Klokkenluider licht stapsgewijs vermeende fraude in zaak Pan American toe
| de ware tijd | Door: Redactie
De klokkenluider die vorige maand een verzoek bij de procureur-generaal (pg) had gedropt om een strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar vermoedelijke fraude bij betaling uit staatskas heeft onlangs meer documenten naar het Openbaar Ministerie (OM) gestuurd. Dit om de klacht te ondersteunen.
Tekst Ivan Cairo beeld Facebook PanAmerican Real Estate
De verzoeker meent dat president Chandrikapersad Santokhi en minister Riad Nurmohamed van Openbare Werken (OW) bewust de illegale betaling van bijna 8 miljoen US dollar aan projectontwikkelaar PanAmerican Real Estate mogelijk hebben gemaakt. De klokkenluider stelt niet alleen de documenten beschikbaar, maar legt ook stapsgewijs aan de hand van de gepleegde
De klokkenluider wijst erop dat de overeenkomst is getekend door een particulier bedrijf en een particuliere stichting. “Niets is opgenomen in de overeenkomst dat te maken heeft met financiering door de overheid”
De vermoedelijke frauduleuze betaling wordt gebaseerd op een overeenkomst van 6 september 2019 tussen de Stichting Fonds Woningbouw Lagere Inkomensgroepen (FWLI) en PanAmerican. Ten behoeve van FWLI zouden op het project twintig woningen worden gebouwd voor een contractsom van SRD 249.800 die vanuit de 7 procent bouwfinanciering van de Centrale Bank van Suriname
Ginmardo Kromosoeto was toen nog directeur van voornoemde stichting. In de overeenkomst is vastgelegd dat de stichting bereid was PanAmerican te assisteren bij de aanvraag bij de overheid ten aanzien van “wegverharding, elektriciteit- en waterleidingnetwerk conform de verkavelingsvoorwaarden.”
FWLI zou dus de aanvraag van de projectontwikkelaar voor voornoemde zaken bij de desbetreffende autoriteiten ondersteunen. De klokkenluider wijst erop dat de overeenkomst is getekend door een particulier bedrijf en een particuliere stichting. “Niets is opgenomen in de overeenkomst dat te maken heeft met financiering door de overheid”, wordt aangevoerd.
Nieuwe regering
Na het aantreden van de regering-Santokhi werd op 14 december 2021 een raadsvoorstel door het ministerie van Financiën en Planning naar de regering gestuurd om het bestuur van FWLI te vervangen omdat de aanstelling van Kromosoeto en de andere leden niet volgens de regels had plaatsgevonden. Er was destijds geen goedkeuring van de Raad van Ministers en er was ook geen overleg geweest met de instanties die de leden hadden voorgedragen.
Dat standpunt van toenmalig minister Armand Achaibersing maakt volgens de klokkenluider duidelijk dat de overeenkomst van 6 september 2019 waarnaar steeds wordt verwezen, door een illegaal benoemd bestuur/directeur van FWLI was gesloten “en dus geen enkele rechtskracht heeft en van nul en generlei waarde is. Hiermee wordt fout op fout gemaakt. Dit komt dus bovenop de fout dat de overeenkomst met FWLI is gesloten en niet met de staat Suriname”, aldus de aangever. Per missive van de raad van ministers werd op 15 december 2021 een nieuw bestuur bij FWLI benoemd.
Brief van PanAmerican
Op 2 maart 2022 kreeg de minister van OW een brief van PanAmerican waarin met verwijzing naar de overeenkomst van 6 september 2019 “valselijk” wordt geciteerd dat was overeengekomen dat “de overheid zorg zal dragen voor de aanleg van infrastructuur met ontwatering en nutsvoorzieningen, hetgeen is opgenomen in de afgegeven verkavelingsvergunning.” De klokkenluider wijst er evenwel op dat in de verkavelingsvergunning slechts wordt verwezen naar de overeenkomst met FWLI. Daarin staat niet dat “de overheid zal zorgdragen voor de infrastructuur”. In de brief aan minister Nurmohamed wordt ook aangegeven dat de totale kosten bijna 8 miljoen US dollar bedragen en dat een korting wordt gegeven waardoor het bedrag komt op 7.5 miljoen US dollar.
