“NO DEAL FOR BAKHUIS”

Auteur: Kenneth Sukul

Het was “no deal” voor de deal tussen de regering en Chinalco voor het ontginnen van bauxiet in Bakhuis. De drukbezochte discussieavond van de VES (Vereniging van Economisten in Suriname) was zeer kritisch over de deal, die Suriname terug zou werpen naar 1916.

Toen verleende het koloniaal bewind Alcoa toestemming om bauxiet te winnen in Oost-Suriname. Die toestemming was verleend omdat de kolonie, vanwege de terugval van de productie op de plantages, dringend een nieuwe inkomstenbron nodig had. De activiteiten van Alcoa zouden, volgens de gouverneur, nieuwe kansen creëren. Nu, bijna 108 jaar later, blijkt dat Suriname wederom inkomstenproblemen

heeft en opnieuw verlossing zoekt in de bauxietsector.

De inleider bleek tijdens zijn presentatie niet goed geïnformeerd te zijn over de ontwikkelingen in de mijnbouwsector. Hij vertelde de zaal dat er 700 miljoen ton bauxiet voorkomt in Bakhuis, terwijl documenten van het ministerie van Opbouw, Suralco en Billiton het over 325 miljoen ton hebben. Volgens hem zouden alle overeenkomsten die Suriname had gesloten met buitenlandse bedrijven beter zijn dan die met Chinalco. Ook noemde hij bedragen die geïnvesteerd zouden zijn door de bedrijven, die minstens tweemaal de werkelijke investeringen waren, en verklaarde hij dat Suriname 33% aandelen had in Iamgold. Dit

is onjuist; Staatsolie deelt voor 33% in de winst uit het gewonnen goud uit de erts van Klein-Saramacca, dat verwerkt wordt in de raffinaderij van Iamgold.

Op de avond waren er drie overheersende meningen in de zaal. De inheemsen, die goed vertegenwoordigd waren, vonden dat zij niet waren geconsulteerd. Daarbij verwezen zij naar de verschillende resoluties en hun erkende grondenrechten. De tweede mening was dat Suriname vrijwel niets zou verdienen omdat er geen aluinaardefabriek en aluminiumsmelter door Chinalco gebouwd zouden worden. De laatste groep vond dat Suriname haar soevereiniteit op het spel zette als de overeenkomst door De Nationale Assemblee (DNA) zou worden goedgekeurd.

Artikel 41 van de Grondwet

In artikel 41 van de Grondwet staat dat alle natuurlijke rijkdommen eigendom zijn van de Surinaamse samenleving. Wat eraan ontbroken heeft, is dat er nooit precies was vastgesteld wat de kwaliteit, de kwantiteit en de waarde van die rijkdommen precies zijn. Mevrouw W. Boedhoe, ex-voorzitter van de VES en ex-minister van Financiën, verklaarde op de avond dat er sinds 2006 (regering Venetiaan/Sardjoe) een Standard Mineraal Agreement (SMA) bestaat. Daarin zouden plichten en rechten voor de investeerders staan, waardoor er niet steeds opnieuw onderhandeld hoeft te worden. Helaas is die SMA tot op heden niet door De Nationale Assemblee in behandeling genomen en zijn intussen alle natuurlijke rijkdommen, zoals bos-, goud- en olieconcessies, uitgegeven. Ironisch genoeg zijn het juist die politici die dat hebben nagelaten, die het hardst moord en brand schreeuwen als zij in de oppositie zitten.

De overeenkomsten na 1975

In 1999 legde Suralco (Alcoa) de aluminiumsmelter stil, waardoor er veel energie vrijkwam. Volgens de Brokopondo-overeenkomst hoorde Suralco die energie te gebruiken om aluminium te smelten. De regering Wijden/Radhakishun ging daaraan voorbij en kocht de energie op, en dat voor vijftien maal de kostprijs. Daarmee subsidieerde Suriname Alcoa voor 200 miljoen USD per jaar, terwijl ze juist dat bedrag moest ontvangen van Suralco. De regering Venetiaan/Sardjoe verhoogde de subsidie na 2006. Die subsidie heeft Suriname tot de sluiting van Paranam in 2014 meer dan twee miljard USD gekost.

