miljard euro naar de agrarische sector, heeft de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB bepaald. Dat geld gaat volgens het hoofdlijnenakkoord naar innovatie, een opkoopregeling en een aanpak van de mestmarkt. De coalitie wil ook jaarlijks een half miljard euro uittrekken voor natuurbeheer door boeren. Het ministerie blijft volgend jaar werken aan de gebiedsspecifieke aanpak om het stikstofprobleem aan te pakken, hoewel er recent wel een streep is gezet door de programma's van het vorige kabinet om de natuur te herstellen. Provincies kunnen aanspraak maken op 45,5 miljoen euro voor projecten in landelijk gebied.

Zorg

De zorgpremie stijgt in 2025 naar gemiddeld 156 euro per maand. Dat is zo'n 10 euro hoger dan dit jaar. De verzekeraars stellen de premies later dit jaar vast. De zorgtoeslag gaat met 6,50 euro per maand omhoog. Het eigen risico blijft volgend jaar 385 euro en het is de bedoeling van het kabinet dat het in 2027 wordt verlaagd tot 165 euro. Het openhouden van streekziekenhuizen is het uitgangspunt van het kabinet, dat verder afspraken wil maken om de spoedeisende hulp, acute verloskunde en intensive care uit de marktwerking te halen.

Om te voorkomen dat personeelstekorten in de zorg "onbeheersbaar" worden, wil het kabinet komend jaar kijken naar het gebruik van AI, digitalisering, standaardisering, automatisering en gegevensuitwisseling. Voor 2025 is hier 162 miljoen euro voor beschikbaar. Het kabinet streeft ernaar om in 2025 te starten met het vaccineren van baby's tegen het RS-virus. Verder is er een nieuw pneumokokkenvaccin voor ouderen beschikbaar. Ook komt het kabinet met een campagne: Agressie tegen hulpverleners, dat doe je niet!

 

Voor het aanpakken van wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg is in 2025 en 2026 30 miljoen euro per jaar extra uitgetrokken.

De komende jaren heeft het kabinet de ambitie om elk jaar 100.000 nieuwe woningen te realiseren, net als het vorige kabinet. Om de woningbouw te stimuleren stelt het kabinet de komende vijf jaar 5 miljard euro beschikbaar. Nog eens 2,5 miljard euro is er om de nieuwe woningen goed bereikbaar te maken. Vanaf 2026 gaat de overdrachtsbelasting omlaag "om het investeringsklimaat te verbeteren". De belasting op het kopen van een huis wordt teruggebracht van 10,4 naar 8 procent voor beleggers in woningen. Hierdoor moet het aantrekkelijker worden om te investeren in huurwoningen.

Het kabinet trekt 500 miljoen euro uit voor het vereenvoudigen van de huurtoeslag. Dat gebeurt volgend jaar, vanaf 2026 wordt de afbouw in de huurtoeslag aangepast en wordt de eigen bijdrage verlaagd met €11,58. Hierdoor blijft de bestaanszekerheid voor de laagste inkomens die huren op peil en loont werken meer, is het idee.

Infrastructuur

De treinkaartjes van de NS worden in 2025 niet 12 procent, maar 6 procent duurder. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat neemt de helft van de prijsstijging op zich, de NS de andere helft. Op het spoor gaan verder werkzaamheden voor de verbetering van de Maaslijn van start. Een belangrijk regionaal spoorproject dat er volgens het ministerie voor zorgt dat dieseltreinen kunnen worden vervangen door elektrische treinen.

Energie

Het kabinet maakt zowel voor volgend jaar als het jaar daarna 60 miljoen euro vrij om kwetsbare huishoudens te helpen hun energierekening te betalen. Dat is een paar miljoen meer dan daar de afgelopen twee jaar voor beschikbaar was. Verder gaat, zoals al aangekondigd in het coalitieakkoord, de energiebelasting op gas omlaag. De energiebelasting op gas daalt met 2,8 cent per kubieke meter. Voor een gemiddeld huishouden, dat volgens cijfers van het Nibud zo'n 1200 kubieke meter per jaar verbruikt, scheelt dat op jaarbasis 33,60 euro. Om huishoudens te helpen verduurzamen is volgend jaar 578 miljoen euro beschikbaar via de zogenoemde ISDE-regeling. Deze subsidie kan worden gebruikt voor maatregelen die de energierekening structureel helpen verlagen, zoals isolatie of de aanschaf van een warmtepomp of zonneboiler.

