Bouterse, in uniform, matigt zijn toon
‘Desiré Delano Bouterse!”, galmt het door de rechtszaal. Jarenlang bleef het na deze oproep doodstil. Er verscheen niemand en de zittingen van het proces over de Decembermoorden werden zonder Bouterse voortgezet. Maar deze woensdag gaat de deur wel open. In de zaal houden aanwezigen hun adem in.
Er zitten familieleden van de vijftien mannen die in 1982 tijdens Bouterse’s militaire regime werden vermoord al een uur voor aanvang klaar. Maar ook aanhangers van de man die sinds 2010 de gekozen president van het land is. Sommige nabestaanden zitten pal achter medestanders van Bouterse, onder wie een aantal parlementariërs van zijn Nationale
En dan komt Bouterse zelf binnen. Niet als burger, niet als president maar als militair verschijnt hij voor de krijgsraad: hij draagt een groen camouflagepak met bijbehorende pet. Hij loopt rustig naar voren en staat voor het eerst sinds de aanvang van het proces, in 2007, oog in oog met rechter Cynthia Valstein-Montnor, die het proces leidt.
‘Wat is uw beroep?’
De rechter kijkt hem van onder haar bril aan. Bouterse blijft – zoals de wet voorschrijft – voor de rechtbank staan. Zijn armen strak langs zijn lichaam, als een soldaat die in een kaarsrechte houding staat. „Wat is uw beroep?”
Nadat zijn rechten zijn uitgelegd – Bouterse is niet verplicht te antwoorden op vragen – noemt de rechter het vonnis dat eind november door de krijgsraad is bepaald: „U bent veroordeeld tot twintig jaar celstraf voor het medeplegen van moord.” Bouterse staat nog altijd kaarsrecht voor de rechtbank. In de zaal is het muisstil.
„Het is goed dat Bouterse naar de krijgsraad gaat”, stelt NDP-lid Harriette Helstone eerder die ochtend. Samen met partijlid Cynthia Wimpel is ze uit solidariteit met hun leider in alle vroegte de stad in getrokken. De twee dames hebben zich niet ver van de ingang van het gerechtsgebouw aan de Mgr. Wulfinghstraat genesteld achter een tafel. Ze branden een kaars voor een positieve afloop vandaag en hangen wat paarse NDP vlaggen achter hun kraampje.
„Het is toch een keer tijd dat hij er zelf heen gaat”, zegt Helstone. Haar vriendin voegt eraan toe: „Maar we weten ook dat het een politiek proces is, en niet eerlijk is verlopen want met getuigenissen die door de advocaat van Bouterse waren aangedragen is niets gedaan.”
De zitting deze woensdag draait om een zogeheten verzetzaak. Omdat Bouterse niet aanwezig was toen het vonnis werd uitgesproken op 29 november – hij was op staatsbezoek in China – en niet eerder aanwezig was op zittingen, is hij bij verstek veroordeeld. Voor het verzet moet Bouterse persoonlijk in de rechtbank verschijnen, anders vervalt dit rechtsmiddel en wordt het vonnis onherroepelijk.
Hoewel het historisch is dat Bouterse komt opdagen, is de zaak nog geen zes minuten later al weer voorbij. Omdat een van de rechters vanwege ziekte vervangen is, is de samenstelling van de rechtbank niet meer hetzelfde als bij het vonnis. Daardoor kan de zaak niet inhoudelijk worden behandeld en wordt deze geschorst tot 31 maart.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data54110930-0d8dba.jpg)
Lees onze reportage: Suriname in extase door alle olie voor de kust
Aftrap verkiezingscampagne
Sunil Oemrawsingh, nabestaande en voorzitter van de ‘Stichting 8 december 1982’, is blij dat Bouterse is verschenen. En opgelucht dat zijn aanhangers zich netjes hebben gedragen en er geen chaos is ontstaan. Maar Oemrawsingh voelde zich niet prettig toen hij Bouterse binnen zag komen in een militair pak. „Dat vond ik aanstootgevend. Het voert ons terug naar de militaire periode.” Oemrawsingh vraagt zich af: wil Bouterse hiermee zijn strijdlust tonen of ons imponeren?
Feit is dat op deze zitting de persoon Bouterse voor de krijgsraad moet verschijnen, niet de president Bouterse. Hij is veroordeeld door een militaire rechtbank voor zijn rol tijdens de Decembermoorden, in die periode was Bouterse bevelhebber van het leger.
Na de zitting wachten duizenden aanhangers Bouterse op. Eerder die ochtend is hij omringd door een massa mensen met voorop een groep inheemse Surinamers in traditionele kleding begeleid naar de rechtbank. „Ik dank u voor alle steun”, zegt Bouterse na afloop op het Onafhankelijkheidsplein wanneer hij de mensen, nog altijd in uniform, toespreekt.
Hij prijst de rechters: „Ik ben goed behandeld door de krijgsraad”, zegt hij. „En ik heb de krijgsraad mijn respect getoond.” Opmerkelijk: eerder beschimpte Bouterse juist de rechters en maakte hij hen belachelijk.
Het grootste deel van zijn toespraak wijdt Bouterse aan toekomstbeloftes voor een beter Suriname nu er olie is gevonden en landelijke verkiezingen (op 25 mei) naderen.
En zo maakt Bouterse zelfs van deze dag zijn eigen feestje, en trapt hij met duizenden aanhangers de verkiezingscampagne van de NDP af. Verkiezingen die belangrijker voor hem zijn dan ooit, want zolang hij president is, blijft hij uit de gevangenis.
