Wereldwijde hongercrisis verergert, grote landen beknibbelen op hulp

Intern ontheemde Syriërs uit Oost-Ghouta staan ​​in de rij voor voedsel in Herjelleh-opvangcentrum op het platteland van Damascus, Syrië. (Foto: Reuters)

Het is een simpele maar brute vergelijking: het aantal mensen dat honger lijdt of anderszins worstelt over de hele wereld neemt toe, terwijl het bedrag dat de rijkste landen ter wereld bijdragen om hen te helpen, daalt.Het resultaat: de Verenigde Naties (VN) zegt dat ze in het beste geval genoeg geld kunnen inzamelen om ongeveer 60% van de 307 miljoen mensen te helpen waarvan ze voorspellen dat ze volgend jaar humanitaire hulp nodig zullen hebben. Dat betekent dat minstens 117 miljoen mensen in 2025 geen voedsel of andere hulp zullen krijgen.De VN zal 2024 ook afsluiten met het inzamelen van ongeveer 46% van de $ 49,6 miljard die ze zochten voor humanitaire hulp over de hele wereld, zo blijkt uit hun eigen gegevens. Het is het tweede jaar op rij dat de wereldorganisatie minder dan de helft heeft ingezameld van wat ze zocht. Het tekort heeft humanitaire organisaties gedwongen om pijnlijke beslissingen te nemen, zoals het drastisch verlagen van de rantsoenen voor de hongerigen en het verminderen van het aantal mensen dat in aanmerking komt voor hulp.De gevolgen zijn voelbaar in landen als Syrië, waar het Wereldvoedselprogramma (WFP), de belangrijkste voedseldistributeur van de VN, vroeger 6 miljoen mensen voedde. Met het oog op de prognoses voor hulpdonaties eerder dit jaar, heeft het WFP het aantal dat het daar hoopte te helpen teruggebracht tot ongeveer 1 miljoen mensen, zei Rania Dagash-Kamara, de assistent-directeur van de organisatie voor partnerschappen en mobilisatie van middelen.Dagash-Kamara bezocht in maart de Syrische staf van het WFP. "Hun standpunt was: 'We nemen op dit moment van de hongerigen om de hongerigen te voeden'", zei ze in een interview.VN-functionarissen zien weinig redenen voor optimisme in een tijd van wijdverbreid conflict, politieke onrust en extreem weer, allemaal factoren die hongersnood aanwakkeren. "We zijn gedwongen de oproepen aan degenen die het meest in nood verkeren, terug te schroeven", zei Tom Fletcher, ondersecretaris-generaal van de VN voor humanitaire zaken en noodhulpcoördinator, tegen Reuters.Financiële druk en veranderende binnenlandse politiek veranderen de beslissingen van sommige rijke landen over waar en hoeveel ze moeten geven. Een van de grootste donoren van de VN – Duitsland – heeft al $ 500 miljoen aan financiering van 2023 tot 2024 geschrapt als onderdeel van de algemene bezuinigingen. Het kabinet van het land heeft een verdere vermindering van $ 1 miljard aan humanitaire hulp voor 2025 aanbevolen. Een nieuw parlement zal het uitgavenplan voor volgend jaar bepalen na de federale verkiezingen in februari.Humanitaire organisaties kijken ook uit naar wat de Amerikaanse president-elect Donald Trump voorstelt nadat hij in januari aan zijn tweede termijn begint.Adviseurs van Trump hebben niet gezegd hoe hij humanitaire hulp zal aanpakken, maar hij probeerde de Amerikaanse financiering in zijn eerste termijn te verlagen. En hij heeft adviseurs ingehuurd die zeggen dat er ruimte is voor bezuinigingen op buitenlandse hulp.De VS speelt de leidende rol bij het voorkomen en bestrijden van hongersnood over de hele wereld. Het land heeft de afgelopen vijf jaar $ 64,5 miljard aan humanitaire hulp verstrekt. Dat was ten minste 38% van de totale bijdragen die door de VN werden geregistreerd.Rijkdom delenHet merendeel van de humanitaire financiering komt van slechts drie rijke donoren: de VS, Duitsland en de Europese Commissie. Zij leverden 58% van de $ 170 miljard die door de VN werd geregistreerd als reactie op crises van 2020 tot 2024.Drie andere machten - China, Rusland en India - droegen gezamenlijk minder dan 1% bij aan de door de VN bijgehouden humanitaire financiering in dezelfde periode, volgens een Reuters-beoordeling van VN-bijdragengegevens.Het onvermogen om de financieringskloof te dichten is een van de belangrijkste redenen waarom het wereldwijde systeem voor het aanpakken van honger en het voorkomen van hongersnood onder enorme druk staat. Het gebrek aan voldoende financiering - in combinatie met de logistieke obstakels van het beoordelen van de behoefte en het leveren van voedselhulp in conflictgebieden, waar veel van de ergste hongercrises bestaan ​​- belast de inspanningen om voldoende hulp te krijgen voor de hongerigen. Bijna 282 miljoen mensen in 59 landen en gebieden kampten in 2023 met een hoge mate van acute voedselonzekerheid. Het falen van