ECHT COMMUNICEREN IS EEN KUNST DIE DE REGERING MAAR NIET VERSTAAT

Foto: President Chandrikapersad Santokhi | Auteur: Armand Snijders.

De zeer gebrekkige communicatie is nog altijd probleem van de regering. Doordat men er maar niet in slaagt de samenleving afdoende te informeren, bestaat er veel onbegrip en neemt het verzet toe.

“Gebrek aan communicatie vermindert nog in hoge mate de uitvoeringskracht van de overheid. Die beantwoordt nauwelijks aan de behoeften van doelgroepen en de samenleving zelf. (…) Mensen communiceren niet met elkaar, maar wel intensief over elkaar. De effectiviteit is dus zoek. Beleidsmakers kunnen dan nog zulke mooie plannen maken, het sijpelt maar moeizaam door.”

Dit zijn geen woorden van een kritische ambtenaar

of een zeurend oppositielid, maar van Chandrikapersad Santokhi zelf in augustus 2008, toen hij minister van Justitie & Politie in de regering-Venetiaan-3 was. Hij wist toen dus al dat zowel de interne communicatie van de overheid als de informatieverstrekking naar de samenleving toe verre van ideaal was. Daar moest toen volgens hem verandering in komen.

Maar sinds hij president is, is de overheidscommunicatie helemaal verworden tot een onoverzichtelijke brij, waarin het onduidelijk is wie waarvoor verantwoordelijk is en wie wat precies doet.

Met als gevolg dat datgene waar het om gaat -namelijk de samenleving in heldere taal duidelijk informeren- niet of nauwelijks

naar behoren gebeurt. Dat is al vanaf dag één het probleem en sindsdien alleen maar erger geworden. Zelfs het Internationaal Monetair Fonds (IMF) gaf onlangs in haar kritische rapportage aan dat het falen van de regering mede te maken heeft met de niet juiste manier van communiceren met de bevolking, waardoor boodschappen vaak niet of niet goed overkomen.

Santokhi roept wel steeds weer dat er een communicatieprobleem is binnen de regering en dat informatie niet wordt doorgegeven aan de rest van de samenleving. Dus hij weet dondersgoed dat er iets grondig mis is, maar hij slaagt er niet in om daar verbetering in te brengen. Ondanks de vele adviezen die hij heeft gehad, onder meer in gesprekken met de Surinaamse Vereniging van Journalisten (SVJ), die hij vrijwel allemaal in de wind heeft geslagen. Dus of hij er inderdaad niet in slaagt of dat hij het gewoon niet wil, is een vraag die zich steeds nadrukkelijker opdringt.

En dat terwijl hij bij zijn aantreden een redelijk goed geoliede communicatiedienst had aangetroffen: het Nationaal Informatie Instituut (NII). Ook niet helemaal onafhankelijk opererend, maar mediawerkers konden daar redelijk mee uit de voeten. En bovendien: er waren vaste aanspreekpunten voor de media. Daar had Santokhi mee kunnen werken, desnoods door op bepaalde posities zijn eigen mensen neer te zetten.

Maar hij wilde het wiel weer opnieuw uitvinden en alles van vooraf aan opzetten, want niets mocht herinneren aan de voorgaande NDP-regering. Dus werd de CDS opgetuigd ter vervanging van het NII. Dat dit allemaal geld kostte terwijl het land bankroet was, deerde hem niet. Daarnaast werd de voorlichting gedecentraliseerd: iedereen die ‘belangrijk’ was, kreeg één of meerdere eigen woordvoerders: de regering en de president, de first lady en elk ministerie.

Bij het kabinet van de president is er zelfs een unit opgezet die zich bezighoudt met communicatie over de stappen van het staatshoofd die hij met het volk wil delen. Vicepresident Ronnie Brunswijk mocht ook een heel directoraat Volkscommunicatie optuigen, met uiteraard een eigen directeur/woordvoerder. Dat waren allemaal eilandjes die zouden samenwerken via een overlegstructuur en de Communicatie Raad. O ja, er is ook nog de Communicatie Unit van de President (CUP), maar wat die doet begrijpen maar weinig mediamensen.

