HOE DIEP LIGT DE FINANCIËLE SECTOR IN HET BLAUWMEER
| united news | Door: Redactie
Auteur: Kenneth Sukul.
De wereldmarktprijzen van de voornaamste exportproducten van Suriname, olie en goud, zijn nog nooit zo hoog geweest als na 2019.
En toch blijkt uit een financieel rapport (2023) van het ministerie van Financiën en Planning, dat er niets veranderd is aan de inkomsten van de overheid. Daarmee is bewezen dat aan het primaire probleem, het functioneren van de financiële sector, niets is gedaan. In de drie jaren dat het IMF-herstelprogramma intussen duurt, is de samenleving slechts blij gemaakt met een toekomst vol olie en gas inkomsten.
De Centrale Bank van Suriname (CBvS) hoort de kassier van de staat en de
Centrale Bank uitgehold
Daarna werden in 2015 ook de ontvangsten van de staat, de winstbelastingen en dividend, door de regering bij de moederbank weggehaald. De deviezenreserves die de bank nu heeft, zijn voornamelijk afkomstig van de Wereldbank, het IMF en 650 miljoen US dollar van vóór 2020. Instituten die de CBvS moesten ondersteunen werden opgeheven of niet opgericht.
Voorbeelden zijn Surexco en het Goud Instituut. Daarmee is de moederbank verworden tot een tijger zonder tanden. Na het Bauxiet Instituut dat was opgericht om de bauxietsector te monitoren, is er geen enkel instituut opgezet dat de multinationals en Staatsolie controleert. De kosten van de uitbreiding van de Staatsolie raffinaderij zijn een goed voorbeeld van wat de samenleving staat te wachten.
Die uitbreiding moest 700 miljoen US dollar kosten, maar dat werd uiteindelijk 1,2 miljard US dollar. Er is nooit onderzocht hoe men tot die vijfenzeventig procent meerkosten is gekomen. Welk instituut gaat ervoor zorgen dat bij de invulling van het twintig procent aandeel van de winstolie, en het administreren van de productiekosten, de samenleving niet benadeeld wordt?
Aan Petronas is tien jaar vrij van belasting gegeven om het gas in Blok 52 in ontwikkeling te brengen. Welk instituut heeft getoetst of de samenleving baat heeft bij die beslissing? Volgens de minister van Energie en Energie-industrieën van Trinidad and Tobago zal productie van dezelfde hoeveelheid gas van Blok 52, op Trinidad een levensduur van slechts tien jaar hebben.
Verdwenen kasreserves
De CBvS heeft, met uitzondering van de perioden 1991-1996 en 2000-2010, geen jaarverslagen gepubliceerd zoals bij wet verplicht is. Ook na 2020 niet. De perioden waarin dit niet gebeurde kenmerkten zich dan ook als de jaren met een financiële crisis. Volgens de ex-governor Glenn Gersie van de CBvS, had in 2015 en 2016 de minister van Financiën, Gilmore Hoefdraad (lees de regering) de publicatie van jaarverslagen verboden.
Bij wet is de governor autonoom. Waarom heeft hij die opdracht uitgevoerd? Waarom heeft de RvC geen consequenties daaraan verbonden? In januari 2020 bleek dat de kasreserves van de particuliere banken bij de CBvS waren verdwenen. Volgens een verklaring van president Bouterse op een persconferentie van 7 februari 2020, had op 28 januari 2020 de president-commissaris van de CBvS, Vijay Kirpalani hem hiervan op de hoogte gesteld.
Bouterse verklaarde toen dat de reserves gebruikt waren om goud op te kopen, rekeningen van de overheid te betalen, de koers stabiel te houden en de Surinaamsche Bank te redden. Kirpalani verklaarde toen dat hij op 26 januari erachter kwam en de president op zondag 28 januari informeerde. Op de vraag hoe het komt dat hij niet op de hoogte was van de handelingen van de governor, Robert van Trikt, antwoordde Kirpalani dat de governor niet rapporteerde aan de Raad van Commissarissen (RvC).
De taak van deze raad is controle uit oefenen op het beleid en functioneren van de governor, zodat de staat geen schade wordt berokkend. Vanaf 2013 had de staat ernstig geldtekort en er was een enorme druk op de waarde van de SRD. Van de RvC mocht worden verwacht dat hij alles zou doen om te voorkomen dat door mismanagement de crisis dieper zou worden. De RvC maakte op geen enkel moment melding van obstructie door de governor.
Eind november 2019 meldde een rating bureau op zijn website dat de ruim 265 miljoen US dollar van de kasreserves van de particuliere banken was gebruikt om overheidsuitgaven te financieren. Hoe kon de RvC dat niet vóór het rating bureau hebben geweten? Hoe kwam het dat de raad er pas op 26 januari 2020, ruim 56 dagen later, kennis van kreeg?Tegen 11 october 2019 had minister Hoefdraad de royalty’s van IamGold overgedragen aan de CBvS, voor het af lossen van een schuld van SRD twee miljard van de staat bij de CBvS. Begin december 2019 gaf de minister dezelfde royalty’s van IamGold aan Oppenheimer als onderpand voor een obligatie. Volgens informatie, was Kirpalani als president-commissaris, betrokken bij deze lening.