grote landen om hun steentje bij te dragen aan de financiering van wereldwijde initiatieven is een hardnekkige klacht van Trump. Project 2025, een reeks beleidsvoorstellen opgesteld door Trump-aanhangers voor zijn tweede termijn, roept humanitaire organisaties op om harder te werken om meer financiering van andere donoren te verzamelen en zegt dat dit een voorwaarde zou moeten zijn voor extra Amerikaanse hulp.Tijdens de campagne probeerde Trump afstand te nemen van het controversiële Project 2025-plan. Maar na het winnen van de verkiezingen koos hij een van de belangrijkste architecten, Russell Vought, om het Amerikaanse Office of Management and Budget te leiden, een machtig orgaan dat helpt bij het bepalen van presidentiële prioriteiten en hoe deze te betalen. Voor minister van Buitenlandse Zaken, de hoogste Amerikaanse diplomaat, schakelde hij senator Marco Rubio uit Florida in, die een staat van dienst heeft in het ondersteunen van buitenlandse hulp.Project 2025 besteedt met name aandacht aan conflicten - de factor die de meeste van de ergste hongercrises van vandaag de dag veroorzaakt. "Humanitaire hulp houdt oorlogseconomieën in stand, creëert financiële prikkels voor strijdende partijen om te blijven vechten, ontmoedigt regeringen om te hervormen en steunt kwaadaardige regimes", aldus het plan. Het roept op tot diepe bezuinigingen op internationale rampenhulp door programma's te beëindigen op plekken die worden gecontroleerd door "kwaadaardige actoren".Miljardair Elon Musk is door Trump aangetrokken om mede leiding te geven aan het Department of Government Efficiency (DOGE), een nieuw orgaan dat verspilling in overheidsuitgaven zal onderzoeken. Musk zei deze maand op zijn socialemediaplatform X dat DOGE naar buitenlandse hulp zou kijken.De bezuinigingen die Trump in zijn eerste termijn nastreefde, zijn niet aangenomen door het Congres, dat dergelijke uitgaven controleert. Senator Lindsey Graham, een Republikein uit South Carolina en een nauwe bondgenoot van Trump op veel gebieden, zal de Senaatscommissie voorzitten die toezicht houdt op het budget. In 2019 noemde hij een voorstel van Trump om het budget voor buitenlandse hulp en diplomatie met 23% te verlagen "waanzinnig" en "kortzichtig". Olympische spelen en ruimteschepenZoveel mensen hebben al zo lang honger op zoveel plekken dat humanitaire organisaties zeggen dat donoren moe zijn geworden. Donoren ontvangen het ene na het andere verzoek om hulp, maar hebben beperkingen op wat ze kunnen geven. Dit heeft geleid tot groeiende frustratie over grote landen die volgens hen niet hun steentje bijdragen om te helpen.Jan Egeland was van 2003 tot 2006 hoofd humanitaire hulp van de VN en leidt nu de Noorse Vluchtelingenraad, een niet-gouvernementele hulporganisatie. Egeland zei dat het "gek" is dat een klein land als Noorwegen tot de grootste financiers van humanitaire hulp behoort. Met een bruto nationaal inkomen (BNI) in 2023 dat minder dan 2% van dat van Amerika bedroeg, stond Noorwegen op de zevende plaats van regeringen die dat jaar aan de VN gaven, volgens een Reuters-beoordeling van VN-hulpgegevens. Het leverde meer dan $ 1 miljard op.Twee van de vijf grootste economieën - China en India - gaven een fractie daarvan. China stond in 2023 op de 32e plaats onder regeringen en droeg $ 11,5 miljoen bij aan humanitaire hulp. Het heeft het op één na grootste BNI ter wereld.India stond dat jaar op de 35e plaats, met $ 6,4 miljoen aan humanitaire hulp. Het heeft het op vier na grootste BNI.Egeland merkte op dat China en India allebei veel meer investeerden in het soort initiatieven dat de aandacht van de wereld trekt. Beijing spendeerde miljarden aan het organiseren van de Olympische Winterspelen van 2022 en India spendeerde $ 75 miljoen in 2023 om een ​​ruimteschip op de maan te laten landen."Hoe komt het dat er niet meer interesse is om hongerende kinderen in de rest van de wereld te helpen?" zei Egeland. "Dit zijn geen ontwikkelingslanden meer. Ze houden Olympische Spelen ... Ze hebben ruimteschepen waar veel andere donoren nooit van hadden kunnen dromen."Liu Pengyu, woordvoerder van de Chinese ambassade in Washington, zei dat China het WFP altijd heeft gesteund. Hij merkte op dat het 1,4 miljard mensen binnen zijn eigen grenzen voedt. "Dit is op zichzelf al een belangrijke bijdrage aan de wereldwijde voedselzekerheid", zei hij.Om de donatiepatronen te analyseren, gebruikte Reuters gegevens van de Financial Tracking Service van de VN, die humanitaire hulp registreert. De dienst catalogiseert voornamelijk geld voor VN-initiatieven en vertrouwt op vrijwillige rapportage. Het