CONFERENTIE DUURZAME DEMOCRATIE BIEDT HANDVATTEN VOOR VERSTERKING RECHTSSTAAT
| united news | Door: Redactie
Fotocompilatie: Ybo Buruma, lid van de Nederlandse Hoge Raad en deskundige op het gebied van de rechtsstaat.| Auteur: Wilfred Leeuwin.
De eendaagse conferentie van het Centrum voor Democratie en Rechtspleging (CDR) vond maandag plaats in de ballroom van hotel Torarica.
Met bijdragen van rechtsgeleerden en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld heeft de bijeenkomst bijgedragen aan een beter begrip van de rechtsstaat en hoe deze functioneert. Deze conferentie werd georganiseerd ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan van het CDR. Hoofdspreker Ybo Buruma, lid van de Nederlandse Hoge Raad en deskundige op het gebied van de rechtsstaat, besprak voornamelijk het verschil tussen de ‘rule
In zijn uitleg maakte Buruma duidelijk dat bij de ‘rule of law’ een onafhankelijke rechter beslist over rechtsgeschillen, terwijl bij de ‘rule by law’ bijvoorbeeld een dictatuur wetten gebruikt om haar doelen te bereiken zonder zich aan die wetten te houden.
“Dictators maken ook gebruik van wetten om hun ambtenaren aan te sturen, maar voelen zichzelf niet gebonden aan diezelfde wetten,” aldus Buruma. Vanuit maatschappelijk oogpunt werd tijdens de conferentie ook aandacht besteed aan de rol van de media in de rechtsstaat. Derrick Currie, voorzitter van het CDR, benadrukte in zijn openingsrede dat de media,
Rechtsstaat
Een moderne rechtsstaat garandeert de grondrechten van burgers, vastgelegd in de grondwet. Vier kenmerken van een rechtsstaat zijn het legaliteitsbeginsel, de scheiding der machten, de onafhankelijkheid van de rechtspraak en de bescherming van grond- en mensenrechten, waaronder persvrijheid. In Europa bestaat een ‘rule of law’-checklist, opgesteld door een gezaghebbend orgaan van de Europese Unie. Deze checklist omvat vijf belangrijke waarden: de wet moet in overeenstemming zijn met mensenrechtenverdragen, er moet rechtszekerheid zijn voor de burger, misbruik van bevoegdheden door overheidsfunctionarissen moet worden voorkomen, er moet gelijkheid voor de wet zijn en toegang tot een onafhankelijke rechter moet gegarandeerd zijn.
Het gezaghebbende orgaan concludeerde in de Nederlandse ‘toeslagenaffaire’ dat alle drie de staatsmachten tekort zijn geschoten.
Corruptie
Buruma waarschuwde voor de ondermijnende werking van corruptie op de rechtsstaat. Wanneer wetten niet worden gerespecteerd en selectief worden toegepast ten gunste van bepaalde personen, verliest de rechtsstaat haar gezag. Buruma gaf voorbeelden uit zowel Nederland als Suriname, zoals de uitvoering van het vonnis in het 8-decemberstrafproces in Suriname. Hij benadrukte dat de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht cruciaal is, vooral wanneer de rechter uitspraken moet doen die tegen het overheidsbeleid ingaan of het uitblijven daarvan betreffen. Dit is essentieel voor het evenwicht in de trias politica.
“Wanneer wetten worden gemaakt die de rechten van de mens beperken, raakt het evenwicht in de staatsmachten verstoord, wat de rechtsstaat in gevaar brengt,” aldus Buruma. Hij verwees ook naar de problematiek van corruptiebestrijding in Suriname, zonder in te gaan op lopende rechtszaken, maar benadrukte dat corruptie niet alleen het individu aantast, maar ook de organisaties waarin het plaatsvindt. Selectieve vervolging en het ontbreken van sancties kunnen het vertrouwen in de rechtsstaat ernstig schaden.
Doorlooptijden rechtszaken
Jurist en advocaat Gaetano Best, bestuurslid van het CDR, sprak over het belang van redelijke termijnen in de rechtspraak en koppelde dit aan een onafhankelijke en onpartijdige rechtsstaat. Hoewel er geen exacte cijfers zijn, concludeerde Best dat er in Suriname sprake is van een systematische schending van het recht op berechting binnen een redelijke termijn. Hij benadrukte dat rechtszoekenden en advocaten soms twee jaar of langer moeten wachten op de voortgang van hun zaken. “Recht dat te lang uitblijft, wordt als onrecht ervaren,” aldus Best. Hoewel het probleem wereldwijd voorkomt, pleitte hij voor een specifieke Surinaamse oplossing. Wanneer de wettelijke termijnen worden overschreden, is er volgens Best geen sprake van een eerlijk proces. Dit schaadt uiteindelijk de geloofwaardigheid en effectiviteit van de rechtspraak en de rechtsstaat als geheel.
Hervormingen in de rechtspraak
President van het Hof van Justitie, Iwan Rasoelbaks, bevestigde dat het niet halen van termijnen door de rechtszoekende als een grote teleurstelling wordt ervaren, wat leidt tot groeiend wantrouwen. Hij kondigde hervormingen aan, waaronder het vaststellen van termijnen voor verschillende vormen van rechtspraak, ook in hoger beroep. Al zijn er verbeteringen merkbaar bij kortgedingen, er blijven capaciteitsproblemen bestaan. Naast snelrecht zal er ook vaker gebruik worden gemaakt van schikkingen tussen partijen. Rasoelbaks beloofde dat er tegen december 2026 aanzienlijke verbeteringen zullen zijn.
UNITEDNEWS
| united news | Door: Redactie
