• donderdag 05 June 2025
  • Het laatste nieuws uit Suriname
Boven: Illustratie uit The Life And Explorations Of Dr. Livingstone (1875).

Wat zeggen de feiten over de Nederlandse slavenhandel?

| NRC.nl | Door: Roelof van Gelder

Boven: Illustratie uit The Life And Explorations Of Dr. Livingstone (1875).

Nederlandse slavenhandel Bij aanhoudende commotie over het slavernij-verleden publiceert Piet Emmer nu een herziene editie van zijn boek. Hij toont hoe belangrijk bronnenonderzoek is in een emotioneel geladen debat.

Wie een bijdrage levert aan een krant aangaande het Nederlandse slavenverleden, kan steevast rekenen op een ingezonden brief van Piet Emmer (1944). De emeritus hoogleraar Europese expansie en migratie aan de Universiteit Leiden, mag de auteur van het krantenstuk graag op feitelijke onjuistheden wijzen. Emmer heeft zich in de afgelopen decennia geprofileerd als de specialist op het gebied van slavenhandel. Hij is niet de enige, maar

hij treedt het meest naar buiten. In 2000 publiceerde hij zijn Geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel en daar is nu een vierde herziene en bijgewerkte versie van verschenen. Vorig jaar kwam ook nog zijn boekje Voorbij het zwart-witdenken uit, waarin hij de verwarrende discussie over het slavernijverleden op een aanzienlijk polemischer toon behandelt dan in dit boek.

Geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel is een systematisch, toegankelijk geschreven werk over de slavenhandel. Een ieder die in deze materie is geïnteresseerd zou het moeten lezen. Emmer beschrijft het aarzelende begin van deze dubieuze praktijk, de behoefte aan slaven in Nederlands Brazilië en later in het Caribisch gebied en

in Suriname. Hij gaat in op de gevangenneming van Afrikanen in het binnenland, hun barre tochten naar de kust en de verkoop aan Europese handelaren aldaar.

Kwakzalverij

Dan volgt de overtocht op de overvolle schepen, over de Atlantische Oceaan. De verhalen over stank, hitte, ziekte, sterfte, kwakzalverige behandelingen en een incidentele opstand op deze varende kerkers komen plastisch aan bod. De verkoop op de eindbestemming – Curaçao, Paramaribo of Spaanse of Engelse Caribische eilanden – wordt behandeld en een reeks historische kwesties volgen.

Lees ook:‘Als mijn kinderen aap worden genoemd, vind ik dat dan ook nog grappig?’

Waarom verkochten Afrikanen Afrikanen en wat had deze reusachtige demografische aderlating voor effect op de totale Afrikaanse bevolking? Waarom kwam het zo zelden tot opstanden en hoe profijtelijk was die slavenhandel nu eigenlijk?

Emmer becijfert dat twaalf miljoen over de Atlantische Oceaan weggevoerde slaven gedurende vier eeuwen geen grote invloed heeft gehad. Dat kan zo zijn, maar het totaal aantal gedeporteerde slaven dus ook naar het Noorden en naar het Oosten bedroeg tussen 1700 en 1850 21 miljoen. Met deze kwesties begeeft Emmer zich in een internationaal debat waarbij andere argumenten en conclusies opduiken. Zo zou de deportatie van jonge, vooral mannelijke slaven juist een ontwrichtende werking hebben gehad. Ook zou deze praktijk garant staan voor een groot gebrek aan vertrouwen in instituties. Hoe kan men immers vertrouwen hebben in een overheid die zijn onderdanen verkoopt of die systematisch oorlogen verliest waardoor er nog weer meer krijgsgevangenen worden gemaakt, die als slaaf worden verkocht?

Gokken

Dichter bij huis ligt de vraag wat deze handel Nederland heeft opgeleverd. Dat is een kwestie van boekhoudkundige methodes. Emmer rekent voor dat alle investeringen meegeteld de gemiddelde winst van de slavenhandel gering was en maar een marginaal onderdeel vormde van de Nederlandse economie. Ook al is dit waar, het sluit hoge winsten niet uit; alleen kwamen die niet voortdurend voor. Slavenhandel of liever gezegd de hele koopvaardij was een soort gokken waarin kooplieden investeerden in delen van een onderneming en zo het risico spreidden.

