Gaat de koning nu toch zelf excuses aanbieden voor het slavernijverleden?
De druk op koning Willem-Alexander om zaterdag tijdens de jaarlijkse herdenking van het slavernijverleden excuses aan te bieden, is groot. Wat kunnen we verwachten van de toespraak die de koning 150 jaar na het afschaffen van de slavernij houdt?
Foto: Door Afran Groenewoud en Danja Koeleman | Bron NU.nl
Het is nog onduidelijk of Willem-Alexander in navolging van het kabinet excuses gaat aanbieden voor het slavernijverleden. De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) houdt hierover tegen NU.nl de lippen stijf op elkaar.
Een woordvoerder laat weten dat we moeten afwachten tot de koning zaterdag zijn toespraak geeft. Dat gebeurt in het Oosterpark in Amsterdam, bij het Nationaal Monument
De koning bepaalt zelf of hij wel of geen excuses aanbiedt. Vooraf bespreekt hij wel de inhoud van zijn toespraak met premier Mark Rutte, omdat die als regeringsleider verantwoordelijk is voor uitspraken van de koning.
Samen kijken de koning en de premier naar wat gepast en verstandig is om te zeggen. Daarbij houden ze bijvoorbeeld rekening met ontwikkelingen in de maatschappij en wat leeft onder het volk. Willem-Alexander beslist volwaardig mee. Hij is, in tegenstelling tot wat mensen soms denken, geen spreekbuis van de regering.
Officieel heeft de koning zijn excuses al aangeboden. In december sprak premier Rutte deze excuses uit namens de
Foto: ANP
Maar veel mensen willen heel graag dat Willem-Alexander zelf excuses uitspreekt. Dat geldt vooral voor nazaten van tot slaaf gemaakte mensen en inwoners van voormalige Nederlandse koloniën. Zij zien de koning als hét symbool van de Nederlandse Staat.
Daarbij vindt een deel van hen dat de koning zijn excuses zou moeten uitspreken op de plek(ken) waar Nederland slavernij toepaste. Dus niet alleen in het Amsterdamse Oosterpark.
In gesprek met NU.nl vertelde de koning in februari dat die excuses er niet komen. Omdat die excuses dus al namens de Nederlandse Staat zijn aangeboden. In de podcast Door de ogen van de koning herhaalde Willem-Alexander dit standpunt nog eens.
Toch zou hij van gedachten veranderd kunnen zijn. Op Koningsdag ging de koning in gesprek met nazaten van tot slaaf gemaakte mensen. Zij vertelden aan de koning dat ze het "een mooie stap" zouden vinden als hij zelf de excuses uitspreekt.
Hierop zei Willem-Alexander dat hij eerst het onafhankelijke onderzoek wil afwachten. Dat is het nog lopende onderzoek naar de rol van het Huis Oranje-Nassau in de koloniale geschiedenis. De koning gaf vorig jaar zelf de opdracht tot dat onderzoek, dat drie jaar zou duren.
1:37
Koning legt uit waarom hij nog geen excuses aanbiedt voor slavernijverleden
Steeds meer inwoners van Nederland staan achter excuses voor het slavernijverleden, maar nog altijd is ongeveer de helft tegen. Bijvoorbeeld omdat het lang geleden zou zijn. Of omdat zij er persoonlijk geen schuld aan hebben.
Rutte onderschreef dat laatste in december. Maar hij legde in zijn toespraakook uit waarom het aanbieden van excuses toch belangrijk is.
Met excuses erkent ons land volgens het kabinet het leed en verzet van tot slaaf gemaakte mensen en de doorwerking van het slavernijverleden in het heden. Daarna kunnen de inwoners van Nederland en de voormalige koloniën samen een "helingsproces" ingaan.
Maar komen die excuses er nu wel of niet? De koning zei zelf dus dat hij eerst het lopende onderzoek wil afwachten. Maar meerdere bronnen hebben gehoord dat de koning de excuses van Rutte uit december gaat herhalen. Op die manier komt hij dan toch met een symbolisch gebaar.
Volgens Gert Oostindie, de hoogleraar (post)koloniale geschiedenis die leiding geeft aan het onderzoek naar de rol van het koningshuis in de slavernijtijd, is de kans groot dat die excuses er tóch komen. "Als hij geen excuses aanbiedt, zal de teleurstelling groot zijn. Als hij het wel doet, is het waarschijnlijk een stuk minder groot nieuws, omdat mensen het zien aankomen."
In elk geval staat vast dat Willem-Alexander zaterdag in zijn toespraak zal zoeken naar verbinding. Of hij nou excuses aanbiedt of niet.
Dit is het programma van Willem-Alexander tijdens de Nationale Herdenking Slavernijverleden
Koning Willem-Alexander maakt na aankomst in het Amsterdamse Oosterpark achter de schermen kennis met het bestuur van het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis (NiNsee). Daarna neemt hij plaats tussen de genodigden.
De herdenking duurt van 14.00 tot 15.15 uur. Onderdeel van het programma is de toespraak van de koning.
Willem-Alexander is tijdens het hele programma aanwezig. Na afloop vertrekt hij vrijwel direct. De RVD zegt dat de koning niet in gesprek gaat met pers of publiek.
