Veel Surinamers zijn nu al teleurgesteld in de nieuwe president, al snappen ze de harde maatregelen

Dat de nieuwe president van Suriname Chan Santokhi (61) geen ijzer met handen kan breken, daar waren de meeste Surinamers wel op voorbereid. Het land is door de regering van Desi Bouterse immers achtergelaten in een financiële chaos. Er zijn torenhoge schulden, loodzware aflossingen en moeilijk open te breken wurgcontracten. De staatsschuld van 4 miljard dollar (zo’n 3,4 miljard euro) drukt zwaar, en inkomsten zijn er nauwelijks, onder meer doordat royalty’s uit de olie- en goudindustrie als onderpand voor de talloze leningen dienen. 

NEDERLANDSAMENWERKING HERSTELD 

Voor het eerst in tien jaar is er een Nederlandse delegatie op bezoek in Suriname om te

praten over samenwerking. Naar verwachting zal minister Stef Blok (VVD, Buitenlandse Zaken) aanwezig zijn bij de viering van 45 jaar onafhankelijkheid op 25 november. Tot 2010 hadden Nederlandse organisaties en steden, allerlei projecten in Suriname lopen, van drinkwatervoorziening tot stadsherstel en juridische samenwerking.

Met de komst van president Bouterse werden de meeste stilgelegd. Ook werd de betaling van de resterende 19 miljoen euro uit de zogeheten Verdragsmiddelen – geld dat Suriname van Nederland kreeg na de onafhankelijkhei – stopgezet in 2012. Dat gebeurde naar aanleiding van de amnestiewet waardoor Bouterse vrijuit zou gaan voor de Decembermoorden. Het is de bedoeling dat

dit resterende bedrag alsnog naar Suriname gaat. 

Daardoor ontbrak bijvoorbeeld afgelopen maand de 26 miljoen dollar voor de betaling van rente en aflossing van een van die leningen. De crisis is goed voelbaar in Paramaribo, waar de waarde van de Surinaamse dollar flink is gedaald. Ondertussen zijn brandstofprijzen verhoogd waardoor ook alle andere prijzen de lucht in zijn geschoten, terwijl het gemiddelde maandsalaris van 150 tot 170 euro gelijk is gebleven.

Oktober is een dure maand voor de Surinamers omdat de scholen dan weer beginnen en schoolspullen en boeken gekocht moeten worden. Met een gemiddeld maandloon van tussen de twee en drieduizend Surinaamse dollar, ( rond de 150-170 euro) lukt het velen niet uit te komen. ,,Als ik een paar keer boodschappen doe ben al door mijn geld heen'', klinkt het zuchtend bij de kassa’s in de supermarkten. 

Intussen probeert de regering uit de schuldcrisis te komen. Vorige week werd voor het eerst gesproken met schuldeisers en financiële adviseurs. Met steun van het Franse advieskantoor Lazard hoopt de regering op een herschikking van de schulden en steun van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). 

Nepotisme

Veel Surinamers hadden aanvankelijk wel begrip voor de bezuinigingen, zolang er maar uitzicht was op de beloofde nieuwe wind die er zou gaan waaien. Maar nu dreigt dat begrip om te slaan in teleurstelling en ergenis. Surinamers zijn verontwaardigd dat familieleden en intimi van de nieuwe leiders allerlei functies in de schoot geworpen krijgen. Dat riekt naar nepotisme. 

Zo werd de echtgenote van Santokhi, Melissa Santokhi-Seenacherry benoemd in wel vijf functies, waarbij ze onder meer werd aangesteld in de Raad van Commissarissen van Staatsolie. Ook kreeg ze een functie op het Kabinet van de President – de werkplek van haar man. Suriname’s vicepresident, Ronny Brunswijk, plaatste zijn broer Leo Brunswijk in dezelfde raad van Staatsolie. Andere familieleden van Brunswijk kregen een politieke functie. Volgens Brunswijk is de plaatsing van broer Leo geen probleem, maar bittere noodzaak omdat het bij het oliebedrijf „wemelt van leden van de vorige regering”, zegt hij in een gesprek met NRC. „Het beste was om daar mensen neer te zetten die we vertrouwen. Wat als dat toevallig dan je broer is of de first lady?”