Emmers manier van rekenen wordt aangevallen door jongere onderzoekers die de inkoopprijs met de verkoopprijs vergelijken en zo tot een hoger resultaat komen. Maar zelfs dan gaat het om een fractie van de totale Nederlandse economie. Emmer laat overigens de Nederlandse slavenhandel in Azië vrijwel buiten beschouwing.

Verdrongen ereschuld

De laatste twee kwesties hebben plaats binnen de nationale en internationale wetenschappelijke wereld en Emmer speelt daarin een belangrijke rol. Het slavernijdebat, waar men het heeft over schuld en boete, bevindt zich in de openbare ruimte, in kranten en tijdschriften, op symposia en in radio- en televisieprogramma’s. Daar gaat het er anders aan toe. Daar sluipt een element in dat men aan de universiteit probeert te vermijden: emotie. Er is pijn, verontwaardiging, verdriet. Die moeten gerespecteerd worden, maar als argumenten voor de reconstructie van het verleden voldoen ze niet. Bronnenonderzoek is iets anders dan emoties die voortkomen uit de orale traditie. Het is een verschil van benaderingswijze of, om het in jargon te zeggen, van representatie. Die debatten tussen die twee tradities lopen dan ook per definitie verkeerd af. Je vergelijkt een jaarverslag van een fabriek toch ook niet met een schilderij van diezelfde fabriek?

Emmer houdt vast aan zijn nuchtere, cijfermatige benadering. Omdat hij ook nog eens slavernij plaatst te midden van andere grootschalige, mondiale ellende zoals kinderarbeid, de Holocaust, lijfeigenschap, dwangarbeid in Centraal-Europa, militaire rekrutering, wordt hem wel verweten de slavenhandel en slavernij te bagatelliseren. Maar dat doet hij helemaal niet. Sterker nog, hij gaat serieus in op vragen van schuld en genoegdoening. Ook stelt hij een verdrongen ereschuld vast.

Er is nog een consequentie verbonden aan de nadruk op de wreedheden destijds. Zo lijkt alles wat Nederland heeft voortgebracht te worden gereduceerd tot nationalistische borstklopperij. Dan worden alle innovaties in de nijverheid, handel en scheepvaart, de tolerantie, de culturele productie waarin het land zich wel degelijk onderscheidde van de rest van Europa naar de prullenmand verwezen. En dat kan nu ook weer niet de bedoeling zijn.

 

Bron: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/04/11/de-slavenhandel-feitelijk-beschouwd-a3956576

 

| NRC.nl | Door: Roelof van Gelder

  • snc.com

    05-jun-2025 - 12:47

    Nieuwe OW-minister krijgt zwaar dossier en lastige beslissingen

    De aankomende minister van Openbare Werken (OW) staat voor stevige keuzes, vo

  • snc.com

    05-jun-2025 - 12:30

    VHP wint in Commewijne, zetelverdeling officieel vastgesteld

    Het Hoofdstembureau van Commewijne heeft woensdag tijdens een openbare zittin

  • snc.com

    05-jun-2025 - 11:00

    Apple compenseert CO₂-uitstoot met aankoop van Guyanese boskredieten

    Apple heeft 100.000 koolstofkredieten gekocht van Guyana’s nationale bosbesch

  • abc-Suriname

    05-jun-2025 - 07:13

    Hoofdstembureaus maken aantal RR- en DR zetels bekend

    De komende dagen zullen de hoofdstembureaus van alle districten bekendmaken wat de zetelverdeling is op ressortraad- en districtsraadniveau (RR en DR). De directeur van Binnenlandse Zaken (BIZA), Nasier Eskak, legt uit dat de zetelverdeling op DR-niveau naar evenredigheid is van die op RR-niveau. Er is een calculatie-methode, zoals vastgelegd in de wet, om de DR-zetels te berekenen. Het aantal RR

  • abc-Suriname

    05-jun-2025 - 04:04

    SLM schrapt vluchten naar Frans-Guyana vanwege EU-vliegverbod

    De Surinaamse Luchtvaartmaatschappij SLM, is genoodzaakt om de regionale vluchten naar Cayenne, Frans-Guyana, te schrappen. Deze bestemming is verwijderd uit het aanbod van de vliegmaatschappij omdat Suriname een verbod opgelegd kreeg om naar gebieden binnen de Europese Unie te vliegen. Voor de rest gaan alle vluchten van de SLM door, vertelt directeur Steven Gonesh. Het European Union Aviation S

