Een foto-impressie van de staatsgreep in Suriname op 25 feb 1980
Een foto-impressie uit kranten en magazines over de staatsgreep en de nasleep van de staatsgreep in Suriname. Foto's van de eerste dagen van de revolutie in 1980, van de 8-decembermoorden in 1982 en van protesten die daarop volgde.
FOTO: Openbare afranseling van burgers door militairen
Onafhankelijkheid 25 november 1975
Op 25 november 1975, werd Suriname met het hijsen van de vlag onafhankelijk. Prinses Beatrix woonde de plechtigheid bij. Uiterst links Henk Arron, naast Beatrix president Johan Ferrier en rechts Jaggernath Lachmon. Arron was leider van de creoolse partij en Lachmon was leider van de
President Ferrier met de militaire top
 |
| Foto: ANP - De oude militaire garde. Op de foto in het midden president Johan Ferrier en rechts kolonel Elstak. Elstak was bevelhebber van het leger. |
Begin van de revolutie/staatsgreep van 25 februari 1980 - Arrestatie oprichters militaire vakbond
 |
| Foto: Parool/ANP |
De aanleiding van de revolutie (staatsgreep) was de oprichting van de militaire vakbond. Op de foto (20 februari 1980) worden de militairen, het driemanschap: Abrahams (l. midden), Sital (r. boven) en Neede
In brand geschoten Politiebureau
 |
| Foto:Kankantrie, juni/juli 1980 |
Op 25 Februari 1980 werd het politiebureau in Paramaribo door een marineschip van de militairen in brand geschoten.
De militaire regering van Suriname
 |
| Nationale Militaire Raad |
De Nationale Militaire Raad, afgekort N.M.R werd op 25 Februari 1980 opgericht. Op de foto Sital (links), hij was als voorzitter van de NMR het gezicht van de revolutie. Later zou deze plaats overgenomen worden Desi Bouters. Sital zou in opdracht van Bouterse in augustus gearresteerd worden op verdenking van een linkse coup.
Kennismaking leden Nationale Militaire Raad
 |
| Foto: Pipel - Eerste exclusieve foto, 1980, van de Nationale Militaire Raad in de Surinaamse krant Pipel. |
De machtsoverdracht
 |
| Ferrier en de Nationale Militaire Raad -President Ferrier (links) bereikt overeenstemming met de Nationale Militaire Raad over de handhaving van de democratische rechtsorde in Suriname. |
Nieuwe regering Chin a Sen
 |
| Foto: HP |
De nieuwe regering van Suriname onder leiding van Henk Chin a Sen. President Johan Ferrier, 3de van links, trad op 13 augustus 1980 af (HP 22 maart 1980).
Propaganda voor een zogenaamde revolutie
 |
| Foto: Kankantrie - Een poster die de geest van revolutie benadrukt |
Desi Bouterse zingt op een bijeenkomst van de revolutie
 |
| Van links naar rechts: de nieuwe legerbevelhebber D. Bouterse, de N.M.R voorzitter B. Sital en het N.M.R. lid Abrahams. (Kankantrie, juni/juli 1980) |
Dansvoorstelling voor militairen
 |
De feestavond in het ABO-gebouw: 'zes maanden revolutie' herdacht. (Kankantrie, juni/juli 1980)
Militairen krijgen fruit van bevolking
 |
| Foto: Kankantrie |
Fruit voor "de jongens". Links Chas Mijnals en rechts Abrahams. Mijnals zou op 13 augustus 1980 gearresteerd worden op beschuldiging van een linkse coup tegen Bouters (Kankantrie, juni/juli 1980).
Militairen worden gefeliciteerd
 |
Huldebetoon voor de NMR-leden Sital en Joehman bij de oprichting van een volkscomitee (Kankantrie, juni/juli 1980). Sital en Joeman zouden op 13 augustus 1980 gearresteerd worden op beschuldiging van een linkse coup tegen Bouterse)
De oprichting van een volkscomité
Bouterse maakt kennis met het volk
De NMR (Nationale Militaire Raad) maakt kennis met het gewone volk. Bij de verse visafdeling op de markt krijgt een visverkoopster een hand van bevelhebber Desi Bouterse. Ook aanwezig zijn onderminister Neede (derde van rechts) en de voorzitter van de NMR B. Sital (geheel rechts).
Schoolkinderen hijsen de Surinaamse vlag
Op school leren kinderen leven met de revolutie.De vlaggenparade is nu een dagelijks gebeuren en ook het Surinaams volkslied wordt gezongen.