Alles was meegenomen

Over het benoemen van zijn echtgenote, op zijn kabinet zegt Santokhi, eveneens in gesprek met NRC: ,,De eerste werkperiode had ik geen apparatuur – alles was meegenomen door de vorige regering – en ik had geen mensen. Ze heeft me toen enorm geholpen. Er komen vertrouwelijke stukken en informatie binnen die zij screent en die ik later teken. Ik mag mijn keuzes maken hoe en door wie ik dat werk wil laten doen.”

Even leek het erop dat de benoemingen door alle kritiek zouden worden teruggedraaid, maar dat is tot nu toe niet gebeurd. Wel stelt Santokhi dat het om een tijdelijke oplossing gaat, die mogelijk in januari zal worden geëvalueerd. De vraag is wel of er geen andere capabele mensen te vinden waren? Dat ex-president Bouterse zijn dochter raadadviseur maakte van zijn Kabinet van de President, was al omstreden. Maar dat uitgerekend Santokhi, de oud politiecommissaris en oud-minister van Justitie, dat ook doet, is voor veel Surinamers een grote schok.

Overigens zijn er ook successen. Het lukte de regering onlangs de salarissen van de ambtenaren te betalen zonder daarvoor leningen af te sluiten, zoals in de eerste maanden nodig was. Ook is er binnen het OM een speciale aanklager benoemd om corruptie te bestrijden. 

Infrastructurele werken gaan bijna altijd gepaard met een hoop corruptie

Maar ondertussen roeren de critici zich steeds luider. Activist Stephano ‘Pakittow’ Biervliet, die vorig jaar nog talloze jongeren in beweging bracht met protestacties tegen de regering-Bouterse, gaat nu uit onvrede de straat op tegen de regering-Santokhi. Dat er niet meer dan twintig betogers waren, kwam volgens Biervliet door de strenge coronamaatregelen.

Wat hem vooral dwars zit, is dat de nieuwe regering nu al bezig is met plannen op het gebied van infrastructuur, zoals het (oude) plan om een brug over de Corantijnrivier te bouwen naar buurland Guyana. Dit in het kader van de ontsluiting van het Zuid-Amerikaanse continent. „Infrastructurele werken gaan bijna altijd gepaard met een hoop corruptie. En belangrijker nog: een brug heeft nu totaal geen prioriteit, de productie en export moeten omhoog, armoede moet bestreden worden”, aldus Biervliet. Hij krijgt steun van de bekende Surinaamse onderzoeker Deryck Ferrier, die op de veelgelezen nieuwssite Starnieuws schrijft dat die brug totaal overbodig is. Zelfs regeringscoalitiepartner NPS vindt een brug bouwen nu niet het juiste moment. 

De Vereniging van Economisten in Suriname, (VES) is nog niet erg onder de indruk van de eerste honderd dagen van de regering Santokhi. Voorzitter Winston Ramautarsing mist visie. „Ik lees nog nergens een concreet plan, ik geef ze een onvoldoende”, zei hij in Surinaamse media.

Volgens Santokhi is er wel degelijk een plan en ligt de uitvoering daarvan redelijk op schema. „We hebben negen maanden uitgetrokken voor de urgente crisis en in die tijd willen we de financiële situatie beheersbaar maken en de armoede aan pakken”, zegt de president. Volgens hem verloopt de communicatie tot nu toe niet goed, waardoor Surinamers een verkeerde perceptie hebben. „En ze hebben geen geduld, ze hebben een emotionele tijdlijn, en de veranderingen gaan voor hen niet snel genoeg.”