Regering op schema

De wijziging van het kiesstelsel is een grote doorbraak in de ontwikkeling van de Surinaamse democratie. Het stelsel was al gewijzigd en nu worden de technische zaken van de verkiezing in orde gemaakt. Daarvoor is de ontwerpwet houdende regels ter nadere wijziging van de Kiesregeling op dinsdag 21 mei 2024 met algemene 35 stemmen aangenomen door De Nationale Assemblée goedgekeurd. De vorige keer was de discussie blijven steken op het cruciale deel van de wijzigingen namelijk het stelsel zelf. 

Het is bekend dat niet alle politieke partijen met de wijziging van het stelsel happy zijn geweest en zeker de partijen niet

die gemakkelijk aan de zogenaamde gemakkelijke zetels kunnen komen. Dan denken we bijvoorbeeld aan de politieke partij de ABOP. Ook nu zijn ze met de technische bepalingen in de uitvoerende sfeer niet happy geweest met de wijzigingen. De technische uitvoeringsbepalingen van de kiesregeling zijn met algemene stemmen goedgekeurd, wat impliceert dus dat de oppositiepartij de NDP heeft meegewerkt aan de wijzigingen. De NDP was zelfs een van de indieners van de initiatiefwet. Dit soort gezamenlijk geïnitieerde wetswijzigingen komen niet gemakkelijk voor in ons politiek systeem van Suriname. 

Naarmate de datum van de verkiezingen nadert volgend jaar 25 mei, is het duidelijk

dat de Surinaamse regering toch min of meer gereed is om de verkiezingen te organiseren. Er is behoorlijke expertise aanwezig in Suriname ook binnen de regering, dus Binnenlandse Zaken, om verkiezingen te organiseren. Recent zijn op de gebruikelijke wijze weer 4 commissies benoemd die de verkiezingen moeten voorbereiden. Verkiezingen zijn in Suriname wel op steeds op keurige wijze georganiseerd en kunnen zelfs als een best practice dienen voor de regio zeker. Ook de manier waarop in samenwerking tussen de politieke partijen in de oppositie en de coalitie de wijziging en de uitvoering van het nieuwe kiesstelsel heeft kunnen plaatsvinden is een voorbeeld. De wijzigingen die daags terug in DNA zijn goedgekeurd behelzen onder andere regels over de stemming. Dat heeft te maken met de manier waarop de kiezers moeten stemmen, de voorwaarden om te kunnen stemmen en alles wat daarmee samenhangt. Verder hadden de technische regels te maken met de stemopneming. Dat is dus de wijze waarop de resultaten van de verkiezingen zullen worden geregistreerd en hoe die dus verder zullen worden gecommuniceerd in de vroege uren na de verkiezingen. 

Belangrijk zijn ook de bepalingen die zijn aangenomen met betrekking tot de vervulling van de taken van het Centraal Hoofdstembureau (CHS). Het Centraal Hoofdstembureau heeft in Suriname altijd gestaan in het districtenstelsel onder het Onafhankelijk Kiesbureau. En onder CHS komen de hoofdstembureaus. De dc stond dan aan het hoofd van het hoofdstembureau van elk kiesdistrict en dat blijft zo. Kiesdistricten zijn wat betreft de DNA-zetels nu weg, maar niet wat betreft de Districtsraden die wel op districtsbasis nog zullen voortbestaan. 

Het doel van de aanpassingen van de wet is om betere verkiezingen te organiseren. In het nieuwe systeem wordt voor elk kiesdistrict een hoofdstembureau ingesteld, waarvan de voorzitter is de districtscommissaris van het district waar het hoofdstembureau is gevestigd. Hoewel er nu sprake is van een kiesdistrict bij de verkiezing van de leden van De Nationale Assemblee, blijft de organisatie voor wat betreft de stembureaus ongewijzigd. Dit, omdat kiesgerechtigden hun stem ten overstaan van het daartoe aangewezen stembureau moeten uitbrengen.

Concreet is een van de wijzigingen dat het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) verplicht is de kiezerslijsten zoals ingediend door het ministerie van Binnenlandse Zaken, digitaal ter beschikking te stellen aan de deelnemende politieke organisaties. Dit betekent dat de politieke partijen de beschikking zullen hebben over digitale bestanden waarin alle kiesgerechtigde burgers van Suriname zullen voorkomen. Deze lijsten kunnen de politieke partijen gebruiken voor hun doeleinden. 

Het Kiesbureau is volgens de wijziging van de Kiesregeling in oktober 2023 belast met de controle van het kiezersregister. Het Kiesbureau heeft desgewenst onmiddellijk toegang tot de bron van de gegevens en krijgt daarbij de volle medewerking van de Minister van Binnenlandse Zaken en alle betrokken medewerkers bij het Centraal Bureau voor Burgerzaken volgens de wijziging van oktober 2023. Toen was ook bepaald dat bij iedere verkiezing de kiezerslijsten worden gehanteerd, die ten minste 100 dagen voor de verkiezingen vastgesteld, goedgekeurd en gepubliceerd zijn.

Maar de BiZa-minister stelt jaarlijks uiterlijk 14 maart van het jaar de kiezerslijsten vast en stelt deze ter inzage van het OKB. Het OKB keurt vervolgens na controle de kiezerslijsten goed. Het OKB keurt vervolgens na controle de kiezerslijsten goed. Na goedkeuring van de kiezerslijsten worden deze middels een schriftelijke kennisgeving aan de president en De Nationale Assemblee bekendgemaakt. Deze kennisgeving wordt binnen 14 dagen op de website van het Kiesbureau geplaatst en in het Advertentieblad van de Republiek Suriname gepubliceerd. Dit gebeurt elk jaar behalve in het verkiezingsjaar, waar de 100 dagenregeling geldt. 

Voor de verkiezingen van de leden van De Nationale Assemblee en van de Ressortraad wordt de kiezer gedirigeerd naar een stembureau in het ressort van het district waar de kiezer woont. Dit is de werkwijze die bij elke verkiezing wordt gehanteerd. In het nieuwe systeem is het Centraal Stembureau is belast met de kandidaatstelling voor de verkiezing voor de leden van De Nationale Assemblee. De taak was bij de voorgaande verkiezingen weggelegd voor het Hoofdstembureau. 

De politieke organisaties moeten nu bij registratie bij het CHS, de waarborgsom betalen. De hoogte van de waarborgsom is gelijk aan één procent aan het aantal kiesgerechtigden vermenigvuldigd met 250 SRD. Conform de voorlopige kiezerslijst bedraagt het aantal kiesgerechtigden rond de 400.000. 

Wij denken dat de regering de vrees van het niet voorbereid zijn op de verkiezingen heeft weggenomen met goed regels en dat de commissies nu aan de slag moeten. De regering is op schema voor de verkiezingen van 2025.