Nieuwe regering op straat in Paramaribo
 |
Suriname na de augustus- coup. De nieuwe premier Chin a Sen loopt met Bouterse, zijn vrouw Shirley Chin a Sen, Rob Horb en Andre Haakmat door de straten van Paramaribo.
De machtshebbers in 1980
Met Desi Bouterse (midden), Premier Henk Chin a Sen (rechts van Bouterse) en Vice Premier Andre Haakmat (links van Desi Bouterse). Henk Chin a Sen, premier van Suriname. Op 4 februari 1982 trad Chin A Sen af, nadat Bouterse en hij het niet eens waren geworden over de besteding van de (Nederlandse) ontwikkelingshulp en de ontwerpgrondwet. Later ging Chin A Sen in ballingschap in Nederland. Andre Haakmat was in 1980 Vice Premier en minister van Justitie, Politie, Leger en Buitenlandse zaken. In de nacht van 7 op 8 november 1982 overleefde André Haakmat een moordaanslag waarna hij naar Nederland vluchtte.
Militair Horb en president Chin a Sen op handen gedragen
1 mei 1981 Chin a Sen en Sergant-majoor Horb worden door rekruten het paleis binnengedragen.(Rob Horb behoorde tot de coupleden en was garnizoenscommandant. Horb zou gearresteerd worden. Op 2 februari 1983 zou hij in zijn cel zelfmoord hebben gepleegd door middel van ophanging).
Militairen patrouilleren in de straten van Paramaribo
Militairen in de straten van Paramaribo
Manifest van de Revolutie
Aan het Surinaamse ontwikkelingsbeleid lag het Manifest van de Revolutie uit Mei 1980 ten grondslag. Daarin was een ontwikkelingsvsie verwoord, gericht op kleinschalige productie, in surinaams Bezit en met eigen technologie en zoveel mogelijk betaald uit binnenlandse besparingen. (uit drie miljard verwijten. Rene, de Groot, 2004). Lees het manifest hier.
Andere kant van de revolutie - Affaire Ormskerk
Fred F. Ormkerk was een uit Suriname afkomstig voormalig militiar in de rang van adjudant. Enkele dagen na de coup van 25 februari komt hij in het nieuws: ook hij had een staatsgreep in voorbereiding. De blauwdrukken zitten in zijn aktetas. In Paramaribo wordt hij opgepakt, verdacht van het plegen van een tegencoup. Ormskerk zelf laat in de Memre Boekoe kazerne – onder nog steeds niet opgehelderde omstandigheden – het leven.(Suriname op zoek naar zichzelf. NRC Kortschrift
Nr. 21 1980)
Militair houdt burger aan op straat
 |
| Foto: HP |
De militairen mochten iedereen aanhouden (Haagse Post, 22 maart 1980).
Openbare afranseling van burgers door militairen
 |
| Foto: Panorama |
Zonder vorm van proces werden mensen die van plundering of andere misdaden werden verdacht in het openbaar afgeranseld (Panorama).
SPONG: Mensenrechten in Suriname steeds meer geschonden
Op 5 december 1980 belandde Spong in Suriname in de cel omdat hij militairen verdedigde, die werden verdacht van contra-revolutionaire activiteiten.
Afschuw over executie van coupleider Hawker (1982)
 |
De leiders van de mislukte staatsgreep in Suriname, sergeant-majoor Wilfried Hawker (links) en luitenant Surendre Rambocus (rechts), zoals zij donderdag voor de Surinaamse tv verschenen. Zowel in Suriname als in Nederland is met afkeer gereageerd op de mededeling van de Surinaamse legerleiding dat sergeant-majoor Wilfried Hawker, een van de leiders van de mislukte opstand, standrechtelijk is geëxecuteerd. Hawker die bij zijn arrestatie vrijdag, werd gewond, werd op een brancard voor een vuurpeloton gebracht.
Standrechtelijke executie Hawker in 1982
Het maandblad Obsession Magazine publiceerde in 2008 een foto waarop de zwaargewonde Hawker, liggend op een brancard, wordt verhoord door drie militairen. Hawker werd kort na het verhoor geëxecuteerd.
Legerleider Bouterse legt verklaring af over executie Hawker (1982)
 |
| Foto: Parool, 15 maart 1982 |
Na de executie van Hawker legt legerleider Bouterse een verklaring af voor de televisie.
Een Surinaamse stapt op de terugweg bij ons in de korjaal (Albina). Ze wil naar Rotterdam en vertelt ons op welke gruwelijke wijze Hawker om het leven is gebracht. "Ze hebben hem zonder enige vorm van proces doodgeschoten. Dat was zaterdagmiddag om zes uur. Twee minuten over zes deed Bouterse daarvan melding op de televisie. Daarvoor had Hawker had Hawker via de televisie - hij kon nauwelijk praten - zo'n tien keer een oproep moeten doen aan Rambocus om zicht over te geven."
