SURINAME SCHRAPT AMNESTIEWET

_{^{foto: Suriname, december 1987: het Junglecommando onder leiding van Ronnie Brunswijk verblijft op Stoelmanseiland en vecht tegen het Surinaamse leger en de dictatuur van Desi Bouterse| Bron: De Volkskrant | Beeld: Bert Verhoeff | ANP}}

Suriname is de weg vrijgemaakt voor vervolging van strijders die zich schuldig hebben gemaakt aan mensenrechtenschendingen tijdens de Binnenlandse Oorlog (1986-1992). Een politiek besluit, vindt de achterban van vicepresident en oud-rebellenleider Ronnie Brunswijk. Wat is de Amnestiewet en waarom is die geschrapt?

De zogeheten Amnestiewet, uit 1989, schrijft voor dat personen die strafbare feiten hebben gepleegd in de opmaat naar en tijdens de Binnenlandse Oorlog in Suriname, niet strafrechtelijk worden vervolgd. Het Constitutioneel

Hof in Suriname verklaarde de wet vorige week nietig, omdat die in strijd zou zijn met de Surinaamse Grondwet en verschillende door Paramaribo erkende internationale verdragen.

Tijdens de Binnenlandse Oorlog, die zich afspeelde tussen 1986 en 1992, stond het Junglecommando van rebellenleider Ronnie Brunswijk – nu vicepresident – tegenover het Nationaal Leger onder leiding van toenmalig legerleider Desi Bouterse, die in 1980 middels een staatsgreep aan de macht was gekomen. Bij de gevechten vielen veel slachtoffers.

Het verzoek om de Amnestiewet te toetsen bij het Constitutioneel Hof werd in juli 2022 ingediend door advocaat Shanti Sheombar. Zij vindt dat de nabestaanden van

slachtoffers uit de Binnenlandse Oorlog recht hebben op een proces.

Haar eigen broer, Jiwansingh Sheombar, werd slachtoffer van de beruchte Decembermoorden in 1982. ‘Het is een heel mooie beslissing. De motivering was subliem’, reageerde ze kort na het vonnis tegenover ABC Radio.

Wat gebeurde er precies tijdens de Binnenlandse Oorlog?

Brunswijk, ex-lijfwacht van toenmalig legerleider Bouterse, opende in 1986 de aanval op het Nationaal Leger. Zijn doel was om het militaire regime omver te werpen, de macht te grijpen en die over te dragen aan de politieke leiders die Bouterse middels de coup had verdreven. Zelf spreekt Brunswijk graag over het ‘herstellen van de democratie in Suriname’.

De strijd werd vooral in het oosten van het land gevoerd. Honderden mensen vluchtten uit het binnenland naar Paramaribo en buurland Frans-Guyana, nadat hun dorpen waren vernietigd door de gevechten tussen de militairen en de rebellen. De meest beruchte oorlogsdaad is de slachting in het marrondorp Moiwana, waarbij tientallen (zwangere) vrouwen, mannen en kinderen door militairen zijn doodgeschoten tijdens een klopjacht op Brunswijk.

Na een jarenlange oorlog, die niet alleen burgerslachtoffers eiste maar ook de economie van het land lamlegde, startten in 1989 vredesgesprekken tussen de regering en het Junglecommando. Die leidden uiteindelijk tot het zogenoemde Vredesakkoord van Kourou tussen de staat en de rebellen, waarin ook de amnestie-afspraken werden gemaakt die strijders van beide kampen vrijwaarden van vervolging.

Wat betekent dit besluit voor de Surinaamse politiek?

‘De uitspraak van het Hof kan consequenties hebben voor Brunswijk’, zei president Chan Santokhi over zijn coalitiegenoot tegen de Surinaamse staatszender STVS. Nu de Amnestiewet is geschrapt, komt zijn vicepresident en belangrijkste tegenstander mogelijk in het vizier van justitie vanwege de misdaden die werden gepleegd door het Junglecommando.

Een deel van de aanhangers van Brunswijk ziet het oordeel van het Hof als een vooropgezet plan van Santokhi om de populaire vicepresident uit te schakelen. Brunswijk hoopt na de verkiezingen van 2025 het stokje over te nemen van de huidige president. Vanuit zijn achterban zwelt de roep aan om het kabinet te laten vallen.

Eerder leidde de Amnestiewet ook tot opschudding. Wat gebeurde er toen ook al weer?

Ondanks hevig protest uit de samenleving, werd de wet in april 2012 onder toenmalig president Desi Bouterse aangepast door de Nationale Assemblée. Daarbij werd opgenomen dat de amnestie niet alleen van toepassing was op strafbare feiten gepleegd tijdens de Binnenlandse Oorlog, maar voor de gehele periode vanaf februari 1980, toen de staatsgreep werd gepleegd. Dat zou betekenen dat het strafproces naar aanleiding van de Decembermoorden uit 1982 ten einde zou komen. De 25 verdachten in dat proces, onder wie ook hoofdverdachte Desi Bouterse, kregen amnestie.

Dit leidde tot groot verzet. Onder meer vanuit Nederland, dat direct 20 miljoen euro aan ontwikkelingshulp aan Suriname stopzette. Vier jaar later, in 2016, verklaarde de Krijgsraad de aangepaste Amnestiewet ongeldig en kon het strafproces rond de Decembermoorden worden voortgezet. Bouterse werd tot twee keer toe veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf. Eind juli werd Bouterse voor het laatst gehoord in afwachting van de uitspraak in hoger beroep. Hij herhaalde zijn verweer dat er geen voorbedacht plan was om de vijftien tegenstanders van zijn militaire dictatuur te vermoorden.

MENS EN MAATSCHAPPIJ

---

Abonneer op ons youtube kanaal.
Bedankt voor het kijken en abonneren.
'Suriname Nieuws Centrale'

---