Belasting

De aangekondigde extra schijf in de inkomstenbelasting levert niet alleen wat op voor de huishoudens met een kleine portemonnee, maar ook voor de hogere inkomens. De eerste schijf wordt opgeknipt. Over het eerste deel van het inkomen, 38.441 euro per jaar, wordt 35,82 procent betaald. Over het tweede deel (vanaf 38.441 tot 76.816 euro) gaat het om een tarief van 37,48 procent. Het hoogste tarief blijft hetzelfde. Het eerste en het tweede schijftarief is gemiddeld lager dan het oude tarief voor de hele schijf (tot circa 76.000 euro). Daardoor profiteren ook mensen met een hoger inkomen. Een gift aan goede doelen, kerken of verenigingen blijft aftrekbaar, ondanks het voornemen deze regeling te versoberen. Voor bedrijven vervalt het belastingvoordeel overigens wel, meldt het kabinet in het Belastingplan. Christelijke partijen en goede doelen waren fel tegenstander van de voorgenomen bezuiniging.

De verhoging van de btw op hotelovernachtingen, sport, cultuur, boeken en kranten levert veel geld op, verwacht het kabinet. De inkomsten gaan naar 82,2 miljard euro. Dat is dit jaar nog 77,7 miljard. De kansspelbelasting gaat volgend jaar naar verwachting 1,3 miljard euro opbrengen, dat was 900 miljoen. En de bpm, de belasting op de aanschaf van een auto, moet 2 miljard euro gaan opleveren.

Onderwijs

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bezuinigt 360 miljoen euro op subsidies, staat in de miljoenennota. In november maakt de minister meer bekend over de invulling daarvan. Het departement wil verder het aantal internationale studenten indammen en verwacht daar 293 miljoen euro per jaar mee te besparen. Hoger collegegeld voor langstudeerders moet 282 miljoen euro opleveren. De gratis schoolmaaltijden zijn zoals beloofd gered in de miljoenennota: het kabinet schrapt deze toch niet en steekt hier voortaan jaarlijks 135 miljoen euro in. Dat is minder dan is begroot voor dit jaar (166 miljoen euro). Het ministerie denkt evenwel dat alle scholen en kinderen die het nodig hebben, met dit bedrag geholpen kunnen worden.

Het kabinet wil basisscholen en middelbare scholen tegemoetkomen voor de hogere kosten als gevolg van de btw-verhoging op schoolboeken, dat was al bekend. Nu blijkt het om 58,5 miljoen euro te gaan. Voor het primair en voortgezet onderwijs komt er in het voorjaar van 2025 een Herstelplan kwaliteit onderwijs. Er is volgens het kabinet "geen plek meer voor goedbedoelde extra opdrachten voor scholen". Wel voor leren lezen, schrijven en rekenen. De Maatschappelijke Diensttijd wordt de komende jaren afgebouwd. Voor de publieke omroep is op termijn minder geld beschikbaar (100 miljoen euro per jaar vanaf 2027).

Justitie

Justitieminister Van Weel steekt 120 miljoen euro extra in de strijd tegen misdaadbendes die de samenleving binnendringen en ontwrichten. Ook voor het wapenen van burgers en bedrijven tegen hackers, spionnen en verspreiders van desinformatie trekt het kabinet meer geld uit, staat in de begroting. De politie krijgt structureel 180 miljoen euro meer. En daar komt volgend jaar 50 miljoen euro bovenop, een extraatje dat in 2027 verdubbeld zou moeten zijn. Waar dat geld voor de politie aan wordt besteed, is nog onduidelijk.

Defensie

De begroting van het ministerie van Defensie bedraagt volgend jaar 22 miljard euro (iets meer dan de dit jaar begrote 21,4 miljard euro). Er wordt veel geld uitgegeven aan modernisering en vernieuwing van het materieel. Ook gaat er extra geld naar het personeel om meer medewerkers aan te trekken, al jaren een probleem voor de krijgsmacht. Bij de presentatie van de plannen voor de komende jaren maakte Defensie al bekend 260 miljoen euro structureel extra in personeelsbeleid te willen investeren. Dat is nodig omdat het ministerie duizenden vacatures heeft.

Koopkracht

In de (financiële) stukken over volgend jaar staat dat de koopkracht in 2025 gemiddeld niet met 1,1 procent stijgt - zoals het Centraal Planbureau eerder becijferde - maar met 0,7 procent. Uitkeringsgerechtigden gaan er iets meer op vooruit: 0,9 procent. Gepensioneerden iets minder: 0,6 procent. (NOS)