Protest in 1982 tegen tariefsverhoging van de veerpont
 |
| Foto: De halve revolutie, 1984 |
De militairen hadden in 1982 besloten de tarieven voor de veerpont te verhogen. Als protest werd de toegang van het veer bezet door demonstranten. Het waren vooral districtbewoners die protesteerden. Onder druk van acties werden de tariefsverhogingen ingetrokken.
Demonstratie in 1982 tegen arrestatie vakbondsleider
 |
| Foto: NRC |
Een groep boze aanhangers van de grootste vakcentrale, de moederbond, betoogde donderdag tegen de arrestatie van vakbondsleider Cyrill Daal. Later werd deze vrijgelaten. Ook in het weekeinde werd gedemonstreerd tegen de militaire machtshebbers. Deze foto is gisteren vrijgegeven. (NRC, 1 november 1982) Daal zou op 8 december worden doodgeschoten.
Laatste grote bijeenkomst Moederbond in 1982
 |
| Foto: boek, Cyril Daal, de vermoorde Surinaamse vakbondsleider |
De laatste grote bijeenkomst van een vakbond op 31 oktober 1982 vóór de decembermoorden. Nadat Cyriel Daal na zijn arrestatie werd vrijgelaten lanceerde hij op deze bijeenkomst de slogan: "Militairen terug naar de kazerne, alle macht terug naar het volk."
Op dezelfde dag had Bouterse ook een massameeting gepland ter gelegenheid van van het bezoek van het bevriende staathoofd Maurice Bishop van Grenada. Deze bijeenkomst trok aanzienlijk minder mensen. Op deze bijeenkomst zei Bouterse: "Cyrill Daal heeft mij de rekening gepresenteerd. Het is zondag vandaag. De banken zijn gesloten. Ik zal hem dus contant betalen en het kleine geld mag hij behouden." (Uit: Cyril Daal, de vermoorde Surinaamse vakbondsleider.)
8 december 1982 - Tegenstanders Bouterse gedood (1982)
 |
Krantenbericht over de vermoorde tegenstanders. (Het parool, vrijdag 10 december 1982)
De slachtoffers van de decembermoorden
 |
| Foto: slachtsoffers decembermoorden |
Cornelis Harold Riedewald, Kenneth Carlos Goncalves, Edmund (Eddy)Alexander Hoost, John Khemraadj Baboeram, Cyril Richard Duncan Daal, Lesley Paul Rahman, Frank Wijngaarde,
Abraham(>Bram)Maurits Behr, Jozef Hubert Maria Slagveer, Rudi Andre Kamperveen, Robby Somradj Sohansing, Sugrim Oemrawsing, Gerard Leckie, Soerindre Rambocus, Djiewansing Sheombar
Bouterse en journalist Slagveer in goede tijden
 |
| Foto: Parool |
Bericht:"Bevelhebber Desi Bouters (links) en de journalist Josef Slagveer (rechts), die in Suriname zou zijn terechtgesteld." (Het Parool, vrijdag 10 december 1982.)
Journalist Josef Slagveer bekent complot voor de televisie
 |
| Foto: Volkkrant |
Bericht: "De journalist Josef Slagveer (rechts) legt in aanwezigheid van garnizoenscommandant Roy Horb (links) een verklaring af waarin Slagveer "bekent" dat er een complot tegen de militaren was gesmeed. Na de verklaring werd Slagveer geëxecuteerd". (Volkskrant, 17 december 1982.) Slagveer was een van slachtoffers van de 8-decembermoorden.
Radiostation ABC aangevallen
Een van de muren van het radiostation ABC in Paramaribo, waarin met een zwaar wapen op 8 december een fors gat werd geschoten. (Volkskrant, 17 december 1982)
Begrafenis van een van de vijftien slachtoffers (1982)
 |
Alle slachtoffers moesten op maandag 13 december begraven worden. Protest-bijeenkomsten waren op deze dag verboden, maar uit protest werden de begrafenissen door duizenden mensen bezocht.
