JUSTITIE MAAKT ONEIGENLIJK GEBRUIK VAN RECHTSMIDDEL VOORLOPIGE HECHTENIS

Auteur: Wilfred Leeuwin.

De Surinaamse justitie, in deze het Openbaar Ministerie, maakt in strijd met het Amerikaans Verdrag van de Rechten van de Mens, waar Suriname partij bij is, oneigenlijk gebruik van het rechtsmiddel om verdachten in voorlopige – of wel preventieve hechtenis te houden.

Volgens de Inter-Amerikaanse Commissie voor de rechten van de mens en rechtspraak van het Inter-Amerikaans Hof, heeft net als de justitie gebruikt maakt van het principe van vermoedelijke schuld, een verdachte het recht op het vermoeden van onschuld. Dit recht vereist dat de verdachte tijdens een strafprocedure niet van zijn vrijheid ontnomen mag worden totdat zijn schuld

is bewezen. Voorlopige hechtenis of voorarrest mag alleen worden toegepast als een uitzonderlijke maatregel.

Het komt in het Surinaams recht veelvuldig voor dat arrestanten en verdachten langer dan nodig is in voorarrest of voorlopige hechtenis worden gehouden.

Dagelijks worden verzoeken van verdachten om de voorlopige hechtenis op te schorten, middels hun advocaat gedaan aan de rechter, afgewezen. Het aanhouden van een verdachte in voorlopige hechtenis wordt vaak gerechtvaardigd door het OM met onder andere, de kans dat de verdachte zou kunnen vluchten, of dat de rechtsorde in de samenleving geschokt zou zijn wanneer de verdachte op vrije voeten zou zijn tijdens het

strafproces of dat er gevaar aanwezig is dat de verdachte op vrije voeten het onderzoek zou kunnen belemmeren.

Voorlopige hechtenis en voorarrest komt alom voor, maar is opmerkelijk bij grote geruchtmakende zaken zoals nu de geruchtmakende rechtszaak van de Surinaamse Postspaarbank (SPSB) en bij spraakmakende drugszaken. Advocaten die de verdediging uitmaken in de rechtszaak van de SPSB hebben afgelopen vrijdag, de degens gekruist hierover met het Openbaar Ministerie en de Rechter voorgehouden dat Suriname het Inter-Amerikaans verdrag heeft geratificeerd en daarmee het verdrag van een hogere rechtsorde is dan de nationale wetgeving.

In de jaarlijkse reportage over mensenrechten in Suriname, maakt de Amerikaanse Ambassade in haar mensenrechten rapport hier steeds melding van. De juristen benadrukken dat Suriname steeds meer integreert in het Amerikaans rechtssysteem met de toevoeging van Surinaamse rechtsgeleerden bij Inter-Amerikaanse rechtssystemen en beter zou moeten weten, dan steeds het risico en het verwijt te krijgen dat het land zich bezondigd aan ernstige mensenrechtenschendingen.

ZAAK SPSB

In het geval van de rechtszaak van de SPSB-zaak, zitten ex directeur Ginmardo Kromosoetoe, de politicus en voormalig ambassadeur Gardelito Hew A Kee en de ondernemer Bryan Jurgens al ruim een half jaar in voorarrest. De advocaten Raoul Lobo en zijn collega Murwin Dubois hebben op basis van het voorgaande kantonrechter Ishwarpersad Sonai duidelijk gemaakt dat Kromosoeto, Hew A Kee en Jurgens in preventieve detentie worden gehouden die in flagrante strijd is met de letter en geest van het mensenrechtenverdrag.

Er wordt hierdoor een inbreuk gepleegd op met name hun fundamenteel recht op vrijheid en om in vrijheid hun strafvervolging te ondergaan. De gronden waarop het OM zich beroept om hen in detentie te houden zijn volgens de juristen absoluut ondeugdelijk en de staat Suriname in strijd handelt met het AVRM.

Het OM zou hiermee de regels en normen van de internationale mensenrechtenwetgeving hebben geschonden door herhaaldelijk en automatisch, de maximaal wettelijk toegestane duur van de voorlopige hechtenis te vorderen tegen deze drie verdachten, zonder expliciet de gronden aan te geven waarom de preventieve hechtenis bevolen moet worden en zonder rekening te houden met de specifieke kenmerken van de zaak. In het geval van Kromosoeto is het dat hij tot tweemaal toe voor dezelfde feiten in voorlopige hechtenis wordt gehouden.