Onlangs melde de Rekenkamer dat de regering zelfs haar financieel verslag niet correct doet. De Nationale Assemblee die de regering moet controleren, heeft zich er in de afgelopen jaren en ook tot heden niet druk om gemaakt dat het merendeel van de staatsbedrijven en instituten geen jaarverslagen publiceert, terwijl dat wettelijk verplicht is. Bij uitzondering wel gepubliceerde jaarverslagen worden bovendien niet op hun juistheid beoordeeld.
Positie monetaire autoriteiten
De ABN verkocht in 2001, na goedkeuring van de monetaire autoriteiten, haar aandelenpakket van 49 procent in De Surinaamsche Bank (DSB) aan verzekeringsmaatschappij Assuria NV, die hiermee als klein aandeelhouder, een meerderheid van de aandelen DSB verkreeg. Niet lang daarna kwam deze bank in opspraak. Zij zou volgens klokkenluider Vinodh Parbhoe, illegaal miljoenen US dollars overgemaakt hebben naar het buitenland.
Een lokaal medium berichtte dat DSB kon ontsnappen aan veroordeling door de rechter, omdat belangrijke documenten uit het dossier bij de rechter waren verdwenen. Hoe heeft dat kunnen gebeuren? In 2015 ging een cliënt van DSB via een credit kaart met 4,4 miljoen US dollar ervan door. Opvallend daarbij was dat de bank geen aangifte deed bij de politie en ook niet had bekendgemaakt of ze het bedrag heeft teruggevorderd.
In het jaarverslag van 2018 van DSB staat dat ze vanaf 2016 totaal 551 miljoen SRD-risico volle kredieten aan cliënten had verschaft waarvoor ze kredietvoorzieningen moest treffen. Risico volle kredieten zijn moeilijk of niet inbaar en moeten daardoor afgeschreven worden uit de winst van de bank. Daarvan worden vooral de kleine beleggers het slachtoffer.
Op de site van het ‘Bureau voor de Staatsschuld’ staat, dat DSB aan de overheid tussen 2013 en 2016 dertig miljoen euro, dertig miljoen US dollar en SRD 93 miljoen aan kredieten heeft verschaft. Totaal is dat in SRD, tegen de koers van toen, SRD 567 miljoen. Er mag van uitgegaan worden dat de staat altijd terugbetaalt. Dus hoort de SRD 567 niet bij de risico kredieten. Naast gedegen bedrijfsonderzoek moeten ook de directeuren en zelfs de RvC toestemming verlenen bij hoge kredieten. De vraag mag gesteld worden hoe het kon dat DSB toch risico kredieten bleef verstrekken en hoe al het bovenstaande kon gebeuren onder het wakend oog van de CBvS
Blauwmeer
Volgens het jaarverslag van 2017 van de DSB, had zij voldoende maatregelen getroffen om haar positie te verbeteren. Nergens in de jaarverslagen van 2017 of 2018 stond dat de bank hulp van de CBvS nodig had. Hoe kwam de moederbank na twee jaar op het idee dat DSB gered moest worden?Waarom koos ze in dat geval niet ervoor om haar schuld bij DSB in te lopen? Anderzijds had DSB zelf dat voorstel kunnen doen.
Waarom moest de CBvS per se het verkavelingsproject, Blauwmeer, kopen nota bene met geld dat haar niet toebehoorde? In het jaarverslag van 2018 van DSB staat “de potentiële overdracht van het terrein is nimmer gebeurd”. En toch is ze niet teruggedeinsd om het project te verkopen aan de CBvS, het instituut dat haar moet controleren tegen verkeerde of illegale handelingen. Is er nog sprake van een integer CBvS en DSB?
Sterke instituten en wetten
De kasreserves van 245 miljoen US dollar van de particuliere banken heeft de samenleving terug moeten betalen. Wat volgens de zittende minister van Financiën en Planning ook zal moeten gebeuren met de 200 miljoen US dollar van de Open Markt Operaties (OMO) van de CBvS.
De goudbedrijven hebben in 2023 meer dan twee miljard US dollar aan goud geëxporteerd. Terwijl de staat, de samenleving dus, nog geen drie procent (85 miljoen US dollar) aan winstbelastingen daaraan overhield. Er zijn nog genoeg voorbeelden hoe de verdiensten van de staat, de samenleving worden onthouden. De samenleving zou van de overheid moeten eisen dat ze naast het instellen van instituten ook wetten maakt die de functionarissen verantwoordelijk stellen voor hun nalatigheid, maar hen ook de schade laten vergoeden.
INGEZONDEN
| united news | Door: Redactie
