De kogel is door de kerk: Landelijk evenredigheidsstel is een feit
| snc.com | Door: Harinandan Singh
Deze column is een reflectie op de recente aanname van de nieuwe Kieswet in DNA. Aan het licht komen: de droom van Mr. J. Lachmon (VHP). en pater L.J. Weidmann (PSV) uit 1948; de rol van president Chandrikapersad Santohki bij de wetswijzing en het online aanwakkeren van collectief bewustwording bij volk en parlement.
door: Dr. Shardhanand Harinandan Singh (PhD) Rotterdam
De droom van Mr J. Lachmon en pater L. J. Weidmann is na 75 jaar onder leiding van president Santokhi waargemaakt. Een langdurend onrecht tegen burgers buiten de stad is daarmee beëindigd. Op 13 oktober 2023 is in DNA met 46 stemmen
Kiesrecht 1948
In 1948 was het ‘algemeen’ kiesrecht ingevoerd met een ledental van 21. Volgens dit recht kwam de eerste verkiezingen van parlement in mei 1949. In 1963 was het ledental opgevoerd naar 36. Hiervan waren 24 leden gekozen volgens het personenmeerderheidsstelsel en 12 volgens het landelijke evenredige vertegenwoordiging. In 1966 was het aantal volksvertegenwoordigers weer bijgesteld
1948 21 leden eerste verkiezingen in mei 1949
1963 36 leden 24 leden volgens personenmeerderheidsstelsel, 12 volgens landelijke evenredige vertegenwoordiging
1966 39 leden
1975 51 leden parlement van Republiek Suriname
1987 51 leden DNA (De Nationale Assemblée)
Weerstand tegen landelijk evenredigheidstelsel
Sinds de invoering van het algemeen kiesrecht in 1948 is systematische sprake geweest van bewuste uitsluiting van bepaalde volksdelen bij deelname aan landsbestuur. Door de recente verandering van het kiessysteem is daar voorgoed een einde aan gemaakt. Sedney maakt in zijn boek duidelijk dat het vooral ging om zoveel mogelijk bewoners uit het binnenland en platteland buiten te sluiten [2].
Het opheffen van het verfoeilijke districtenstelsel bleek wel veel voeten in de aarde te hebben.
Frappant is dat in kiesdistrict Coronie slechts 600 stemmen nodig waren om een goedkoop parlementszetel te bemachtigen, terwijl in andere kiesdistricten hoge kiesdrempels waren aangelegd. De ongelijkheid was bedacht voor de kiesdistricten met Marrons en Inheemsen. Daar waren ook goedkope zetels toebedeeld ten faveure van bepaalde heersende politieke partijen. Zo kreeg ABOP van Brunswijk op 25 mei 2020 acht zetels met nauwelijks 25.000 stemmen. De NPS daarentegen kreeg met ruim 32.000 stemmen slechts drie DNA zetels. Met de invoering van het landelijke evenredigheidstelsel zullen de winden op 25 mei 2025 wel anders waaien.
Met president Chandrikapersad Santohki aan het roer
Velen zijn zeer ontevreden over de wijze waarop het staatshoofd het land bestuurt. Het jarenlange toegebrachte financieel-economische faillissement van de staat Suriname schrijft men aan hem toe. Deze critici kijken met verengde blikken naar de actuele handel en wandel van deze regering. Wie anders dan president Santokhi durfde bij de laatste verkiezingen het roer in handen te nemen? Ik laat het in het midden voor wat het is.
Echter op afstand kijk ik met optimistisch blik naar hetgeen de regering onder zijn leiding moeizaam tracht te bereiken.
Het sleutelwoord is reparatie. Een heel belangrijke reparatie is het verbannen van het onderdrukkende kiesstel. Thans is de weg vrijgemaakt voor eerlijke en rechtvaardige formatie van het hoogste democratische Volkshuis. De nieuwe kieswet heeft grote impact op de volksdemocratie. Ter illustratie belicht ik de volgende casus.
Op 25 mei 2020 bedroeg het aantal uitgebrachte stemmen 274.714 (Ramadhin, 2021 p. 186. [3]. Ramadhin verwacht dat op 25 mei 2025 het genoemde aantal met ruim 16 000 toeneemt. Dat komt neer op ruim 290700 kiezers. Conform zijn prognose zal de landelijke kiesdeler neerkomen op 5700.
Door het nieuwe kiesstelsel moet elke kandidaat deze kiesdeler halen voor een DNA zetel. Stel dat de ABOP weer 25.000 stemmen krijgt dan behaalt die geen 8 maar ruim 4 zetels. Daarentegen zou NPS met gelijkblijvende stemmen (32000: 5700) bij de komende verkiezingen groeien van 3 naar bijna 6 zetels. Ik neem aan dat het aantal zal toenemen. Zie hier de rechtmatigheid van het landelijke meerderheidsstelsel.
De reparatie van het kiesstelsel is historisch en dat is te danken aan de leiding van het huidige staatshoofd. Voorheen kon geen enkel staatshoofd dit bewerkstelligen. Bovendien zijn met Santokhi aan het roer de decemberprocessen op rustige wijze gaande gebleven. Er zijn vele internationale betrekkingen weer tot stand gebracht. Met de schaarste middelen zijn salarissen van ambtenaren en uitkeringen van AOV en andere betalingen nagekomen. De zorg- en sociale instellingen zijn hoe dan ook functioneel gehouden, terwijl de aflossingen van de grote staatsleningen doorgang vonden. Wie dit allemaal nog niet inziet heeft alle kansen om bij volgende verkiezingen zichzelf kandidaat te stellen om de kiesdeler te halen en mee te doen. Praatjes vullen geen gaatjes.