De advocaten stellen dat noch de vervolging, noch de rechters die de hechtenis per beschikking hebben verleend, deugdelijk en overtuigend bewijs hebben geleverd voor de vrijheidsontneming, waaruit moet blijken dat de verdachten, in vrijheid het strafrechtelijk onderzoek zouden ondermijnen of zouden ogen te vluchten.

Geen strafmaatregel

Het Inter-Amerikaans Hof heeft consequent geoordeeld, dat de bepalingen van het AVRM de lidstaten verbieden om de vrijheid van personen, meer dan strikt noodzakelijk is, te beperken. De vrijheidsbeperking moet slechts dienen ter garantie van een efficiënt verloop van het strafrechtelijk onderzoek en dat de verdachte de rechtsgang niet zal ontlopen. De preventieve detentie is een voorzorgsmaatregel en geen strafmaatregel. Het Inter-Amerikaanse Hof hanteert en beveelt aan minder ingrijpende maatregelen toe te passen in plaats van vrijheidsbeneming.

Zo kan het paspoort van de verdachte in beslag worden genomen, hij een beperking krijgt in zijn bewegingsvrijheid door thuis te moeten blijven en verplicht te zijn bij elke zitting van het strafproces aanwezig te zijn. Het OM heeft volgens de juristen nimmer aangetoond dat deze minder ingrijpende maatregelen niet effectief zouden zijn. Meer nog is die verplichting van het OM nimmer geëist van de behandelende rechters in de SPSB-zaak.

Het Hof stelt ook dat het beginsel van het vermoeden van onschuld wordt geschonden wanneer preventieve detentie arbitrair wordt opgelegd. Dit is ook het geval waarbij de preventieve detentie wordt bevolen op grond van factoren als de aard van het misdrijf, de te verwachte straf of het enkele bestaan van redelijke aanwijzingen die de verdachte in verband brengen met het strafbare feit. Dergelijke grondslagen indiceren in overwegende mate dat er wordt vooruitgelopen op de verwachting dat er een straf wordt opgelegd. Dit, nog voordat de procedure is afgerond.

Nationale wetgeving

De Inter-Amerikaanse Commissie benadrukt dat de legitimiteit van de gronden voor het toelaten van de preventieve detentie in overeenstemming moet zijn met het AVRM, en niet louter uit het feit dat de mogelijkheid daartoe is toegestaan door de nationale wetgeving. De Inter-Amerikaanse Commissie stelt, dat het mogelijk is dat nationale wetgeving criteria of gronden bevat voor het gebruik van preventieve detentie die in strijd zijn met het door het AVRM gecreëerde regime.

In meerdere gevallen, die advocaat Dubois afgelopen vrijdag als jurisprudentie naar voren heeft gebracht blijkt dat het Inter-Amerikaanse Hof heeft geoordeeld dat de nationale wetgeving die de gronden voor een beperking van de persoonlijke vrijheid vastlegt, moet worden aangepast en in overeenstemming gebracht met de beginselen van het AVRM.

Dubois merkt op dat het Gerechtelijk Voor Onderzoek (GVO) in het geval van Kromosoeto, Hew A Kee en Jurgens bijkans twee jaar heeft geduurd. Deze verdachten waren toen normaal op vrije voeten en hebben alle medewerking verleend aan het GVO.  Zij hebben op geen enkele wijze een poging gedaan de waarheidsvinding te belemmeren of te vluchten.

Bij het afsluiten van het GVO zijn zij na te zijn opgeroepen om weer gehoord te worden, zonder enige reden gearresteerd. “Dit voorarrest druist in zijn geheel in tegen de wettelijke bedoelingen ervan en de door de jurisprudentie ontwikkelde beginselen” zei Dubois aan de kantonrechter. De juristen hebben de rechter gevraagd om de preventieve detentie tegen de verdachten Kromosoeto, Hew A Kee en Jurgens per onmiddellijk op te heffen en hen eveneens per onmiddellijk in vrijheid te stellen.

In deze spraakmakende rechtszaak staan naast deze drie verdachten ook terecht, de consultant Joy ten Berge, de Nederlander Robbert Putter en voormalig staflid bij de SPSB Wantley Sardjo. Zij zijn uitlandig en zijn niet in persoon aanwezig op de zittingen. De advocaat van Putter heeft eveneens het OM ervan verweten dat die kwaad opzet heeft, door Putter als verdachte aan te merken in deze zaak. Rechter Sonai zal op 27 oktober, nadat het OM zijn zegje heeft gedaan, zijn oordeel geven over deze kwesties.

UNITEDNEWS

GERELATEERD AAN: HOF VAN JUSTITIE STELT VERDACHTEN IN HET GELIJK VOOR WRAKEN RECHTER KARAMATALI