Recensie Chris Polanen: De handlezer (of: De dolphin kick)
| starnieuws | Door: Redactie
Wie vreest te lijden, lijdt al door wat hij vreest (Michel de Montaigne).Soms is het beter vrede te sluiten met je angst dan ertegen te vechten (Chris Polanen).Chris Polanen is van huis
uit dierenarts en runt al decennialang een praktijk in Amsterdam-Zuidoost. Geboren en getogen in Paramaribo heeft hij Suriname verlaten toen hij, vanwege de militaire staatsgreep, zijn studie aan de Anton de Kom Universiteit moest afbreken. In zijn romans houdt hij de band met zijn geboorteland levend door Suriname een centrale plaats te geven. Eerder verschenen Waterjager en Centaur, en nu is er De handlezer, zijn derde boek, dat mogelijk zijn succesvolste wordt.De roman opent met een symbolische veroordeling tot de dood: hoofdpersoon Henri krijgt van zijn arts in Paramaribo te horen dat hij terminaal prostaatkanker heeft. In plaats van te
berusten, besluit Henri volop te blijven leven, met nadruk op de seksuele kant ervan, terwijl hij reflecteert op zijn verleden.Een pijnpunt in zijn leven is het verlies van zijn grote liefde Mirna, die 35 jaar eerder met zijn broer Humphrey naar Nederland vertrok. Henri heeft deze klap nooit verwerkt en koestert een diepe haat jegens zijn broer. Verzoening lijkt uitgesloten. Wanneer Rowan, de zoon van Humphrey, aankondigt dat hij bij Henri wil logeren, ontvangt hij hem met tegenzin in het benedengedeelte van zijn huis in Paramaribo-Noord.Rowan blijkt handlezer te zijn en verzorgt cursussen en lezingen. Opmerkelijk is dat ook de auteur, Polanen, naast dierenarts een gegradueerd handlezer is. Hoewel de titel van de roman De Handlezer is, draait het verhaal inhoudelijk om Henri. Een betere titel zou zijn: De dolphin kick.Henri en Humphrey waren in hun jeugd topzwemmers bij zwemvereniging De Dolfijn. Humphrey won altijd, totdat Henri les kreeg van een Amerikaanse coach in onderwaterzwemmen, en met name in de dolphin kick. Dankzij deze techniek wist Henri zijn broer ten minste één keer te verslaan.Deze techniek komt later terug in het verhaal. Humphrey keert terug naar Suriname, inmiddels een drugsdealer op de vlucht voor huurmoordenaars. Tijdens een symbolische zwemwedstrijd in De Dolfijn wordt er op de broers geschoten. Henri redt zijn leven door onder water te blijven en de dolphin kick toe te passen. Ook in een later hoofdstuk, wanneer hij bijna verdrinkt, redt deze techniek opnieuw zijn leven.De essentie van de dolphin kick is: zo lang mogelijk onder water blijven en op het juiste moment naar de oppervlakte komen. Het symboliseert niet alleen fysieke overleving, maar ook de mentale kracht om tegen de stroom in te zwemmen.Gezien de symbolische lading van deze techniek zou De Dolphin Kick een sterkere titel zijn dan De handlezer – zeker voor een eventuele vertaling of verfilming. Bovendien zou het een passend eerbetoon zijn aan de zwemvereniging die in Henri’s jeugd zo’n grote rol speelde.De roman is geschreven in eenvoudige, maar beeldende taal. Paramaribo-Noord wordt levendig en kleurrijk geschetst, met bijzondere aandacht voor de Braziliaanse sfeer en het nachtleven. Polanen past elementen van magisch realisme toe – onder meer door de verschijning van Henri’s overleden vader – wat doet denken aan de stijl van Gabriel García Márquez.Spanning en diepgang wisselen elkaar af. Polanen weet de lezer geboeid te houden, soms met subtiele vertragingstechnieken. Naar het einde toe komt de verzoening tussen Henri en Humphrey toch tot stand. Ze besluiten samen via Albina naar Brazilië te reizen. Humphrey hoopt met een nieuwe identiteit aan zijn achtervolgers te ontsnappen, terwijl Henri er op medische behandeling hoopt. Humphrey, inmiddels vermogend geworden in het criminele circuit, belooft de best mogelijke zorg te financieren.Twee mannen, beiden op hun eigen manier ter dood veroordeeld, ondernemen een gevaarlijke autoreis. Of ze hun bestemming zullen bereiken blijft onzeker. Maar misschien is dat niet waar het werkelijk om draait. Is de echte bestemming niet de verzoening zelf?Met De handlezer heeft Chris Polanen een originele en diepgaande Surinaamse roman geschreven, waarin thema’s als dood, seksualiteit, broederhaat, vergeving en overleving samenkomen in een spiritueel en psychologisch verhaal. Een aanrader voor iedereen die op zoek is naar literaire authenticiteit, culturele rijkdom en menselijke diepgang.
CC (Chapeau Chris)!
Carlo Jadnanansing
Chris Polanen, De handlezer, 346 p. ISBN 978 90 488 6847 6, Lebowski, Amsterdam, mei 2025.| starnieuws | Door: Redactie