Bevordering van collectief bewustzijn voor wijziging kiesstel
Begin december 2021 kwam Arun Mahabier, directeur en hoofredacteur van SurinameNieuwsCentrale.com met het idee columns online te publiceren gericht op aanwakkeren van collectief bewustzijn van volk en parlement ten aanzien van wijziging van kiesstelsel binnen de lopende regeerperiode. Samen waren we ervan overtuigd dat DNA en regering welwillend stonden voor de invoering van het landelijke evenredigheidsstelsel. Want dat leek ons cruciaal voor het gezamenlijk laten participeren aan sociaaleconomisch herstel en versterking van de democratie door allen.
Link naar artikelen met betrekking tot het kiesstelsel
Uiteraard zijn de meesten blij met de invoering van landelijk evenredigheidsstelsel. Dat gaat bij de komende verkiezingen van mei 2025 haar vruchten werpen. Ofschoon de ABOP aanvankelijk zijn weerstand tegen de wetswijzing een tijdje volhield is haar leider Brunswijk toch akkoord gegaan met de nieuwe wet. Wij feliciteren het volk en parlement met deze historische mijlpaal in het bijzonder het staatshoofd en zijn directe naasten en medestanders. Voorts bedanken we alle schrijvers die onbaatzuchtig hun schriftelijke bijdrage leverden aan het online proces tot collectief bewustmaking van kiezers en parlementariërs.
De eerste column van 4 december 2021 was gericht op de uiteenzetting van bestaande kiesstelsel en de resultaten daarvan. De heer de F. Monsanto wist dat helder te visualiseren. Een weekje later verscheen de tweede column uit de hand van Drs. Angelic del Castilho (DA91). Daarbij hield ze haar pleidooi voor beter kiessysteem, dat de samenleving duurzame democratie en nationale ontwikkeling moet helpen realiseren. Op 18 december 2021 schreef ik in mijn column (3de) te zijn overtuigd van, dat zonder wijziging van kiesstelsel duurzaam herstel in Suriname niet mogelijk is.
In de vierde column bracht Mr. Dr. Hugo Fernandes Mendes zijn visie over de noodzaak van wijziging van het kiesstel. Volgens hem is de werking van het oude kiesstelsel zeker in strijd met de evenredigheid die de grondwet voorschrijft. In de daarop volgende column stelde ik het ‘Evaluatierapport kiesstelsel’ uit 2018 aan de orde. Wat met de evaluatie is gedaan moest ik helaas verbijsterd zijn. Veder dan tot een wettig verbod op pre-electorale vorming van partijcombinaties was het niet gekomen.
Het effect daarvan is dat beginnende en kleinere politieke partijen de kiesdeler niet haalden. Enfin, in de column 8 van 22 januari 2022 is met name de toetsing van het kiesstelsel en de kieswet door het Constitutionele Hof toegejuicht. De uitspraak van het Constitutionele Hof werd daarin zeer van belangrijk geacht voor de meningsvorming en collectieve bewustwording in ten aanzien van de wijzing van de kieswet overeenkomstig de grondwet.
Op 15 januari 2022 volgt een bijdrage van de Partij voor Recht en Ontwikkeling (PRO). Daarin is duidelijk aangekaart, dat een kiesstelsel de stem van elke Surinamer in politieke zin evenveel gewicht moet toekennen. De PRO was van mening dat het oude kiessysteem ‘een sta in de weg is’ voor duurzame ontwikkeling. De partij had eerder in 2021 DNA aangeschreven het kiesstelsel met prioriteit naar een evenredig stelsel te doen wijzigingen.
We denken dat de online strategie gericht op collectieve bewustwording bij electoraat en parlement een zekere bijdrage heeft geleverd aan het tot stand brengen van de nieuwe kieswet. Een eerlijk en rechtvaardig kiesstelsel anno 2025 of eerder leek ons geen luxe, maar wel een noodzaak. Dankzij DNA en regering onder leiding van het staatshoofd is het landelijke evenredigheidsstelsel nu een feit. Voor meer informatie over de inhoud van de columns raadpleeg de referenties.
Referenties:
- [1] Atmo Jennifer .2021. Surinaamse parlementaire ontwikkeling 1866 tot heden. Gfcnieuw 8 mei 2021. https://www.gfcnieuws.com/surinaamse-parlementaire-ontwikkeling-1866-to…;
Atmo schrijft dat gememoreerd moet worden dat pater Weidman, voorzitter van de PSV en Mr J. Lachmon (VHP) een vooraanstaande rol vervuld hebben in de strijd voor meer vrijheid en democratie voor wat betreft de keuze van de leden van de Surinaamse volksvertegenwoordiging. - [2] Sedney Jules (2017 p.34) schrijft dat de toenmalige politieke machthebbers zich tegen de invoering van landelijk evenredigheidsstel hebben verzet om de bewoners uit binnenland en districten zoveel mogelijk buiten het landsbestuur te houden.
- [3] Ramadhin Hardeo R.( 2021 p. 186). De dynamiek in de politiek deel 4. Eigen beheer. Paramaribo.
- [4] Suriname Nieuws Centrale. SNC Kiesstelsel https://surinamenieuwscentrale.com/SNCKiesstelsel
Abonneer op ons youtube kanaal.
Bedankt voor het kijken en abonneren.
'Suriname Nieuws Centrale'
| snc.com | Door: Harinandan Singh
