In Denemarken daalde aantal besmettingen na loslaten coronaregels
| het parool | Door: Marcia Nieuwenhuis
Zaterdag laten we de 1,5 meter los. Hoe nuttig was afstand? Wat zijn de risico’s? En maakt het uit of iemand naast je gevaccineerd is?
1. Wat was het nut van de 1,5 meter?
Het vooraanstaande wetenschappelijke vakblad The Lancet legde vorig jaar het bewijs op een weegschaal en kwam tot de volgende slotsom: elke meter die je verder van iemand af staat zorgt voor een ‘grote afname’ van de besmettingskans. Grofweg komt het er volgens het Britse tijdschrift op neer dat de besmettingskans ongeveer vijf keer zo klein is bij 1 meter afstand en tien keer zo klein bij 2 meter.
Waar het bij de Mexicaanse griep in 2009 nog ging om afstand houden tot grieppatiënten werd nu voor het eerst in de historie geadviseerd om afstand te houden van gezonde mensen. Ondanks grote
2. Hoeveel scheelt afstand houden?
Als we de onderzoekers van The Lancet mogen geloven dan hangt de kans op infectie ‘sterk samen met hoeveel afstand je houdt’. Dichtbij een coronapatiënt is het risico dat je besmet raakt 12,8 procent. Bij een afstand van minstens een meter neemt het besmettingsrisico af met 10,2 procentpunt. De kans dat je dan besmet raakt is dus nog 2,6 procent. En elke meter die je verder komt halveert het percentage. Dat die 1,5 meter afstand een beetje uit de lucht gegrepen is, blijkt wel uit het feit dat de regel weer overal anders wordt geïnterpreteerd. Waar Italië en Frankrijk 1 meter afstand wel welletjes vonden, kozen Nederland en onze buurlanden België en Duitsland voor 1,5 meter en de VS voor 6 voet, oftewel ruim 1 meter en 82 centimeter. Spanje nam met 2 meter helemaal het zekere voor het onzekere.
3. Wat gebeurde er elders waar afstand houden werd afgeschaft?
Denemarken ging in mei 2020 al van 2 naar 1 meter, maar liet op 10 september als één van de eerste landen het afstand houden compleet los. Het Scandinavische land geldt als gidsland van Europa in de coronapandemie. In maart 2020 was het één van de eerste Europese landen die een zware lockdown afkondigde, waardoor het in mei 2020 ook weer als eerste langzaam open kon. Inmiddels zijn de Denen koplopers qua vaccinatiegraad en ruim twee weken geleden gooiden ze, als een van de allereerste landen, de allerlaatste coronamaatregelen overboord.
In Denemarken is het sinds het loslaten alleen maar beter gegaan. Vlak vóór het afschaffen van de laatste coronamaatregelen waren er nog zo’n 450 nieuwe coronabesmettingen per dag, lagen er zo’n 125 Denen in het ziekenhuis van wie ongeveer 25 op de ic. Momenteel worden ruim driehonderd Denen per dag positief getest op corona, liggen er negentig coronapatiënten in Deense ziekenhuizen, van wie nog geen twintig op de ic. Dat hebben ze vooral te danken aan de hoge vaccinatiegraad, 84,5 procent van iedereen boven de 12 jaar is volledig gevaccineerd.
Ter vergelijking: Denemarken heeft 5,9 miljoen inwoners, een derde van het aantal inwoners van Nederland. Momenteel zijn er rond de 1800 positief geteste Nederlanders per dag, liggen er een kleine zeshonderd coronapatiënten in Nederlandse ziekenhuizen, van wie 185 op de ic. Op zich is dat niet verwonderlijk, want Denemarken greep eerder in, had géén ‘Dansen met Janssen’-golf in de zomer, waarbij veel jongeren zijn besmet toen ze nog geen antistoffen hadden opgebouwd na hun vaccinatie maar al wél gingen stappen. In Nederland zijn aanzienlijk minder mensen volledig gevaccineerd. De teller stokt op 79,6 procent van alle mensen boven de twaalf. Het is dus geen garantie dat - als afstand houden hier vervalt - de cijfers net zo hard zullen dalen als bij de Denen.
4. Hoeveel maakt het uit of je naast een gevaccineerd of een ongevaccineerd iemand staat?
De mate van overdracht van het coronavirus tussen mensen is afhankelijk van de hoeveelheid luchtwegklachten en van de duur van het uitscheiden van het virus, analyseerde de Gezondheidsraad in mei. Als je heel lang bij iemand in een kleine ruimte bent, is de kans groter dat je het oppikt dan als dit kort is. Mensen met ernstiger luchtwegklachten zijn besmettelijker dan mensen met milde klachten. De kans om besmet te raken hangt óók sterk samen met of iemand gevaccineerd is of niet. Het meest gebruikte vaccin in Nederland, dat van Pfizer-BioNTech, voorkomt gemiddeld 80 procent van de besmettingen. Dat blijkt uit een groot Brits onderzoek naar de effectiviteit van vaccins bij de deltavariant, die op dit moment het meest voorkomt.
Dit betekent dat als bijvoorbeeld op een feestje normaal tien personen besmet zouden raken, dit met enkel Pfizergevaccineerden zou dalen tot twee. Bij eenzelfde feestje met AstraZenecagevaccineerden zouden niet tien, maar gemiddeld net iets meer dan drie besmettingen plaatsvinden. In Nederland is bij positief geteste personen dankzij bron- en contactonderzoek achterhaald van wie de besmetting kwam. Uit die gegevens blijkt dat Nederlanders die de coronaprikken links lieten liggen vele malen vaker anderen aanstaken dan mensen die wél gevaccineerd zijn.
Maar wie nog het meest profiteert van de prik is degene die hem krijgt. De kans om als volledig gevaccineerde met corona in het ziekenhuis te belanden is twintig keer lager dan voor een niet-gevaccineerde. Zo becijferde het RIVM deze zomer na onderzoek gebaseerd op ruim 15.000 mensen. Het risico dat je als volledig gevaccineerde op de ic terecht komt is zelfs 33 keer zo klein. Omdat de overige typen vaccins Janssen en Moderna minder vaak gegeven zijn is daar de precieze effectiviteit nog minder goed van vast te stellen. Wat we al wel weten: de kans op ziekenhuis- en ic-opname voor mensen onder de 70 die geprikt zijn met Pfizer is liefst vijftig keer kleiner, dan voor niet-gevaccineerden.
| het parool | Door: Marcia Nieuwenhuis
