D2 - BESCHOUWING — ‘Die Chinezen lachen zich dood om zoveel knulligheid’
De Patamacca-deal (2):
De samenleving is het inmiddels wel gewend dat politici zich knollen voor citroenen laten verkopen door (vooral buitenlandse) investeerders die gouden bergen beloven. Maar dat opeenvolgende regeringen zich zo’n twintig jaar lang in de luren hebben laten leggen door China Zhong Heng Tai Investment Company Ltd. (CZHT), dat beloofde een bloeiende palmolieindustrie op te zetten, gaat ieders voorstellingsvermogen te boven. Terwijl de onderneming nog geen druppel palmolie heeft geproduceerd, kijken beleidsmakers gelaten toe hoe tienduizenden hectares ongerept bos wordt gekapt en het rondhout naar het verre oosten verdwijnt.
door: Armand Snijders
Foto: beeld dWT Archief 13 december 2016: President Desi
Dat de Chinese investeerders het goed voor zouden hebben met Suriname en zijn bevolking, is een fabeltje. Maar politici laten zich elke keer weer gek maken door de mooi aangeklede verhalen en handige schijnbewegingen van CZHT. Na de feestelijke ondertekening met het nodige tromgeroffel van de deal met de regering-Venetiaan in 2004, bleef het een hele lange tijd stil rond de initiatiefnemers uit China.
Palmoliebomen werden in de jaren die volgden niet geplant, alleen de Surinaamse
Niemand vroeg zich af in 2016 waarom nu pas een aanzet werd gegeven voor de aanplant, terwijl het bedrijf al twaalf jaar in Suriname actief was
Ontheiligd
Minister Michel Felisi van Regionale Ontwikkeling (2005-2010, BEP/A Combinatie) zat behoorlijk met deze deal in zijn maag, ook omdat de bewoners van Moengo zich verzetten tegen de Chinese aanwezigheid. De Moengonezen waren bang dat de gebieden waar hun voorouders begraven liggen, zouden worden ontheiligd. Maar van de deal wilde Felisi kennelijk ook niet af. Hoewel hij namelijk de kans had de zaak af te blazen toen de betalingsgarantie van de Chinese firma uitbleef, verzuimde hij dat te doen. Uiteindelijk werd in 2006 wel aan die betalingsvoorwaarde voldaan en was er geen weg meer terug.
Terwijl de Chinezen hun gang konden gaan, was er daarentegen in diezelfde jaren veel verontwaardiging over de mogelijke overname van Bruynzeel door de Nederlandse firma Doorwin, dat ook een paar bosconcessies voor houtkap zou krijgen. Echter, die concessies waren beduidend kleiner en bovendien werd dat hout door lokale arbeiders verwerkt in deuren, kozijnen en parketvloeren. Maar president Ronald Venetiaan stak een stokje voor die overname, waarschijnlijk vanwege zijn bekende aversie tegen bakra’s. Het gevolg was dat Bruynzeel volledig ten onder ging en de arbeiders met een miniem pensioen thuis mochten zitten.
Symbolische inzaai
CZHT mocht dus ogenschijnlijk voortmodderen en wisselde in de jaren die volgden kennelijk ook nog eens van eigenaar. Zoals gezegd, behalve aan houtkap deed het bedrijf niets anders, totdat in 2016 (dus ruim tien jaar nadat ze in Suriname waren begonnen), de Chinezen, als donderslag bij heldere hemel, onder toeziend oog van president Desi Bouterse de eerste ‘obe pit’ plantten. Met deze ‘symbolische inzaai’ zou het langverwachte palmolieproject eindelijk officieel van start gaan. In 2019, wanneer de eerste inzaai van tweeduizend hectare zou worden verwerkt, zou Suriname zeker zes miljoen liter spijsolie per jaar produceren.
Politici, met Bouterse voorop, geloofden die mooie praatjes en struikelden over elkaar heen om felicitaties rond te strooien. De president merkte zelfs op dat er een stap was gemaakt “in de diversificatie van de economie”. “We praten er al zolang over dat goud eens op zal gaan, dat we moeten overstappen op duurzame productie. Wel nu, hier staat een duurzaam project”, aldus het staatshoofd.
Maar niemand vroeg zich af waarom nu pas een aanzet werd gegeven voor de aanplant, terwijl het bedrijf al twaalf jaar in Suriname actief was. Wel zei Liu Jiang, de directeur van de Chinese onderneming, “bijzonder blij” te zijn. “Het is een grote dag voor het bedrijf. We hebben twaalf jaar gewacht op dit moment. We hadden in 2004 al een contract getekend. Toen was het ‘on hold’ gezet”, gaf hij aan zonder in details te treden wat die vertraging had veroorzaakt. “Vandaag staan we eindelijk hier. We beginnen met tweeduizend hectare, maar op den duur zullen wij de grootste producent van palmolie in het Caribisch Gebied zijn”, pochte hij verder.
Optimisme
Minister Soeresh Algoe van Landbouw, Veeteelt en Visserij deelde in het optimisme. “Van de tweeduizend hectare is vijfhonderd bestemd voor biomassaproductie en onderzoek van andere varianten van kokos en obe. Op dit moment zijn er zestienduizend zaden uitgezaaid. Over twee jaar zijn de vruchten rijp voor verwerking. In 2019 zullen de eerste vruchten worden geoogst. Dat gaat in de beginfase om ongeveer zes miljoen liters op jaarbasis produceren”, gaf hij aan.
Ruim een jaar later was Algoe bij een bezoek aan Patamacca nog steeds enthousiast over de vorderingen die het Chinese bedrijf boekte. Project- en plantationmanager Kenny Low verwachtte dat er binnen een jaar meer dan tweehonderdduizend planten zouden zijn, waarvan de helft in 2018 gereed zou zijn om te worden overgeplant. Low zei dat het project ook zal resulteren in het creëren van werkgelegenheid voor Surinamers. Deze werkgelegenheid zou volgens hem alleen maar verder toenemen. Hij herhaalde ook dat behalve huizen voor de werkers, het bedrijf in de toekomst van plan was om een crèche en een school op te zetten.
Dat bleken allemaal leugens te zijn. In 2019 werd er niet geoogst zoals beloofd, ook in de jaren die volgden niet. Wat er met de honderdduizenden planten is gebeurd die zouden worden overgeplant, is ook een groot raadsel. CZHT hult zich daarover in stilzwijgen en reageert ook niet op verzoeken van de Ware Tijd om een reactie. Ondertussen gaat de houtkap in het gebied ongestoord door. Dus waarschijnlijk lachen de Chinezen zich dood om zoveel Surinaamse knulligheid.
