Boliviaanse politie arresteert leider 'staatsgreeppoging'

Een pantservoertuig en militaire politie hebben zich buiten het regeringspaleis op Plaza Murillo in La Paz, Bolivia, opgesteld. (Foto: AP)

De Boliviaanse politie heeft de leider van een schijnbare poging tot staatsgreep gearresteerd, uren nadat het presidentiële paleis in La Paz door soldaten werd bestormd.Honderden troepen en gepantserde voertuigen hadden positie ingenomen op het Murillo-plein, waar belangrijke overheidsgebouwen zich bevinden. Eén gepantserd voertuig sloeg de hoofdpoort van het presidentiële paleis kapot, waardoor soldaten binnen konden komen. Ze trokken zich later allemaal terug.De militaire rebellenleider die de leiding had, generaal Juan José Zúñiga, had gezegd dat hij "de democratie wilde herstructureren" en dat hoewel hij president Luis Arce voorlopig respecteerde, er een regeringswisseling zou plaatsvinden. Hij werd later gearresteerd.Generaal Zúñiga werd dinsdag uit zijn functie ontheven, nadat hij de dag ervoor tijdens een interview opruiende opmerkingen had gemaakt over de voormalige president van Bolivia, Evo Morales.President Arce veroordeelde de poging tot staatsgreep en riep het publiek op zich te "organiseren en te mobiliseren... ten gunste van de democratie"."We kunnen niet toestaan ​​dat opnieuw een staatsgreep wordt gepleegd waarbij Boliviaanse levens worden geëist", zei hij in een televisiebericht aan het land vanuit het presidentiële paleis.Zijn woorden vonden duidelijk weerklank, waarbij pro-democratische demonstranten de straat op gingen om de regering te steunen.Op dramatische beelden die schijnbaar in het presidentiële paleis zijn gefilmd, is te zien hoe president Arce de confrontatie aangaat met generaal Zúñiga, hem opdraagt ​​af te treden en hem vraagt ​​zijn rol neer te leggen.Hij kondigde ook aan dat hij nieuwe militaire commandanten ging benoemen, waarmee hij de berichten bevestigde dat generaal Zúñiga was ontslagen nadat hij openlijk kritiek had geuit op Morales.Morales, die ook de poging tot staatsgreep veroordeelde, riep op tot strafrechtelijke vervolging tegen generaal Zúñiga en zijn "medeplichtigen".Het Openbaar Ministerie heeft een strafrechtelijk onderzoek geopend. Het hoofd van de Boliviaanse marine, vice-admiraal Juan Arnez Salvador, is ook gearresteerd.De exacte motivaties van generaal Zúñiga voor het lanceren van de staatsgreep blijven onduidelijk.Hij werd ontslagen nadat hij maandag op de televisie verscheen en zei dat hij Morales zou arresteren als hij zich volgend jaar opnieuw kandidaat zou stellen, ondanks dat de voormalige president dat niet mocht doen.Morales werd in 2019 uit zijn ambt gedwongen door militaire leiders die zeiden dat hij de uitslag van de presidentsverkiezingen probeerde te manipuleren, waardoor hij in ballingschap naar Mexico werd gestuurd.Sprekend vanaf het Murillo-plein nadat het door troepen was ingenomen, beschuldigde hij een 'elite' ervan 'het land over te nemen, vandalen die het land hebben vernietigd'.Maar vlak voor zijn arrestatie vertelde de generaal aan verslaggevers dat de president hem had opgedragen de 'blindados' (gepantserde voertuigen) te verlaten, in een poging zijn afnemende populariteit te vergroten. Enkele seconden later werd hij in een wachtend politiebusje gezet.Andrea Barrientos – een vooraanstaand senator van de oppositie – herhaalde zijn beweringen en suggereerde dat een economische en juridische crisis  Arce ertoe had aangezet een 'zelfstaatsgreep' te plegen."Ik zal zeggen dat de regering veel vragen heeft te beantwoorden aan de bevolking van Bolivia, en dat ze deze situatie heel goed moeten uitleggen", voegde ze eraan toe. "We zullen zeggen dat we een diepgaand onderzoek naar deze situatie nodig hebben."Het wordt steeds duidelijker dat de actie van woensdag een kortstondige en slecht beoordeelde militaire opstand was, en niet een bredere ontrafeling van de macht.Niettemin zullen de komende weken van cruciaal belang zijn om vast te stellen of de militaire opstand van generaal Zuñiga slechts een geïsoleerd incident was.Zeker, de regering ziet er nu kwetsbaarder uit, en anderen zullen misschien proberen de regering van Arce te verdrijven – zij het via de politiek in plaats van via het leger.Morales riep zijn aanhangers, vooral in de beweging van inheemse cocatelers in het land, op om de straat op te gaan en te eisen dat er een einde komt aan de poging tot staatsgreep.Dat vertoon van volksmacht heeft wellicht bijgedragen aan het versterken van de vastberadenheid tegen de plannen van generaal Zuñiga, die ook de vrijlating van 'politieke gevangenen' omvatten, waaronder de voormalige leider Jeanine Áñez.Zowel Arce als zijn voorganger behoren tot dezelfde politieke partij, ondanks interne politieke vetes. Hun bondgenootschap heeft ertoe geleid dat sommige Bolivianen, waaronder generaal Zúñiga, zich zorgen maken dat Morales mogelijk een nieuwe ambtstermijn nastreeft.De zorgen ontstaan ​​nadat hij probeerde de grondwet te omzeilen en in 2019 ging voor een vierde ambtstermijn. Morales won vervolgens de stemming, maar werd na gewelddadige protesten gedwongen af ​​te treden en het land te ontvluchten.De centrumrechtse Jeanine Áñez was tussen 2019 en 2020 interim-leider van het land, maar werd veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf wegens wat volgens aanklagers een staatsgreep was om haar voorganger Morales af te zetten. De zittende president, Arce, won vervolgens een herstemming in 2020.De voormalige bondgenoten Arce en Morales hebben de laatste tijd niet veel met elkaar samengewerkt, maar ze waren eensgezind in hun veroordeling van het gebruik van troepen om politieke veranderingen in Bolivia af te dwingen.Voordat Morales in 2005 aan de macht kwam, was Bolivia een van de politiek meest onstabiele landen in Amerika. Zijn tijd aan de macht bracht de broodnodige stabiliteit in de Andes-natie, tenminste tot aan het smadelijke einde ervan.Van zijn kant zal Arce, die daarna werd verkozen na een periode van instabiliteit na de verkiezingen van 2019, bemoedigd zijn geweest door de snelheid van de regionale reactie.Nauwe bondgenoten zoals de linkse regeringen in Venezuela en Colombia waren er snel bij om de gebeurtenissen te veroordelen en op te roepen tot de zege van de democratie. Washington riep ook op tot kalmte.In Paraguay veroordeelde de centrumrechtse president Santiago Peña ook de poging tot staatsgreep.Zelfs de Bolivianen die tegen zijn socialistische heerschappij waren, zullen geen terugkeer willen zien naar een donkere tijd in Zuid-Amerika, waar legers met een verschrikkelijke staat van dienst op het gebied van de mensenrechten vaak de democratisch gekozen leiders van het land met de loop van een geweer verdreven.