CONSTITUTIONEEL HOF SURINAME | SCHILD OF SCHADUW VAN DE DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT?
| united news | Door: Redactie
Een kernachtige analyse van de Wet op het Constitutioneel Hof in Suriname | Auteur: Drs. A. Biharie, MA | Fotocompilatie: Juristen Carlo Jadnanansing en Hugo Fernandes Mendes.
Het Constitutioneel Hof (CHof) van Suriname roept discussie op binnen de juridische wereld: moet het Hof beschouwd worden als deel van de rechterlijke macht, of is het een onafhankelijk orgaan buiten de Trias Politica?
Dit vraagstuk, recent aangewakkerd tijdens een conferentie van het Centrum Democratie en Rechtspleging (CDR), verdeelt juristen. Carlo Jadnanansing en Hugo Fernandes Mendes, twee vooraanstaande stemmen in dit debat, vertegenwoordigen tegengestelde standpunten. Waar Jadnanansing pleit voor een unieke, zelfstandige rol van het
Historische en Theoretische Achtergrond
De Franse filosoof Montesquieu, beroemd om zijn leer van de scheiding der machten (Trias Politica), betoogde dat het voorkomen van machtsconcentratie de vrijheid van burgers beschermt. De Trias Politica, met een scheiding tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, heeft zich bewezen als een solide basis voor democratische rechtsstaten. Echter, de vraag rijst of deze machtsverdeling nog volstaat voor de hedendaagse Surinaamse situatie.
In Suriname is de wetgevende macht formeel toegewezen aan De Nationale Assemblee
Ten aanzien van de rechterlijke macht lijkt een scheiding meer vanzelfsprekend, om onafhankelijkheid en rechtsbescherming voor burgers te waarborgen. Het Constitutioneel Hof roept echter vragen op over zijn exacte positie binnen of buiten deze machtsverdeling.
Constitutionele Positie van het CHof
Het CHof heeft als taak wetten en besluiten van staatsorganen te toetsen aan de Grondwet, maar wordt formeel uitgesloten van de rechterlijke macht. Volgens de Memorie van Toelichting mag het Hof zich niet met wetgeving of rechtspraak bemoeien en wordt het beschouwd als een onafhankelijk staatsrechtelijk toetsingsorgaan. Toch neemt het CHof besluiten die kunnen leiden tot de ongrondwettigverklaring van wetten, wat in de praktijk een rechterlijk karakter heeft. Jadnanansing ziet het CHof als een “macht sui generis,” een vierde macht naast de Trias Politica. Mendes daarentegen betoogt dat alleen de rechterlijke macht bevoegd is om democratisch vastgestelde wetten terug te draaien, en dat het Hof vanwege zijn functie binnen de rechterlijke macht geplaatst moet worden.
Analyse volgens de Hypothetisch-Deductieve Methode
Hypothese: De positie van het Constitutioneel Hof kan worden versterkt door het expliciet te positioneren binnen de rechterlijke macht.
Observatie: De huidige wetgeving sluit het CHof expliciet uit van de rechterlijke macht, maar in zijn toetsende functie lijkt het Hof juist een vorm van constitutionele rechtspraak te beoefenen. Deze ambivalentie leidt tot onzekerheid over de reikwijdte en onafhankelijkheid van het Hof.
Redenering:
Kwalificatievereisten en Onafhankelijkheid
Een bijkomend punt van zorg is dat de wet ruimte laat voor niet-juridisch gekwalificeerde personen om zitting te nemen in het CHof. Dit gebrek aan strikte juridische kwalificatie-eisen kan zowel de expertise van het Hof aantasten als het risico op politieke beïnvloeding vergroten. De constitutionele rechtspraak vereist immers gedegen juridische kennis, vergelijkbaar met de eisen die aan rechters worden gesteld om neutraliteit en rechtszekerheid te garanderen.
Kritiek en Hervormingsvoorstellen
Om de democratische rechtsstaat beter te beschermen, pleiten sommigen ervoor om het CHof meer autonomie te geven, zodat het wetten en staatsbesluiten zonder verzoek kan toetsen. Deze proactieve toetsingsbevoegdheid zou het Hof in staat stellen snel te reageren op wetten die de rechten van burgers inperken, zonder afhankelijk te zijn van externe verzoeken via advocaten. Daarnaast wordt gepleit voor het wegnemen van de eis dat alleen advocaten toetsingsverzoeken mogen indienen, omdat dit de toegang van burgers tot het CHof onnodig beperkt.
Conclusie en Aanbeveling
In tijden waarin democratische rechtsstaten wereldwijd onder druk staan, is de rol van een Constitutioneel Hof van groot belang. Het Surinaamse CHof vervult een cruciale waakfunctie voor de democratische rechtsstaat, maar de huidige wettelijke beperkingen belemmeren het Hof in zijn mogelijkheden. De positie van het CHof als waakhond van de democratie kan worden versterkt door het duidelijk te positioneren binnen de rechterlijke macht, door strikte benoemingscriteria toe te passen, en door het Hof proactieve toetsingsbevoegdheid te geven. Zo kan het CHof een werkelijk onafhankelijk schild vormen voor de rechtsstaat, in plaats van een schaduw van wat het zou kunnen zijn.
INGEZONDEN
| united news | Door: Redactie