vermeldt geen hulp die elders is verstrekt, waaronder een extra $ 255 miljoen die Saudi-Arabië dit jaar meldde te hebben gegeven via zijn eigen hulporganisatie, het King Salman Humanitarian Aid & Relief Centre.Beperkingen en vertragingenAls er hulp komt, is het soms laat en met voorwaarden, waardoor het voor humanitaire organisaties moeilijk is om flexibel te reageren op crises.Hulp komt meestal "wanneer de dieren dood zijn, mensen op pad zijn en kinderen ondervoed zijn", zei Julia Steets, directeur van het Global Public Policy Institute, een denktank gevestigd in Berlijn. Steets heeft geholpen bij het uitvoeren van verschillende door de VN gesponsorde evaluaties van humanitaire reacties. Ze leidde er een nadat Ethiopië van 2015 tot 2018 in de greep was van een hongersnood als gevolg van droogte. Het rapport concludeerde dat hoewel hongersnood werd vermeden, de financiering te laat kwam om een ​​enorme piek in ernstige acute ondervoeding bij kinderen te voorkomen. Onderzoek toont aan dat ondervoeding langetermijneffecten kan hebben op kinderen, waaronder groeiachterstand en verminderde cognitieve vermogens.Verdere frustrerende hulpverleningsinspanningen zijn voorwaarden die machtige donoren aan hulp stellen. Donoren dicteren details aan humanitaire organisaties, tot aan waar voedsel naartoe gaat. Soms beperken ze de financiering tot specifieke VN-entiteiten of niet-gouvernementele organisaties. Vaak eisen ze dat er geld wordt uitgegeven aan branding, zoals het tonen van logo's van donoren op tenten, toiletten en rugzakken.Hulpverleners zeggen dat dergelijke oormerking hen heeft gedwongen om rantsoenen of hulp helemaal te verlagen.De VS heeft een langdurige praktijk om beperkingen op te leggen aan bijna al haar bijdragen aan het Wereldvoedselprogramma, een van de grootste aanbieders van humanitaire voedselhulp. Meer dan 99% van de Amerikaanse donaties aan het WFP had de afgelopen 10 jaar beperkingen, volgens WFP-gegevens die door Reuters zijn beoordeeld. Gevraagd naar de hulpvoorwaarden, zei een woordvoerder van het Amerikaanse Agentschap voor Internationale Ontwikkeling, dat toezicht houdt op Amerikaanse humanitaire uitgaven, dat het agentschap handelt "in overeenstemming met de verplichtingen en normen die door het Congres zijn vereist."Die normen zijn bedoeld om de efficiëntie en effectiviteit van humanitaire hulp te verbeteren, zei de woordvoerder, en hulpvoorwaarden zijn bedoeld om "een passende mate van toezicht te handhaven om het verantwoorde gebruik van Amerikaanse belastinggelden te waarborgen."Sommige huidige en voormalige functionarissen van donororganisaties verdedigen hun beperkingen. Ze wijzen op diefstal en corruptie die het wereldwijde voedselhulpsysteem teisteren.In Ethiopië werden enorme hoeveelheden hulp van het Wereldvoedselprogramma van de VN omgeleid, deels vanwege de laksheid van de administratieve controles van de organisatie. Een intern WFP-rapport over Sudan identificeerde een reeks problemen in de reactie van de organisatie op een extreme hongersnood aldaar, meldde Reuters eerder deze maand, waaronder een onvermogen om adequaat te reageren en wat het rapport omschreef als "uitdagingen op het gebied van fraudebestrijding."De VN hanteert een 'nultolerantiebeleid' ten aanzien van 'interferenties' die de hulp verstoren en werkt samen met donoren om risico's te beheren, aldus Jens Laerke, woordvoerder van het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken van de VN.Om de bredere uitdagingen van de VN op het gebied van fondsenwerving op te lossen, is een verandering in het bedrijfsmodel nodig, aldus Martin Griffiths, die in juni aftrad als hoofd van de humanitaire hulp van de VN. 'Het is duidelijk dat we een andere financieringsbron moeten hebben.'In 2014 stelde Antonio Guterres, nu secretaris-generaal van de VN en toen hoofd van het vluchtelingenagentschap, een grote verandering voor die VN-lidstaten kosten in rekening zou brengen voor de financiering van humanitaire initiatieven. Het budget en de vredesmissies van de VN worden al gefinancierd door een kostensysteem. Dergelijke financiering zou humanitaire agentschappen meer flexibiliteit bieden bij het reageren op behoeften.De VN onderzocht Guterres' idee in 2015. Maar donorlanden gaven de voorkeur aan het huidige systeem, waarmee ze per geval kunnen beslissen waar ze hun bijdragen naartoe sturen, volgens een VN-rapport over het voorstel.Laerke zei dat de VN eraan werkt om hun donorenbestand te diversifiëren."We kunnen niet alleen vertrouwen op dezelfde club donoren, hoe genereus ze ook zijn en hoe dankbaar we ze ook zijn," zei Laerke.