Nurmohamed diende op 22 juni 2022 een raadsvoorstel in bij de RvM voor het beschikbaar stellen van bijna 7.5 miljoen US dollar en verwijst als toelichting naar de uitvoeringsovereenkomst van 6 september 2019 die is gesloten tussen PanAmerican en FWLI, “waarbij wederom valselijk wordt gesteld dat daarin is overeengekomen dat de staat Suriname zal worden gevraagd de wegverharding inclusief ontwatering, elektriciteits- en waterleiding netwerk aan te leggen op het te bebouwen terrein”.
Vervolgens werd een beschikking van een verkeerd perceelland aan de Javaweg ingesloten en die voor het projectgebied North Area One in Paramaribo-Noord waar de infrastructuur is aangelegd.
RVM
Vicepresident Ronnie Brunswijk stuurde het raadsvoorstel terug omdat de onderliggende stukken ontbraken. De OW minister ging vervolgens met zijn voorstel naar de regeringsraad die wordt geleid door president Santokhi en op 22 juli 2022 werd in de regeringsraad een missive gemaakt waarin wordt medegedeeld aan de ministers van OW en Financiën en Planning dat afgeweken wordt van de regel voor het houden van een openbare aanbesteding en dat een bedrag van bijna 7.5 miljoen US dollar beschikbaar wordt gesteld ten behoeve van PanAmerican als bijdrage vanuit de Staat Suriname voor de weginfrastructuur op het project North Area One. Als bijlage wordt de brief van 2 maart 2022 van PanAmerican aan minister Nurmohamed toegevoegd.
Op 11 november 2022 doet minister Nurmohamed per brief een verzoek aan de president om in de eerstvolgende vergadering van de regeringsraad de beschikbaarstelling van het eerder afgesproken bedrag “in het kader van het PPP (Public Private Partnership…red)-Woningbouwproject North Area One, onder intrekking van de Missive d.d. 28 juli 2022”. Een week daarna werd in de regeringsraad de missive van 28 juli 2022 ingetrokken en de uitbetaling van het bedrag van 7.5 miljoen US dollar aan PanAmerican goedgekeurd.
Geen PPP
Al de volgende dag na zijn aantreden schreef de nieuwe minister van Financiën en Planning, Stanley Raghoebarsing, een brief naar collega Nurmohamed dat de overeenkomst van 9 september 2019 geen karakter heeft van PPP. Raghoebarsing hield Nurmohamed voor dat bij een PPP sprake is van een samenwerking tussen de overheid en bedrijven, waarbij een heldere verdeling van taken en risico’s is. De regie van een PPP-project en het eindresultaat blijven in handen van de overheid en doen bedrijven zo veel als mogelijk de uitvoering en financiering.
Los van de onwaarheid dat de overeenkomst van 9 september 2019 een PPP-overeenkomst is, wordt in deze overeenkomst gezwegen over de door PanAmerican gegeven korting van bijna US$ 0.5 miljoen
De minister van Financiën en Planning wees erop dat de samenwerkingsovereenkomst primair ging om het bouwen van 20 woningen en het financieren ervan waarbij een contractsom van SRD 249.800 was overeengekomen. De verkavelaar zou zorgen voor goede onverharde wegen. “Echter heeft de verkavelaar rekeningen ingediend voor de bouw van de wegen en onderhoud voor een totaalbedrag van bijna US$ 8 miljoen. In het regeringsbesluit is opgenomen dat afgeweken wordt van de openbare aanbesteding. Uit de onderliggende documenten blijkt dat er geen opdracht is gegeven aan het ministerie van Financiën”, hield Raghoebarsing zijn collega voor.
