Historische gebouwen, symbolen van arbeidsgeschiedenis

Het Poortgebouw aan de Mgr. Wulfinghstraat, het vroegere opvanghuis voor kinderen uit het binnenland, moet rond 1910 zijn opgezet door Surinaamse bouwvakkers uit de Creoolse gemeenschap. Zij hadden kennis van houtbewerkingstechnieken en wisten hoe ze verschillende houtsoorten op de juiste manier konden gebruiken om duurzame constructies te maken.

De historische gebouwen, met name in de binnenstad van Paramaribo, spelen een belangrijke rol als symbolen van de Surinaamse arbeidsgeschiedenis. Deze gebouwen, die deel uitmaken van het UNESCO-werelderfgoed, weerspiegelen de sociale, economische en culturele ontwikkelingen in Suriname, met name de geschiedenis van arbeid tijdens de koloniale periode.De Commissie Monumentenzorg heeft onlangs op het nippertje het slopen van een beeldbepalend monumentaal pand kunnen stopzetten. Het betreft het Poortgebouw van het scholencomplex van het R.K. Bisdom aan de Mgr. Wulfinghstraat. In 2016 heeft het directoraat Cultuur het nodig gevonden om een vertegenwoordiger van het Ministerie van Arbeid zitting te laten nemen in de Commissie Monumentenzorg, een wettelijk ingestelde interdepartementale commissie die haar grondslag vindt in de Monumentenwet 2002. Deze commissie wordt steeds voor een periode van vijf jaar ingesteld.De voornaamste reden om het ministerie van Arbeid in de commissie op te nemen, is de relatie die erfgoed heeft met arbeid. In principe staat arbeid aan de basis van ons erfgoed. Erfgoed omvat locaties en objecten die getuigen van historische arbeidsprocessen, zoals woonhuizen, kantoren, fabrieken, plantages, infrastructuur, scholen, internaten en ambachtelijke werkplaatsen. Deze plaatsen vertellen het verhaal van onze arbeidshistorie. Ik ben daarom verheugd dat ik namens het ministerie van Arbeid sinds 2016 zitting mag nemen in deze commissie en zo een bijdrage kan leveren aan het behoud van ons gebouwd erfgoed voor de komende generaties. Hiermee worden ook tastbare referenties voor de geschiedenis van arbeid in ons land gewaarborgd. Gebouwd erfgoed is direct verbonden met historische arbeidsprocessen. Deze gebouwen getuigen van de arbeidsomstandigheden, technieken en sociale structuren van een bepaalde periode. Ze bieden inzicht in hoe arbeid in ons land door de eeuwen heen is georganiseerd en hoe dit de maatschappij heeft gevormd.

Veel van de historische gebouwen in Paramaribo zijn nauw verbonden met de plantage-economie, die in de 17e en 18e eeuw de Surinaamse economie domineerde. Het werk op de suiker-, koffie- en katoenplantages werd grotendeels uitgevoerd door tot slaaf gemaakten, die onder erbarmelijke omstandigheden leefden en werkten. De grote koloniale huizen en pakhuizen in de binnenstad symboliseren niet alleen de welvaart die door deze arbeid werd gegenereerd, maar ook de onderdrukking en exploitatie van de tot slaaf gemaakten. Deze gebouwen herinneren aan een pijnlijke periode in de Surinaamse geschiedenis, waarin de arbeid van tot slaaf gemaakten de ruggengraat vormde van de koloniale economie.

De voormalige koffieloods van plantage Peperpot. De monumentale panden op deze oude plantage zijn omgevormd tot hotels, bed and breakfasts, zalen voor bruiloften en conferenties, en vakantiehuizen die gasten een authentieke ervaring bieden. Bij de emancipatie in 1863 kregen 51 slaven hun vrijheid. Na de emancipatie nam de plantage contractarbeiders in dienst. In de periode 1898–1929 werden 831 Brits-Indiërs en 1276 Javanen aldaar te werk gesteld.

Na de afschaffing van de slavernij in 1863 werd contractarbeid ingevoerd, waarbij arbeiders uit India, Java en China naar Suriname werden gebracht om op de plantages te werken. De historische gebouwen in Paramaribo uit deze periode weerspiegelen de veranderingen in de arbeidssituatie en de diverse etnische samenstelling van de bevolking. Deze gebouwen zijn symbolen van de migratiestromen en de bijbehorende arbeidsomstandigheden van contractarbeiders, die een cruciale rol speelden in de ontwikkeling van de Surinaamse economie na de slavernij.

In de 20e eeuw werd Paramaribo een belangrijk centrum voor de opkomst van de arbeidersbeweging in Suriname, die streed voor betere arbeidsomstandigheden, lonen en rechten. Gebouwen zoals vakbondskantoren, centra van verschillende politieke partijen en gemeenschapscentra in de stad staan symbool voor de strijd van de arbeiders en de groeiende bewustwording van hun rechten. Deze bewegingen droegen uiteindelijk bij aan de politieke emancipatie van Suriname en de onafhankelijkheid in 1975.Vandaag de dag worden deze historische gebouwen niet alleen gewaardeerd als architectonische schatten, maar ook als symbolen van Surinaamse identiteit en cultuur. Ze bieden een tastbare herinnering aan de complexe geschiedenis van de Surinaamse arbeid en sociale verandering in het land. De gebouwen zijn plekken van herinnering en reflectie, waar de verhalen van de werkende klasse en hun bijdragen aan de samenleving levend worden gehouden.In deze context fungeren de historische gebouwen van Paramaribo als krachtige symbolen die de Surinaamse arbeidsgeschiedenis en de daarmee verweven sociale dynamieken in het collectieve geheugen verankeren.Imro SmithVertegenwoordiger van het ministerie van Arbeid in de Commissie Monumentenzorg