Herstelbetalingen in de vorm van educatie: 'Wow, ik stam af van een slavin!'
| Ad.nl | Door: Theo Paijmans
Diane Vlet onderzocht haar stamboom en deed daarbij een verbijsterende ontdekking. ,,Mijn betovergrootmoeder was een slavin."
Als wethouder Jakobien Groeneveld morgen om 16.00 uur een krans legt in Palenstein en de Curaçaose zangeres Izaline Calister optreedt, is dat om te herdenken dat dit jaar op 1 juli het precies 156 jaar geleden is dat de slavernij in de voormalige Nederlandse koloniën werd afgeschaft. Nederland was een van de laatste landen in Europa die dat deed.
Tot dan had het meer dan een half miljoen slaven gedeporteerd, waarvan 15 procent nog tijdens de overtocht naar de Antillen en Suriname omkwam. Wie de reis
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
aan boord van een slavenschip overleefde, stond een ellendig bestaan als slaaf te wachten. Een van die slaven was een kleine vrouw uit Ghana. ,,Toen mijn vader in 2005 kwam te overlijden, wilde ik weten hoe hij aan zijn achternaam kwam", vertelt Diane Vlet. De naam 'Vlet' komt uit Delft en dankzij dit puzzelstukje wist ze het spoor te vervolgen van een zeeman die in Suriname belandde, daar een kind verwekte dat hij zijn naam meegaf.
Emotie
Maar ze groef dieper. Zo ontdekte ze wie haar betovergrootmoeder was, een vrouw uit Ghana die slavin was. ,,Toen ik erachter kwam, raakte het me
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
zo diep, ik kon niet omgaan met die emotie, het was heftig. Wow, ik ben een afstammeling van een slavin. Ze heette Yaba. Dat betekent 'woensdag'." Er zijn geen foto's van haar. Eenmaal in Suriname kreeg ze het nummer 1180 in haar rug gebrandmerkt. Ze werd te werk gesteld als vroedvrouw op een suikerplantage. Hoe ze daar haar dagen sleet, is niet meer te achterhalen. Maar het greep Diane zo aan dat ze er wel iets mee moest doen. ,,Hoe kon ik dit naar anderen uiten? Mijn doel was om dat op een positieve manier te doen."
Ze richtte een stichting op, Stichting Herdenking Slavernijverleden Suriname en Nederlandse Antillen in Zoetermeer. Die bestaat nu zeven jaar.
De vrouwen op de plaquette belichamen troost en liefde. Ze staan symbolisch voor onze moeders en onze oma's die zoveel hebben meegemaakt
Diane Vlet
Net als voorgaande jaren wordt de krans gelegd bij een plaquette die de afschaffing van de slavernij herdenkt. De plaquette, een initiatief van haar stichting, werd zeven jaar geleden op de muur bevestigd van gebouw Castellum aan Rakkersveld 253. Erop zijn drie sterke vrouwen te zien. ,,Ze belichamen troost en liefde. Ze staan symbolisch voor onze moeders en onze oma's die zoveel hebben meegemaakt. Maar daar staan ze dan en ze kijken niet naar het verleden, maar naar het heden." De spreuk 'Laat het verleden niet doorleven in het heden' is een verwijzing naar alle moderne vormen van slavernij. ,,Van de kansarme mensen die in de kassen voor heel weinig geld werken tot de spijkerbroek die door kinderarbeid gemaakt wordt of gedwongen prostitutie, er is nog steeds slavernij." Dit wil haar stichting onder de aandacht brengen, bijvoorbeeld met lesmateriaal voor Zoetermeerse scholen. ,,Ik geloof in herstelbetalingen", vertelt ze, ,,maar dan in de vorm van educatie."
Dit jaar treden, behalve Izaline Calister, ook de Antilliaanse DJ Mairik op en draagt Krofaja Kromanti een aantal van haar gedichten voor. Maar eerst wordt om 16.00 uur twee minuten stilte gehouden. ,,Daarna wil ik vieren dat het voorbij is. De mensen krijgen dan van mij een hapje en een drankje." Zo wordt oud zeer verwerkt, vertelt ze. ,,Zoals 4 mei herdacht wordt, zo herdenken wij onze slachtoffers en zoals 5 mei gevierd wordt, zo vieren wij de afschaffing van de slavernij."
Flats
Voor het houden van de herdenking werd Palenstein gekozen omdat er in deze wijk, vooral voor de sloop van de flats, nog veel Antillianen en Surinamers woonden. Volgens haar heeft 13 procent van de Zoetermeerse bevolking een Surinaamse of Antilliaanse afkomst en daarmee mogelijk een slavernijverleden. ,,Dat kun je aan de achternamen zien", legt ze uit. Velen zijn zich daarvan bewust, vertelt ze. ,,Maar ik kom er ook tegen die zeggen, 'laat het toch rusten meid, wat heb je eraan'. Ik was laatst op zoek naar sponsors en ik ging een Surinaamse toko binnen. Er werd al meteen geroepen 'ik wil hier niets mee te maken hebben. Ik geef liever aan mensen die leven dan aan mensen die dood zijn'. Dat vond ik enorm goed, dus ik vertelde hem waar ik voor sta. Ik kon hem uitleggen wat de bedoeling is en nu heb ik een afspraak met hem."
Nog tien jaar doorwerken na einde van de slavernij
De slaven kwamen na 1 juli 1863 niet meteen vrij. Om de plantage-eigenaren te compenseren voor het verlies van arbeidskrachten, moesten ze nog tien jaar doorwerken op de plantages, vertelt Diane Vlet. Hoeveel streek Nederland op aan de slavernij? Daar doken historicus Pepijn Brandon en professor Ulbe Bosma in. Deze week verschenen de resultaten van hun vijf jaar durende onderzoek in Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis. Daaruit blijkt dat er ‘aanzienlijk’ werd verdiend.
Zo bestond de handel in de tweede helft van de 18e eeuw bijvoorbeeld voor 19 procent uit door slaven geteelde producten. Volgens de onderzoekers staat de enorme hoeveelheid door slaven geproduceerde koffie, suiker en tabak voor ongeveer 120.000 mensjaren aan gedwongen werk op plantages. In die tijd was de beroepsbevolking in Nederland zelf niet groter dan een miljoen mensen.
| Ad.nl | Door: Theo Paijmans