“Op basis van het bovenstaande wordt vooralsnog geconcludeerd dat er geen gedegen grondslag is om PanAmerican voor het totaalbedrag van US$ 7.5 miljoen te vergoeden”, stelde hij.
Regeringsraad
In haar vergadering van 2 februari 2023 trok de regeringsraad bij missive, haar besluit van 17 november 2022 in. Er werd een nieuw besluit opgemaakt waarin werd vastgelegd dat in het kader van de uitvoering van het woningbouwproject North Area One een samenwerkingsovereenkomst wordt geformaliseerd tussen het OW en PanAmerican. Ook werd beslist dat een bedrag van bijna 8 miljoen US dollar door het ministerie van Financiën en Planning ten laste van haar begroting beschikbaar wordt gesteld om de bijdrage van de staat Suriname binnen deze samenwerkingsovereenkomst te voldoen. Dit wijst erop, stelt de klokkenluider, “dat de minister van OW en de president beseffen dat ze illegaal bezig zijn en nu willens en wetens tot betaling willen overgaan door zich in te dekken door achteraf een samenwerkingsovereenkomst te sluiten.”
Die samenwerkingsovereenkomst werd gesloten op 22 februari 2023. Hierin is opgenomen dat het gaat om het Nort Area One woningbouwproject van ongeveer 29 hectare waarop 561 woningen zijn gebouwd en dat de samenwerking haar oorsprong heeft in de op 6 september 2019 getekende uitvoeringsovereenkomst tussen PanAmerican en het FWLI.
Daarnaast is overeengekomen dat de staat besloten heeft om meer dan 20 woningen op te zetten en op basis hiervan PanAmerican zelf 361 sleutelklare woningen heeft opgezet die zullen worden aangeboden tegen een prijs van 36.000 US dollar, wat gevolgen had voor de aan te leggen infrastructuur. In de overeenkomst werd vastgelegd dat de kosten voor aanleg en onderhoud bijna 8 miljoen US dollar bedragen. “Los van de onwaarheden dat de overeenkomst van 9 september 2019 een PPP-overeenkomst is, wordt in deze overeenkomst gezwegen over de door PanAmerican gegeven korting van bijna US$ 0.5 miljoen. Bovendien, er wordt gesproken van een ‘samenwerkingsovereenkomst’ tussen Min OW en PanAmerican, terwijl het project reeds was uitgevoerd”, stelt de klokkenluider.
Tweede verzoek
Op 24 februari 2023 richtte OW een verzoek aan Financiën en Planning om tot betaling over te gaan en is op 20 maart 2023 is het ministerie van Financiën en Planning een betalingsschema overeengekomen over het beschikbaar stellen van het bedrag. De uitbetaling heeft maandelijks vanaf eind maart tot en met eind oktober 2023 in tranches van 1 miljoen US dollar plaatsgevonden.
De klokkenluider concludeert dat het benadelen van de staat Suriname vooraf is gepland door de president en de minister van OW. Later is volgens deze persoon door minister Raghoebarsing meegewerkt hoewel hij aanvankelijk bezwaar had tegen de uitbetaling, omdat daar geen grondslag voor zou zijn. Tijdens een persconferentie vorige maand antwoordde president Santokhi op vragen van de media dat hij over deze zaak formeel niet is geïnformeerd dat er een onderzoek wordt gedaan. Het OM had na bestudering van de eerder aangeboden stukken die zijn doorgestuurd naar de Anti-Corruptie Unit in een verklaring laten weten dat op basis van die documenten nog geen conclusies over mogelijke fraude of onregelmatigheden kon worden getrokken. De anonieme klokkenluider werd toen opgeroepen om additionele stukken en informatie te verstrekken. Dat heeft die persoon nu gedaan.
| de ware tijd | Door: Redactie
