Neusspray uit Bilthoven mengt zich in vaccinwedloop
| trouw.nl | Door: Joep Engels
Een in Nederland ontwikkeld vaccin tegen corona is gereed om op mensen te worden getest.
Wereldwijd zijn nu twaalf vaccins geheel of gedeeltelijk toegelaten en zitten er ruim honderd al in die klinische fase. Toch is Dinja Oosterhoff, programmadirecteur bij
Intranasaal vaccin
Het vaccin van Intravacc kan dan onderscheidend zijn, zegt ze. Het is een intranasaal vaccin – het wordt met een neusspray toegediend. “Dat betekent dat de eerste verdedigingslinie al in het neusslijm zit”, zegt ze. “Bovendien voorkomt zo’n vaccin beter dat het virus wordt overgedragen. Van alle vaccins die nu zijn of worden ontwikkeld, zijn maar enkele intranasale vaccins in de klinische fase.”
Dat is niet het enige onderscheidende aan het Bilthovense vaccin. Net als bijna alle andere coronavaccins richt ook dit zich op het zogeheten spike-eiwit waarmee het virus zich toegang tot de cellen verschaft. Maar waar andere vaccins een vetbolletje of een verkoudheidsvirus gebruiken om de genetische code van dit eiwit te vervoeren, heeft Intravacc zijn toevlucht genomen tot bacteriën. Tot de blaasjes waarmee bacteriën met elkaar communiceren, om precies te zijn. Die bacterieblaasjes zijn niet alleen goedkoop te produceren, het is ook dood materiaal dat zich in het lichaam van de gevaccineerde niet kan vermeerderen.
Intravacc had al ervaring met de blaasjes, maar dan als vaccin tegen de bacterie zelf. Nu blijken ze ook geschikt als transportmiddel in een coronavaccin. Bij proefdieren tenminste. Muizen en hamsters ontwikkelden allemaal, op één muis na, neutraliserende antistoffen tegen het virus. Ingeënte hamsters werden na blootstelling niet ziek (muizen zijn niet bevattelijk voor dit virus) en ze liepen geen van alle longschade op.
Klinische fase lastig
Dat overtuigt ons dat het vaccin goed werkzaam is, zegt Oosterhoff. “We gaan nu op volle kracht vooruit, richting de klinische studie.” Ze gaat ervan uit dat het vaccin bij de mens ook een cellulaire immuunrespons geeft; iets waar bij de hamsters, vanwege hun specifieke afweer, niet naar is gekeken.
Die klinische fase wordt nog lastig. Daarvoor zijn immers proefpersonen nodig die nog niet met het virus of een vaccin in aanraking zijn geweest. Als het aan minister Hugo de Jonge ligt, zijn die er eind dit jaar niet meer in Nederland. Maar misschien gaat het hier niet zo snel, reageert Oosterhoff.
Voor de eerste fase van het klinisch onderzoek speelt dat nog niet zozeer. Dan gaat het vooral om de veiligheid van het vaccin en mogen de deelnemers al antistoffen tegen het virus hebben. En voor het vervolg biedt het feit dat het een nasaal vaccin is, ook kansen. In de neus zakt de opgebouwde afweer immers het snelst weg. Dan kan het intranasale vaccin laten zien of het een nieuwe immuunrespons genereert.
Vaccinwijzer
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er nog 290 coronavaccins in ontwikkeling. De meeste zitten nog in het laboratorium- of proefdierstadium. Van 85 vaccins wordt nu bij mensen onderzocht of ze veilig en werkzaam zijn. Volgens The New York Times naderen er 23 hun voltooiing.
Twaalf vaccins zijn inmiddels toegelaten. Soms zijn ze onvoorwaardelijk goedgekeurd. In de EU is de fabrikant verplicht twee jaar lang aanvullende informatie te verschaffen over veiligheid en effectiviteit.
In de EU zijn goedgekeurd de RNA-vaccins van Pfizer en Moderna en de zogeheten virale vectorvaccins van Janssen en AstraZeneca. Elders mag nog gewerkt worden met het Russische vectorvaccin (Spoetnik) en het Chinese (CanSino). Er zijn twee eiwitvaccins (een Chinees vaccin en dat van het Amerikaanse Novavax) en vier vaccins die gebruik maken van een geïnactiveerd virus (drie Chinese en een Indiaas).
| trouw.nl | Door: Joep Engels