  • waterkant

    04-jun-2025 - 23:49

    KLM gestart met vluchten vanuit Nederland naar Guyana

    KLM is vandaag gestart met twee wekelijkse vluchten vanuit Amsterdam naar Georgetown, met een tussenstop op Sint Maarten.De nieuwe route van de vliegmaatschappij naar het buurland van Suriname wordt op de woensdag en zaterdag gevlogen. KLM-vlucht KL789 vertrekt om 10:00 uur lokale tijd vanuit Amsterdam (AMS) en maakt een tussenstop op St. Maarten (SXM), waar het toestel om 13:00 uur aankomt.Na een

  • abc-Suriname

    04-jun-2025 - 21:00

    Constitutioneel Hof al bijna een maand stuurloos

    Het Constitutioneel Hof is al bijna een maand stuurloos. Op 7 mei is een deel van het bestuur, dat voor 5 jaar was benoemd in 2020, afgetreden. De zittingstermijn was verlopen. De regering en het parlement hebben nagelaten om te zorgen voor een nieuw bestuur. De zittingstermijn is ook niet verlengd.Het parlement moet voordrachten doen voor de voorzitter, vice-voorzitter, leden en plaatsvervangend

  • abc-Suriname

    04-jun-2025 - 19:48

    Parlementariërs tekenen condoleanceregister na bootongeluk

    De voorzitter van De Nationale Assemblée (DNA), Marinus Bee, heeft vandaag samen met enkele parlementsleden, het condoleanceregister getekend in het Perscentrum van DNA. Dit gebeurde naar aanleiding van het tragische bootongeluk nabij het gebied Tapoekoe/Bamboesi in het district Marowijne, waarbij op zondag 1 juni 2025 zeven personen het leven lieten.Ook de leden Stephen Tsang, Jennifer Vreedzaa

  • snc.com

    04-jun-2025 - 12:55

    Analyse: Coalitie zonder VHP is politieke kortzichtigheid

    De partijen NDP, NPS, PL, A20, BEP en ABOP hebben na veel kritiek op Santokhi

  • waterkant

    04-jun-2025 - 05:00

    Cedric van Samson: “VHP schuwt de oppositiebanken niet”

    “Als je moet zien dat zoveel politieke partijen in Suriname zich gebundeld hebben om de VHP in de oppositie te zetten, dan is het beter dat de VHP in de oppositie gaat. Omdat je dan geen vrienden hebt om een coalitie te vormen”, zegt herkozen VHP-assembleelid Cedric van Samson.In een interview op radio SRS voerde Van Samson aan dat er een zware campagne door tegenstanders is gevoerd en uiteind

  • abc-Suriname

    04-jun-2025 - 02:31

    Berenstein noemt onderbrengen van directoraat Arbeid bij Volksgezondheid een valse start

    De aantredende regering is voornemens om het ministerie van Arbeid, Werkgelegenheid & Jeugdzaken op te spiltsen. Arbeid zal als directoraat worden ondergebracht bij het ministerie van Volksgezondheid. Dit ministerie zal worden uitgebreid en zal heten, ministerie van Welzijn, Volksgezondheid & Arbeid. C-47 voorzitter Robby Berenstein noemt dit voornemen een valse start. Arbeid was ooit eens al een

  • KPS

    04-jun-2025 - 00:37

    Update: ontzielde lichamen van de vier vermiste slachtoffers van het bootongeval op de Marowijne rivier geborgen

    De politie van het bureau Albina en de brandweer hebben in samenwerking met de locale hulpdiensten en de Franse autoriteiten, de ontzielde lichamen van de vier slachtoffers, die na het bootongeval op zondag 1 juni 2025 op de Marowijne rivier werden vermist, op dinsdag 3 juni 2025 geborgen. Deze vier lichamen, van wie twee volwassenen en twee kinderen zijn eveneens in opdracht van het Openbaar Min

  • abc-Suriname

    03-jun-2025 - 22:32

    Door CASAS gecertificeerde luchtvaartmaatschappijen tijdelijk niet toegestaan te vliegen naar EU

    Surinam Airways heeft hedenochtend via de luchtvaartautoriteit CASAS kennis genomen van de beslissing van de European Commission Directorate Aviation dat Suriname is geplaatst op de EU Air Safety List. Dit besluit is het gevolg van de bevindingen dat de autoriteit van ons land niet volledig heeft voldaan aan de veiligheidsstandaarden tijdens een recente beoordeling door de European Union Aviation

