Kiesstelsel #3: Zonder wijziging kiesstelsel geen duurzaam herstel Suriname 

De roep naar wijziging van het Surinaams kiesstelsel wordt steeds luider. Het Surinaams kiesstelsel zou niet democratisch genoeg zijn en zelfs onrechtvaardig. SurinameNieuwsCentrale.com verdiept zich in deze kwestie en publiceert een serie artikelen over dit onderwerp. 

Wilt u ook een bijdrage leveren aan dit onderwerp? Stuur dan uw artikel naar: SurinameNieuwsCentrale@gmail.com

Klik hier voor een overzicht van deze artikelen.

---

Zonder wijziging kiesstelsel geen duurzaam herstel Suriname

Door: Drs. Shardhanand Harinandan Singh    Contact-email: singhs@hetnet.nl

In de serie ‘wijziging kieswet en creëer nieuw kiesstelsel’ van het digitale medium Suriname Nieuwscentrale (SNC) richt ik mij vandaag in deze column special tot DNA leden en hun

kiezers. Mijn vraag hierbij is: wilt u werkelijk in een eerlijke en corruptievrije Suriname leven? Neemt nu het voortouw in handen! Ik denk dat met het verouderde kiesstelsel de Surinaamse burger niet toekomt aan vervulling van de beginselen van gelijkheid en gelijke kansen voor eenieder in dit land.

Door om de vijf jaar telkens de poppetjes van het politieke spel te mogen wijzigen heeft het politieke systeem tot heden geen duurzaam herstel en vooruitgang onder de armen gebracht. Integendeel zijn er meer armen bijgekomen. De kern van het probleem dient te worden aangepakt. En dat is het onrechtmatige kiesstelsel. Er zijn

vele dimensies aan het probleem. De president kan dat opheffen. 

Oud kiesstelsel

Om iets aan het oude staatsbestel te kunnen wijzigen is in DNA 2/3 meerderheid vereist. Toen het Front in 1988 over 2/3 meerderheid in DNA beschikte vonden haar leiders niet nodig om iets aan de hernieuwde grondwet te wijzigen. Want het kiesstelsel evenals het kiezen, benoemen en ontslaan van de president had men onder een strenge regie van de militaire leiding opgesteld. Vooral D.D. Bouterse als de leider van het toenmalige militaire dictatuur zag heil in de nieuwe grondwet van 1987. Immers deze grondwet verleent het gekozen staatshoofd onnodig veel bevoegdheid en macht. Dat was de opzet van het militaire dictatuur en het verwachtte de verkiezingen van 1988 te winnen.

Enfin anno 2021 drong het electoraat pas goed door, dat eenmaal gekozen staatshoofd niet zomaar voortijdig kan worden weggestuurd. Thans roepen steeds meer mensen om een grondige wijziging van de kieswet teneinde een beter kiesstelsel te kunnen creëren. Maar eerst moet de kieswet worden gewijzigd. En dat blijkt nu veel voeten in de aarde te hebben. De ABOP zal niet meewerken.

Wil deze regering recht doen aan de fundamentele democratische rechten en behoeften van de individuele burgers in de huidige republiek Suriname dan zal staatshoofd Santokhi de gelegenheid te baat moeten nemen tot wijziging van de kieswet, juist in deze ambtsperiode. En dat kan. Daartoe is 2/3 meerderheid in DNA te bereiken, tenzij de president daar niet voor wil gaan. Overigens had de ex-president Jules Wijdenbosch (NDP) tevergeefs geprobeerd de wijziging van de kieswet te starten. 

Wat is de problematiek

Formeel is de republiek Suriname een parlementaire democratie, maar de facto een presidentieel autocratie. Dat betekent dat het democratisch gekozen staatshoofd alles uiteindelijk bepaalt. Hierin schuilt er gevaar voor persoonlijk willekeur en preferentie. Vooral tijdens de 10 -jarige regeerperiode olv D D Bouterse is de autocratie van het staatshoofd aanzienlijk geprofileerd. Daarvan is het huidige staatshoofd blijkbaar ook niet bespaard gebleven. Het patroon van de autocratie wordt door het bestaande kiesstelsel en zelfs door de grondwet gerechtvaardigd en geconsolideerd. 

Het is namelijk zo, dat het democratische kiesstelsel aan het electoraat eens per vijf jaar alle kansen biedt om vrij haar politieke leiders te kiezen, die dan het politiek-bestuurlijke bestel in handen krijgen. Bij eventuele scheefgroei binnen de wetgevende en uitvoerende machten kunnen de kiezers zelf niet meer corrigeren. Eenmaal gestemd onderwerpen zij zich voor vijf jaar via DNA zelfs aan de hoogste macht van het staatshoofd. Correctie van het landsbestuur wordt daarna heel moeilijk, tenzij het 2/3 deel van de DNA leden en van de regionale organen samen het staatshoofd afzetten.  Deze problematiek kan worden opgeheven door vernieuwde voorzieningen in het nieuwe kiesstel.

Achterhaald kiesstelsel 

Conform Artikel 8-12 (Kiesregeling 2000) is voor elk kiesdistrict een vast aantal zetels in DNA bepaald. De verdeling van het aantal afgevaardigden over de districten werd als volgt vastgesteld: Paramaribo (17), Wanica (7), Nickerie (5), Commewijne (4), Sipaliwini (4), Brokopondo (3), Marowijne (3), Para (3), Saramacca (3) en Coronie (2). De ratio achter deze verdeling is niet duidelijk, lijkt wel onredelijk.  

