Nederland loopt zes weken vaccinatievertraging op bij totale Janssen-stop

Amper een week nadat Nederland de vaccinatieplanning moest aanpassen omdat een zeer zeldzame, maar ernstige bijwerking was ontdekt van het AstraZeneca-vaccin, is er een tijdelijke stop met het Janssen-vaccin. Als dat vaccin helemaal wegvalt, levert dat het Nederlandse vaccinatieprogramma naar schatting zes weken vertraging op.

Die zes weken zijn een schatting van demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid), die hij woensdag gaf in een toelichting op zijn besluit om te pauzeren met het vaccin.

Het is nog niet zo ver dat gebruik van het Janssen-vaccin is uitgesloten voor bepaalde leeftijdsgroepen, zoals bij dat van AstraZeneca.

Wat is er aan de hand met het

Janssen-vaccin?

• Dinsdag pauzeerde Johnson & Johnson de uitrol van het Janssen-vaccin in Europa nadat in de VS, het enige land dat al met Janssen prikt, zes meldingen bekend werden van ernstige trombose plus een bloedplaatjestekort na vaccinatie. De VS zette al bijna zeven miljoen prikken met het Janssen-vaccin.
• Dat is omgerekend één melding per 1,17 miljoen gevaccineerden. Wanneer miljoenen mensen worden gevaccineerd, kunnen sommigen ook door toeval kort daarna klachten krijgen.
• Of de ziekte echt door het vaccin komt, moet nog blijken uit onderzoek. Farmaceut Johnson & Johnson roept landen op het vaccin niet te gebruiken, tot het onderzoek is
  afgerond. Nederland geeft daar gehoor aan.

Hoe groot is de impact van het Janssen-nieuws?

Allereerst; het Janssen-vaccin is nog niet op grote schaal in gebruik genomen. Deze week zouden 'slechts' 25 prikken gezet worden, blijkt uit cijfers van het coronadashboard. Die schade valt te overzien.

Aan het eind van de maand zouden echter ruim 62.000 prikken gezet moeten zijn. Deze personen zouden direct volledig beschermt zijn tegen het coronavirus, gezien één prik voldoende is om men te beschermen tegen het coronavirus.

Daar zit direct het pijnpunt. Ieder Janssen-vaccin is twee doses waard van elk ander middel dat tot dusver wordt ingezet. Nederland rekent in totaal op 11,3 miljoen Janssen-vaccins, die zijn dus in principe 22,6 miljoen doses waard.

Zes weken is 'worst case'

Vandaar dat demissionair minister De Jonge dinsdag al erkende dat Nederland "een probleem" zou hebben als het vaccin zou wegvallen. "De puzzel wordt dan ingewikkelder", zei de bewindsman, vooral omdat de hoeveelheid vaccins voor zestigminners zou opdrogen.

Als niemand het Janssen-vaccin meer krijgt, loopt het vaccinatieprogramma dus zes weken vertraging op. "Maar ik ga er helemaal niet van uit dat Janssen helemaal wegvalt. Ik denk dan eerder aan een een doelgroepbeperking", zei De Jonge.

Vaccinatiedirecteur Jaap van Delden van het RIVM stelde dinsdag eveneens dat het wegvallen van Janssen "impact" zou hebben, maar ging nog niet in op hoe groot het effect zou zijn.

Met welke vaccins worden zestigminners ingeënt, als ook Janssen wegvalt?

Het belangrijkste doel van het kabinet is om in juli alle belangstellenden - ongeveer twaalf miljoen volwassenen - tenminste één keer te hebben geprikt. 7,4 miljoen Nederlanders zouden volledig ingeënt moeten zijn, terwijl 5,2 miljoen Nederlanders dan al één prik gehad moeten hebben.

Veel van hen zijn echter zestigminner, en de vraag is of er voldoende vaccins voor de zestigminners over zijn als het Janssen-vaccin in navolging van het AstraZeneca-vaccin voor hen wegvalt.

Tot het derde kwartaal blijft het vaccinarsenaal bestaan uit Janssen, AstraZeneca, Moderna en Pfizer. De twee laatstgenoemde farmaceuten leveren tot het derde kwartaal in totaal 12,2 miljoen vaccins, voldoende om 6,1 miljoen volwassenen in te enten.

In het derde kwartaal wordt ook gerekend op vaccins van farmaceut CureVac. Het is echter de vraag of de 19,6 miljoen vaccindoses van CureVac, Pfizer en Moderna op tijd arriveren om in juli de laatste belangstellende Nederlanders in te enten.

Zestigminners zelf laten kiezen voor AstraZeneca en Janssen kan uitsluitsel bieden

Als de doses van AstraZeneca en Janssen worden meegerekend, heeft Nederland meer dan genoeg doses om alle volwassenen rond juli te hebben geprikt. De Jonge vertelde dinsdag dat zestigminners die bereid zijn om het - extreem kleine - AstraZeneca-risico te accepteren, wellicht alsnog daarmee ingeënt kunnen worden als zij dat willen.

Mocht de Europese toezichthouder EMA oordelen dat de ernstige trombose ook een extreem zeldzame bijwerking kan zijn van het Janssen-vaccin, en Nederland om die reden het middel zou uitsluiten voor zestigminners, zou een soortgelijk scenario voor de hand liggen.

Volgende week deelt EMA de bevindingen over het Janssen-vaccin. De Jonge besluit dan om EMA's advies op te volgen of om een apart advies op te vragen bij de Gezondheidsraad, liet hij woensdag weten.