In 2003 verbood de regering Venetiaan/Adjodhia Grassalco, eigenaar van de concessie Gros Rosebel, om 20% aan aandelen in Rosebel Gold Mines te aanvaarden bij de overdracht van de concessie aan Cambior. Daarvoor in de plaats ontving de staat 5% A-aandelen en twee miljoen B-aandelen. Die twee miljoen B-aandelen zijn sinds 2003 spoorloos. Die daad heeft Suriname minimaal 32.000 kg goud, of ruim 2 miljard USD, gekost, en dat los van de schade als gevolg van de verdwenen B-aandelen.

In 2011 sloot de regering Bouterse een overeenkomst met Newmont, waarbij Suriname 5% aandelen zou krijgen en 20% (als stille vennoot) zou kopen. In eerste instantie was de regering overeengekomen om 400 miljoen USD daarvoor te betalen. Na kritiek van DNA, onder leiding van voorzitter J. Simons, werd het teruggebracht naar 300 miljoen USD. Ook dat bedrag was te veel. Immers, de werkelijke investering was slechts 600 miljoen USD en geen 1,5 miljard, zoals Cramer die avond verklaarde.

In 2016 werd door de regering Bouterse/Adhin een overeenkomst, in verband met de afbouw van de Brokopondo-overeenkomst, aan DNA aangeboden. Die overeenkomst werd teruggestuurd naar de regering omdat volgens DNA, onder leiding van J. Simons, de voorstellen onethisch, immoreel en in het nadeel van Suriname waren. Diezelfde overeenkomst werd echter in augustus 2019 goedgekeurd door dezelfde DNA.

Het is vermeldenswaardig dat alle DNA-vergaderingen met als agendapunt overeenkomsten met multinationals 24 uur duren. Dat wil zeggen dat de regeringen maanden, soms langer dan een jaar, onderhandelen met de bedrijven, en de DNA, die moet nagaan of de overeenkomst in het belang van de samenleving is, dat in 24 uur klaart.

In 2020 sloot Staatsolie (ten behoeve van de staat) een overeenkomst met Iamgold, waarbij zij 33% aandeel zou krijgen in het goud dat uit de erts van Klein-Saramacca zou worden gewonnen. Hoeveel Staatsolie heeft betaald om de concessie in het gebied op te kopen, is onbekend. Voor haar deelname als stille vennoot heeft ze toen 80 miljoen USD betaald. Tot 2023 had ze nog geen melding gemaakt van de ontvangst van dividend.

In blok 58 heeft Apache in haar overeenkomst met Total afgedwongen dat zij voor 4,5 miljard USD en nog eens voor 25% van de bijkomende kosten wordt gefinancierd. Verder moet Total 2 USD premie op elke geproduceerde vat aan Apache betalen. Die 2 USD gaan natuurlijk niet uit de zak van Total, maar worden als productiekosten opgebracht ten koste van de winstbelasting en winstolie van Staatsolie. Staatsolie, die toestemming voor de deal van Apache en Total moest geven, moet 2,1 miljoen USD betalen aan Total om mee te kunnen doen in de winstolie.

Vanaf voor de Tweede Wereldoorlog was er een grote vraag naar bauxiet in de wereld. Suralco had met het bauxiet van Suriname 25% van de wereldmarkt. Als het bauxiet van Suriname zo uniek is, waarom heeft er sinds die tijd geen enkel ander bedrijf in de sector geïnvesteerd in een aluinaardefabriek en/of een aluminiumsmelter?

De meeste investeerders in de sector hebben hun activiteiten verplaatst, vooral na 1990, naar Azië. Ook nadat Suriname ruim 500 miljoen Nfl (Nederlandse florijnen) in West-Suriname had geïnvesteerd, hadden ze geen interesse in Bakhuis. Uit het nieuws blijkt dat Chinalco problemen heeft met de aanvoer van bauxiet uit Guinee en dat ook de bauxietexport uit Australië is gestremd. Kan het bauxiet van Bakhuis niet worden overgelaten aan de toekomst?

UNITEDNEWS