  • waterkant

    03-jun-2025 - 22:00

    Topoverleg SLM, CASAS en TCT; SLM vluchten Cayenne vanaf donderdag uitgesteld

    Naar aanleiding van de de beslissing van de European Commission Directorate Aviation, dat Suriname is geplaatst op de EU AIR SAFETY list en het daardoor tijdelijk niet toegestaan is te vliegen op Europese Unie (EU) bestemmingen, vond er vanmiddag in Paramaribo een constructief dialoog met relevante autoriteiten plaats.Op het kantoor van de Surinaamse luchtvaartautoriteit CASAS is er gesproken met

  • united news

    03-jun-2025 - 14:53

    SLM ONTKOMT ALSNOG AAN EU-VLIEGVERBOD

    Bron: Luchtvaarnieuws.Vanaf dinsdag mogen luchtvaartmaatschappijen die gecertificeerd zijn in Suriname en Tanzania niet meer vliegen in de Europese Unie, heeft de Europese Commissie bekendgemaakt.De twee landen zijn op de zwarte lijst gezet “omdat ze niet voldoen aan de internationale veiligheidsnormen”, meldt de Commissie in een verklaring.Het besluit heeft niet direct gevolgen voor het vlieg

  • united news

    03-jun-2025 - 14:25

    SURINAAMSE OFFSHORE-KRACHTEN IN OPLEIDING VOOR MEGAPROJECT GRANMORGU

    Bron: OilnowTerwijl Suriname zich voorbereidt op het grootschalige offshoreproject GranMorgu, is Atlas Professionals begonnen met een gericht opleidingsprogramma om lokaal talent klaar te stomen voor werk op zee. Dat heeft het bedrijf deze week bekendgemaakt.Het initiatief, “Greenhands Offshore”, richt zich op beginnende arbeidskrachten — in de sector bekend als greenhands — en biedt hen d

  • snc.com

    03-jun-2025 - 12:22

    TotalEnergies Suriname dient milieueffectrapport in voor nieuwe offshore verkenning

    TotalEnergies Suriname heeft bij het Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwi

  • snc.com

    03-jun-2025 - 12:15

    OKB vraagt Biza om snelle ingreep: stemverwerking Wanica verloopt traag

    Het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) heeft in een brief aan het ministerie van

  • snc.com

    03-jun-2025 - 11:17

    Rusland wijst voorstel van Brunswijk resoluut af: “Dit plan gaat niet door”

    NPS-voorzitter Gregory Rusland heeft zaterdagavond tijdens een dankdienst in

  • abc-Suriname

    03-jun-2025 - 09:30

    Viering 25 februari geen zaak van komende regering, zegt Rusland

    De viering van 25 februari ter nagedachtenis aan de staatsgreep van 1980, waarbij de NPS-regering onderleiding van premier Henck Arron werd afgezet en waarna de 8 decembermoorden plaatsvonden, zullen geen onderdeel zijn van het regeringsprogramma van het nieuw aan te treden kabinet. De NPS heeft op tafel gelegd dat met deze zaken rekening gehouden wordt. Dit zei Gregory Rusland in ABC Actueel. Hi

  • snc.com

    03-jun-2025 - 09:10

    Bibis roept PSA-aanvragers op om aanvraag vóór 5 juni te voltooien

    Het Ministerie van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationa

  • waterkant

    03-jun-2025 - 07:00

    Contract Leo Brunswijk (57) bij EBS loopt tot zijn 60ste

    De 57-jarige algemeen directeur van de NV Energie Bedrijven Suriname (EBS), Leo Brunswijk, ziet zichzelf in elk geval tot zijn 60ste bij het staatsbedrijf aanblijven. Volgens hem loopt zijn contract bij het bedrijf tot aan die leeftijd.Brunswijk ziet zijn positie bij EBS als veilig, ook al treedt er binnenkort een nieuwe regering aan, omdat zijn contract bij het bedrijf loopt tot zijn 60ste.Volgen

  • abc-Suriname

    03-jun-2025 - 06:30

    Mathoera feliciteert NDP met verkiezingswinst

    Krishna Mathoera, de huidige minister van Defensie en gekozen parlementariër voor de VHP, feliciteert de NDP met de verkiezingswinst. ‘Hoewel de uitslag niet definitief is, feliciteer ik de NDP met het aantal behaalde stemmen. Ik ben een democraat en ik respecteer de wil van het volk’, schrijft zij op Facebook. De verklaring van Mathoera komt in een periode waar de VHP en VHP’ers opmerkeli