Er zijn in de éérste helft van de regering tal van woordvoerders die namens de president/regering moesten communiceren met journalisten: Alven Roosveld hield dat het langste vol maar werd uiteindelijk afgeserveerd door Santokhi. Daarna is er nooit echt een plaatsvervanger gekomen; Marlon Hoogdorp kreeg medio vorig jaar als coördinator leiding aan het interim-managementteam dat zes maanden kreeg om de CDS te upgraden. Maar of dat is gelukt, is nimmer bekend gemaakt. Hoogdorp verschijnt inmiddels nauwelijks meer op de voorgrond.

Rond de jaarwisseling toverde Santokhi plotseling communicatiestrateeg Angela van der Kooye uit zijn hoge diasporahoed. Zij had als ‘manager instituut voor de woordvoering’ eveneens de opdracht om ‘de communicatiestructuur op het kabinet te hervormen zodat er verbetering en professionalisering van de communicatie zou ontstaan’. Ook zou ze drie tot vier presidentiële woordvoerders trainen en coachen. Die zouden in een later stadium worden gepresenteerd aan het grote publiek.

Daar heeft de samenleving tot op heden echter nooit enige informatie over gekregen. En of de communicatiestructuur is hervormd en is geprofessionaliseerd is ook onduidelijk. In de praktijk is daar heel weinig van te merken. Van der Kooye lijkt bovendien nagenoeg van de Surinaamse aardbodem te zijn verdwenen. Haar faliekant mislukte optreden tijdens het bezoek van de Nederlandse vicepremier Sigrid Kaag in december vorig jaar zal daar vast mee te maken hebben. Toen stuurde ze simpel gezegd iedere buitenlandse journalist het bos in en gaf vooral géén antwoord op de gestelde vragen.

Dat kan je bij Surinaamse journalisten doen, maar bij de Nederlandse collega’s zette dat vooral kwaad bloed. En die klachten zullen de president ook hebben bereikt. Hij schijnt haar inmiddels vervangen te hebben door Cherlique Lilienthal, die echter nauwelijks naar buiten treedt. Op zijn Linkedin-pagina staat dat hij ‘Head of Program Unit’ van de CDS is en juni van dit jaar heeft hij namens de regering iets gezegd over armoedebestrijding en milieuvervuiling. Maar voor het overige is er op het internet helemaal niets over hem te vinden. En dat is vreemd als je de woordvoerder van de president bent.

Ondertussen is er helemaal niets in positieve zin veranderd wat de voorlichting en communicatie betreft De samenleving moet het doen met het gekleurde nieuws dat de CDS naar buiten wil brengen en wat journalisten zelf naar boven halen. En dat laatste is vaak meer dat Santokhi en de regering zouden willen. Maar de deels misinformatie zal de regering wel eens heel duur kunnen komen te staan. Want de echte informatie wordt nu achtergehouden of komt niet goed uit de verf -zeker door de grote stroom onbetrouwbare berichten die via sociale media verspreid worden.

Daar sneeuwt ook het goede nieuws bij onder dat deze regering te melden heeft. En dat goede nieuws is er wel degelijk; of je nu wel of geen fan van de Santokhi bent. Want in macro-economisch opzicht staat het land er vooralsnog stukken beter voor dan in 2020. Dat de doorsnee-Surinamer veel slechter af is, is een heel ander verhaal. Over hoe dat komt, had veel beter gecommuniceerd moeten worden. Dat zou niet alle huidige problemen hebben kunnen voorkomen, daar is veel meer voor nodig, zoals verandering van het beleid. Maar als Santokhi nu eerst leert te communiceren en echt gaat luisteren naar het volk, is al een belangrijke stap in de goede richting gezet.

OPINIE