Terugkeer in Nederland
 |
| Foto: Nieuws van de Dag |
Bericht:"Ontsnapt uit de Surinaamse hel. Hevig emotionele taferelen hebben zich vanmorgen voorgedaan op Schiphol, toen 229 passagiers van de bijzondere SLM-vlucht in ons land aankwam. Huilend vielen familieleden elkaar in de armen, blij dat ze ontsnapt waren aan de dreiging en de ijzeren greep van het Bouterse-bewind." (Nieuws van de Dag: 13 december 1982)
Familie van doodgeschoten journalist arriveert op Schiphol
 |
| Foto: Parool |
Bericht: "Vader Wijngaarde terug uit Paramaribo na begrafenis van zijn zoon. Op Schiphol keerde vanochtend uit Suriname de heer Wijngaarde met zijn dochter. Zij hadden in Paramaribo de begrafenis bijgewoond van hun zoon en broer Frank, die werkzaam was als journalist. Frank Wijngaarde behoorde tot de slachtoffers van de schietpartij van vorige week." (Het Parool, 15 december 1982)
Familie doodgeschoten advocaat vertrekt naar Suriname
|
| Foto: Nieuws van de Dag |
De dochter van de omgebrachte strafpleiter Harold Riedewald vertrok gisterenmorgen in rouwkleding gehuld met het vliegtuig naar Paramaribo. (Nieuws van de Dag, 13 december 1982)
Surinamers rouwen in Amsterdam
 |
| Foto: Parool |
Rouwdienst in de Moses en Aaronkerk in Amsterdam. (Het Parool, 13 december 1982)
Surinamers demonstreren in Den Haag
 |
| Foto: Parool |
Demonstratie bij de Surinaamse ambassade in Den Haag. (Het parool, 13 december 1982)
Vrouwenprotest in Paramaribo
 |
Deze foto van de tweede grote vrouwenmars in Paramaribo, vorige week donderdag, is nu pas naar buiten gekomen. De politie dreef de betogers op het onafhankelijkheidsplein uiteen. (Nieuws van de Dag, 22 december 1982)
Ambassadeur Henk Herrenberg tijdens de eerste persconferentie na de decembermoorden
Op deze persbijeenkomst haalde hij uit naar de Nederlandse pers. "Wat nu in Suriname gebeurt moet worden gezien in het kader van dekolonisatie na drie eeuwen Nederlands bestuur. ..Suriname is schijnbaar alleen goed genoeg voor de voorpagina als er stront aan de knikker is. "
Op vragen over de 15 doden antwoordde hij: "De vijftien doden van 8 december waren mijn vrienden. Mijn band met hen was inniger dan van jullie met hen ." Op dat ogenblik versprak Herrenberg zich opmerkelijk met de aanduiding " ze zijn vermoord". Geschrokken voegde hij eraan toe: " Of alle andere termen die daarvoor zijn gebruikt". (Volkskrant 3 februari 1983.)
Roy Horb heeft zich opgehangen in zijn cel
Bericht:"Roy Horb, de voormalige garnizoencommandant van Suriname en naaste medewerker van bevelhebber Desi Bouterse, heeft zich opgehangen, heeft de Surinaamse staatsradio gemeld. Horb werd zondagavond gearresteerd in verband met een nieuwe gemelde samenzwering om Bouterse te liquideren. De Surinaamse ambassadeur Herrenberg gaf later aan dat het vermoeden bestond dat hij was betrokken bij de vermeende couppoging die voor kerstavond was vastgesteld en die leidde tot de dood van van 15 prominente Surinamers op 8 december. " (NRC, 3 februari 1983)
ProtestkrantMokro Dekatie
Een van de verzetskranten in Nederland die ageerde tegen de militaire overheersing in Suriname. Mokro Dekatie betekent (vrij vertaald) in het Surinaams 'Ijzeren Moed'. Mokro Dekatie was een communistische krant en hoorde bij de beweging waar de vermoorde journalist Bram Behr lid van was. (Mokro Dekatie, 1ste jaargang, nummer 1, 26 nov 10 dec '83.)
Bouterse over de Decembermoorden
Exclusief interview met Desi Bouterse in 1983. Bouterse spreekt. "Als de huurlingen hier komen zullen ze ons allemaal moeten uitroeien. Moeten we niet inzien dat deze vijftien mensen in geen enkele verhouding staan met de misschien wel vijftienhonderd doden die zouden zijn gevallen als er huurlingen waren binnengevallen." (HP 5 februari 1983.) Lees het het interview hier.