In bestaande situatie is het aantal toegekende zetels per district niet evenredig aan het inwoneraantal van het district. De zetelverdeling zorgt ervoor dat minder dichtbevolkte gebieden een relatieve oververtegenwoordiging in de assemblee hebben. Zo hebben de districten Coronie en Brokopondo met 1% van de totale bevolking samen 10% van de 51 DNA – zetels.  Onredelijk dus!

De vertegenwoordiging in DNA zal moeten zijn gebaseerd op het principe van ‘one man one vote’. Dit feit alleen al maakt, dat het kiesstelsel wel rechtmatig en doelmatig wordt. Daartegenover staat dat de dunbevolkte gebieden op basis van ’one human one vote’ zonder DNA lid komen te staan. 

Rechtmatig kiesstel

Ervaring leert dat het bestaande kiesstelsel niet tegemoet komt aan de democratische beginsels van ‘recht op zelfbeschikking en zelfredzaamheid’. Het gat wordt in de praktijk met sociale pakketten en andere maatregels gevuld. Dat kan niet de bedoeling zijn van een rechtmatige en eerlijke republiek!

Enfin. Staatsmanschap van de president gebiedt, dat er in deze regeerperiode al de Surinaamse natie  een nieuw kiesstelsel verkrijgt waar zij recht op heeft. En daar is in de voorbije 46 jaren niet veel van terechtgekomen. De regerende politieke leiders hebben meer naar eigen partijbelangen gekeken.

In mijn optiek moeten minstens de volgende zaken in het nieuwe kiesstel worden geregeld.

1. Voorkomen dat bestuursleden van een politieke partij zich kandidaat stellen voor een DNA zetel.
2. Verbod op het voeren van verkiezingscampagne middels geld en/of belofte van diensten.
3. Minimaal mulodiploma als vereiste voor de kandidaatstelling voor de DNA verkiezingen.
4. Het Sranan tongo ook als taal voor propagandavoering en debat in DNA officieel stellen.
5. Toewijzing van 1 DNA zetel per kiesdistrict, welk toekomt aan de kandidaat met meeste stemmen. 'Gezien het inwoneraantal in districten Paramaribo en Wanica elk minstens 5 (dus geen 1)
6. Het vaststellen van een kiesdrempel voor de resterende 41 DNA zetels in de districten.
7. Het rechtstreeks kiezen van de presidentskandidaat, die door de nieuwe DNA wordt benoemd.
8. Het instellen van ‘one man one vote’ principe in alle kiesdistricten met algemeen kiesdrempel.

Uiteraard is de wijziging van het bestaande kiesstelsel niet op alle punten noodzakelijk, maar de opgesomde acht zaken zijn m. i. beslist de moeite waard voor een beter kiesstelsel voor het land.

Tot slot

Het veranderen van het kiesstelsel is niet het enige dat de Surinaamse natie vooruithelpt, maar dat is wel prominent van belang. Ook de grondwet zal tzt moeten worden herzien om met name de functie en de bevoegdheden van de president aan te passen aan het nieuwe bestel. Een aantal generieke wetten hierbij zal door de regering vroeg of laat moeten worden gedefinieerd. Bijv. Openbaarheid van bestuur, een wet op de privacy van burgers en de handhaving daarvan. Het bestel van Districtsraden Ressortraden moeten worden getransformeerd tot autonome districtsbesturen met eigen lokaal beleidsplan en budget (local autorities).                                                                                                             

Dit soort zaken zal door een (in te stellen) staatscommissie moeten worden bestudeerd en in een adviesnota aan de president worden voorgelegd. Zulks liefst voor het einde van 2022.

In een volgende column komen de opvattingen van de staatsrechtgeleerde Mr. Dr. Hugo Fernandes Mendes ten aanzien van het Surinaamse kiesstelsel nadrukkelijk aan de orde.

Door: Drs. Shardhanand Harinandan Singh   Contact-email: singhs@hetnet.nl

Geraadpleegde literatuur:           

1. Ahmadali, B., Het Kiesstelsel en de werking van de Kieswet van de Republiek Suriname. www.decentralisatie.org ( 2004).
2. Buddingh', Hans, De geschiedenis van Suriname. Uitgeverij Rainbow, Amsterdam,  2017. 
3. Buiskool, J.A.E., De staatsinstellingen van Suriname, Martinus Nijhoff, ’s-Gravenhage, 1954   
4. Koloniale Staten van Suriname 1866-1891. Geput uit de officieele bescheiden en samengesteld onder toezicht van de Griffie der Kol. Staten. Et al , Amsterdam, 1891  
5. Mitrasing, F.E.M., Constitutionele regelingen van Suriname. Verzameling van rechtsregelingen betreffende de Surinaamse staat, Staatsdrukkerij, ’s-Gravenhage, 1966
6. Ooft, C.D., Staatsinrichting van de Republiek Suriname, Paramaribo, 1979.
7. Polanen, S., Het kiesstelsel van de Republiek Suriname. Paramaribo, 1995.