  • abc-Suriname

    03-jun-2025 - 05:01

    Panka ‘hint’ VHP: Simons en Rusland bij acclamatie kiezen

    Het zou de VHP sieren om ondersteuning te geven zodat Gregory Rusland (NPS) en Jennifer Simons (NDP) bij acclamatie gekozen worden tot respectievelijk vicepresident en president van Suriname in De Nationale Assemblée. Dat stelt NDP-woordvoerder Ricardo Panka. De zes samenwerkende partijen, NDP, NPS, PL, BEP, A20 en ABOP hebben precies 34 zetels om de president in het parlement te kiezen. Het zou

  • abc-Suriname

    03-jun-2025 - 04:00

    Geen personen uitgesloten in nieuwe regering

    Niemand wordt uitgesloten bij de nieuw te vormen regering. Dat stelt NDP-voorzitter Jennifer Simons. Er is echter teveel verschil met de VHP op politiek vlak, waardoor gekozen is voor een samenwerking met 6 partijen. Hiermee reageert Simons op uitspraken van president Chan Santokhi, waarbij hij stelt dat niemand moet worden uitgesloten. Over de onderhandelingen zegt Simons dat er uitdagingen ware

  • united news

    02-jun-2025 - 22:23

    GOUD STIJGT TOT VOORBIJ 3.360 DOLLAR DOOR ESCALERENDE GEOPOLITIEKE SPANNINGEN

    Bron: Business.amEscalerende geopolitieke spanningen en hernieuwde handelsoorlogdreigingen hebben de goudprijs omhoog doen schieten.Het edelmetaal steeg maandagochtend met meer dan 2 procent en bereikte 3.362,03 dollar per ounce.De ongerustheid onder beleggers komt voort uit de afbrokkelende handelsrelaties tussen de VS en China. Beide landen beschuldigen elkaar van het schenden van hun recente ha

  • united news

    02-jun-2025 - 22:09

    FRANKRIJK BOUWT GEVANGENIS IN SINT LAURENT VOOR DRUGSCRIMINELEN EN TERRORISTEN

    Frankrijk gaat een nieuwe zwaarbeveiligde gevangenis bouwen in Sint Laurent du Maroni, aan de overzijde van de Marowijnerivier tegenover het Surinaamse Albina.De inrichting, die in 2028 in gebruik moet worden genomen, krijgt plaats voor 500 gedetineerden en is bedoeld voor zware drugscriminelen en terroristen. De bouwkosten worden geraamd op circa Euro 400 miljoen. De Surinaamse autoriteiten hebbe

  • united news

    02-jun-2025 - 21:35

    TOTALENERGIES PLANT SEISMISCH ONDERZOEK VOOR KUST VAN SURINAME

    Bron: OilNowTotalEnergies Suriname heeft bij het Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname (NIMOS) concept-milieueffectrapportages ingediend voor nieuw offshore olieonderzoek.De energiegigant wil geofysische surveys uitvoeren in de ondiepe waterblokken 6 en 8, ongeveer 90 kilometer uit de kust, op dieptes tussen 30 en 80 meter.De blokken bevinden zich ten westen van het Shallow O

  • abc-Suriname

    02-jun-2025 - 21:19

    Politie over bootongeval: 3 overleden, 4 vermist en 5 gered

    Bij het bootongeval op de Marowijne rivier in de avond van zondag 1 juni 2025 zijn er tot nog toe de drie lichamen geborgen. Het gaat in deze om D.M. (28), G.G. (25) en een 3 jarige jongetje. Vier opvarenden, van wie twee volwassenen en twee kinderen worden nog vermist. De vijf andere opvarenden R.P (42), T.I. (18), L.A. (20), E.A. (65) en M.M. (46) werden met behulp van anderen in veiligheid geb

  • united news

    02-jun-2025 - 16:17

    CARICOM TEST MET SUCCES EIGEN REGIONAAL DIGITAAL BETAALSYSTEEM

    De centrale banken binnen de Caribische Gemeenschap (Caricom) hebben besloten een nieuw regionaal betalingsplatform te ontwikkelen waarmee grensoverschrijdende transacties in lokale valuta direct kunnen worden afgehandeld.Dit moet de afhankelijkheid van de Amerikaanse dollar verminderen en de financiële integratie binnen het economische blok versterken.Het besluit werd genomen tijdens de 64e bi-j