Voor- en tegenstanders vanaf 1983 - Voorstanders van Bouterse gaan strijd voeren in Nederland (1983)
Bericht:Liga gaat strijd in Nederland voeren. Desie Bouterse heeft gisteren zijn visitekaartje gepresenteerd. Zijn aanhangers, verenigd in de Liga van Surinaamse Patriotten, hebben in de Koningszaal op luidruchtige wijze een congres gehouden. In meeslepende bewoordingen riep Breeveld (man met de vuist omhoog) dat elke volksrevolutie slachtoffers kost. "Je zult hoe dan ook sterven. Dan is het beter te sterven voor een zaak te sterven dan alleen omdat je zwart bent. Het Surinaamse volk moet op grote offers voorbereid zijn." (Telegraaf, 28 februari 1983)
Protest bij het Consulaat in 1984
Voor- en tegenstanders van Desi Bouterse komen elkaar, in 1984, tegen bij het Surinaamse consulaat in Amsterdam-Buitenveldert. (Parool 10 december 1984)
De bevrijdingsraad van oud president Chin a Sen
Verzet organiseert zich. Oud president Henk Chin a Sen, thans voorzitter van de bevrijdingsraad voor Suriname in Nederland. Zijn conclusie: "Bouterse is geïsoleerder dan ooit " en het verzet is zich aan het organiseren. (NRC, 26 maart 1983)
Bezetting van Surinaams consulaat door het 'Collectief verzet 1984 Suriname'
De groep bestaande uit 47 mannen en twee vrouwen, forceerde gisteravond omstreeks kwart voor elf de toegang tot het gebouw van de Surinaamse Ambassade aan de Alexander Gogelweg in Den Haag. Tegen twee uur 's nachts slaagde de Haagse politie erin de groep zonder geweld naar buiten te krijgen. De groep verklaarde de ambassade te hebben bezet uit solidariteit met het Surinaamse volk. De bezetters eisten het aftreden van van legerleider Bouterse en wilde vanuit de ambassade telefonisch contact opnemen met de legerleider. (Parool, 13 januari 1984)
Vergadering bevrijdingsraad
De bevrijdingsraad voor Suriname vergaderde woensdagochtend in de hoofdstad. Dinsdagavond liet de NOS in het Journaal een Amerikaanse filmpje zien over de activiteiten van de Bevrijdingsraad in Frans Guyana onder leiding van twee Amerikaanse huurlingen. Foto v.l.n.r. Chin A Sen, E. Wijngaarden, B. Kohinor, M.S. Nasrullah, J. Jewrajing, en G. Tjon A. Kiet. (4 april 1984, ANP Historisch archief community)
De mislukte coup tegen Bouterse (1984)
Acht medestanders van Roy Bottse, in Frans Guyana opgepakt onder verdenking van een tegencoup tegen Bouterse te hebben voorbereid, kwamen dinsdag 27 maart op schiphol aan. (Vrij Nederland, 31 maart 1984)
Laatste uitgewezen Surinamers op Schiphol gearriveerd
De laatste zeven van de groep van zestien, die door de autoriteiten van Frans Guyana zijn uitgewezen naar de Nederlandse Antillen en van daaruit werden overgevlogen naar Nederland, zijn donderdagmorgen op Schiphol aangekomen. De zeven zingen in houding het Surinaamse volkslied. (Volkskrant: 30 maart 1984)
Vóór- en tegenstander van Bouterse vechten op de Nederlandse televisie
Vóór- en tegenstanders van het militaire bewind vechten in een Nederlands televisie-programma. De talkshow Karel werd verstoort door een onverwachte vechtpartij. Midden in een keurig gesprek over harde acties van de vakbonden, staat een boze Surinamer uit het publiek op om de gast te lijf te gaan, die met Karel van de Graaf in gesprek was. Het stond de man niet aan dat het militaire regime van Bouterse werd gekenmerkt als moorddadig. De gast was Paul Somohardjo, de huidige (2007) voorzitter van het surinaamse parlement.
Strafproces Decembermoorden
 |
| De krijgsraad van Suriname met in het midden president Cynthia Valstein-Montnor. © ANP/Pieter van Maele |
In 2007 is het strafproces tegen de verdachten van de decembermoorden,waaronder Desi Bouterse, begonnen. Het proces kenmerkt zich al tien jaar door uitstel, stopzetting en wederopstanding. Maar ondanks alle vertragingen is het proces nog steeds op de rit. Alleen is een veroordeling van Desi Bouterse nog net zo ver weg als een wandeling van Paramaribo naar Zanderij. Niet vreemd, want een groot deel van de Surinaamse bevolking ziet de Decembermoorden slechts als noodzakelijk kwaad en zit daarom niet op een veroordeling te wachten. Maar zoals in elke rechtstaat zal het het recht ook in Suriname moeten zegevieren. Zie Overzicht grillig verloop van proces tegen Desi Bouterse.
BRON: Kennisaanval
