‘Papa ik hoor uw stem, ik kan u niet zien…’
‘Papa ik hoor uw stem, ik kan u niet zien. Het is donker.’ Dergelijke woorden uitspreken doet een peuter niet graag. En beslist niet met blijheid, maar overmand door droefheid en smart. Er schuilt een immense geschiedenis achter deze belevenis van toen. Deze historie kan wel naverteld worden door de politicus met meer dan 50 jaar ervaring, voorzitter van de Pertjajah Luhur (PL), gewezen parlementsvoorzitter, minister en volksvertegenwoordiger, Paul Salam Somohardjo. In gesprek met SUN verduidelijkt Somohardjo dat hij dankbaar is,
Niet alleen hoogtepunten, ook dieptepunten gedenken
Groot Officier in de Ere Orde van de Palm. Deze waardering is zondagmiddag toegekend aan Somohardjo en PL-partijraadsvoorzitter Hendrik Setrowidjojo door president Chandrikapersad Santokhi op het Presidentieel Paleis. Dit in verband met 23 jaar PL. Na deze symbolische toekenning van hun eerbetoon vertrok de delegatie richting de Devils House te Fort Zeelandia, waaraan Somohardjo als krijgsgevangene bizarre
‘Mijn moeder zou hier nooit kunnen komen’
‘Mijn moeder zou hier nooit kunnen komen’, verduidelijkt Bronto Somohardjo, minister van Binnenlandse Zaken en zoon van de partijvoorzitter tegenover SUN. ‘Papa ik hoor uw stem, ik kan u niet zien. Het is donker.’ Het waren zijn woorden als peuter naar zijn vader toe gedurende zijn gevangenschap in the Devils House. ‘Een heel emotioneel moment’, benadrukt de bewindsman, wanneer hij terugblikt. Somohardjo jr. laat optekenen een bijzondere hechte band te hebben met zijn vader. De plek waar zijn vader de donkere dagen van zijn politieke carrière heeft beleefd en ervaren, de plaats waar zijn vader is mishandeld en pijn heeft geleden, zal altijd een impact blijven hebben in zijn leven. Willen of niet, hij wordt er altijd aan terug herinnerd bij het aanschouwen van de omgeving. Het is Bronto Somohardjo nog altijd bijgebleven dat hij als jongen van twee met zijn moeder meekwam wanneer die voor een moment haar echtgenoot mocht bezoeken. Hij was niet in staat om zijn vader te zien, het was pikdonker binnen. Hij ging toen op zoek naar amandelen onder de bomen, alleen om zijn vaders stem te kunnen horen. Wanneer Somohardjo jr. aan al deze momenten terugdenkt, gaat een gevoel van dankbaarheid door hem heen. Dat zijn vader de ervaringen kan navertellen, wat velen niet is gelukt. ‘Ik ben blij dat ik mijn vader nog heb.’ Maar tegelijkertijd ervaart hij ook dat pijnlijke herinneringen die zijn vastgekleefd aan een bepaalde plaats, moeilijk of helemaal niet weg te wissen zijn. ‘Mijn moeder zou hier nooit kunnen komen.’
‘Eey wi fergiti fu gi nyan’
‘Maar de martelingen hier waren niet gemakkelijk. Elke dag marteling, elke dag intimidatie’, blikt Somohardjo terug gedurende zijn dagen van detentie. Het was meer regelmaat dan uitzondering dat de gevangenen het volgende te horen kregen: ‘Eey wi fergiti fu gi nyan’. En indien dit na twee dagen wel gebeurde, werd het eten niet in een bord opgeschept, maar moesten de gevangenen letterlijk hun handen uitstrekken voor het ontvangen van eten om dat daarna met voorovergebogen hoofd te kunnen eten. Voor Somohardjo maakte het niet uit wat hij te eten kreeg. ‘Honger maakt rauwe bonen zoet’, heeft hij ervaren waar er dagenlang niets op de maag was aan voedsel.
Geschiedenis Devils House moet voortleven
Voor Somohardjo is van belang dat de gebeurtenissen die zich allemaal hebben voltrokken in the Devils House niet verloren moeten gaan. Het is voor scholieren van belang om te weten welke taferelen zich hebben afgespeeld in het gebouw dat dienst deed als gevangenis. Het gebouw afbreken en een miniatuur van ‘The Devil House’ maken, was het eerste wat in hem opkwam als advies. Maar hem schoot een ander idee te binnen, namelijk het gebouw renoveren en maken tot een museum waar vooral aan scholieren de geschiedenis van ‘The House of the Devil’, die gedurende het militaire regime daadwerkelijk als het Duivelshuis heeft gefungeerd, wordt bijgebracht. Gisteren op 5 december was eveneens het 23-jarig bestaan van de politieke organisatie PL. Na Fort Zeelandia vertrok de delegatie naar het PL-centrum te Beekhuizen voor een dankdienst.
Asha Bhagwat
