De volkswil: een stille executie van reputaties
| starnieuws | Door: Redactie
Er zijn momenten waarop woorden zwaarder wegen dan wetten. Momenten waarop een microfoon machtiger wordt dan een rechtbank. En wanneer die macht wordt misbruikt, kan één zin de reputatie van een mens
Stelt u zich voor: een volksvertegenwoordiging die, zonder proces, zonder bewijs en zonder juridische bevoegdheid, ambtenaren en niet politici publiekelijk ‘veroordeelt’ tot levenslange gevangenisstraf. Het klinkt als een nachtmerrie uit een autoritair regime, maar het gebeurde – zij het symbolisch – tijdens vergaderingen van De Nationale Assemblée.
Tijdens een verhitte zitting verklaarde de parlementaire meerderheid vijf topambtenaren én een groep burgers ‘levenslang schuldig’. Niet via de rechterlijke macht, maar via politieke redevoeringen. De voorzitter van de partij met de parlementaire meerderheid stelde onomwonden dat deze ambtenaren en handlangers hun leven in de gevangenis
Toen enkele Assembleeleden erop wezen dat De Nationale Assemblée geen rechterlijke macht is en derhalve geen straffen mag opleggen – laat staan een levenslange gevangenisstraf –, werden zij prompt de vergadering uitgezet. De meerderheid vond hun opmerkingen verdacht: zij zouden medeplichtig zijn aan de ‘sabotage’ en ‘wanprestatie’ van de ambtenaren en ondernemers.
De leider van de partij verdedigde zijn standpunt met de woorden: "Wij zijn de vertegenwoordigers van het volk. Als wij niet kunnen veroordelen, zijn wij niets anders dan machteloze poppetjes." Een onthutsende uitspraak: de wetgevende macht die zich rechter waant. De volksvertegenwoordiging die denkt boven het recht te staan.
Maar dit fenomeen is niet nieuw. Ook in de bakermat van de democratie – het oude Athene – ging het mis. De beruchte politicus Kleophon liet in een volksvergadering zes Athense admiraals (Arginusae-zaak, 406 v.Chr.) ter dood veroordelen. Zonder eerlijk proces. En wie bekritiseerde deze gang van zaken? Socrates. Hij wees op het gevaar van een volksvergadering die haar bevoegdheden te buiten ging – en moest uiteindelijk daarvoor zelf de hoogste prijs betalen.
Gelukkig betreft het hier slechts een fictieve casus, en in onze moderne rechtsstaat is de scheiding der machten verankerd. Hoezeer de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht ook onder druk staat, blijft zij een onmisbare pijler van onze democratie. Al meer dan 155 jaar heeft de Surinaamse rechtspraak haar sporen verdiend en haar plaats in het staatsbestel weten te verstevigen. De Nationale Assemblée mag dan geen gevangenisstraffen kunnen opleggen, maar de gevolgen van haar woorden zijn minstens zo verwoestend. Want wat er wél gebeurt, is karaktermoord.
Ambtenaren en anderen – mensen die buiten de politieke arena opereren – worden zonder enig bewijs publiekelijk beschuldigd van corruptie, fraude en incompetentie. Vaak niet omdat zij werkelijk fouten maken of incompetent zijn, maar omdat zij de zittende macht niet naar de mond praten of simpelweg in de weg staan. Terwijl deze professionals in veel gevallen naar eer en geweten werken, zich inzetten voor behoorlijk bestuur en waken over het algemeen belang, worden zij neergezet als saboteurs en fraudeurs. Niet alleen zij, maar ook hun families worden meegesleurd in de modder van publieke verdachtmakingen.
Karaktermoord is erger dan gevangenisstraf. Een strafrechtelijke veroordeling vereist bewijs, hoor en wederhoor, en het recht op verdediging. Bij karaktermoord is één beschuldiging voldoende. Eén vage aantijging, en het werk van jaren – de eer van een leven – kan in een paar zinnen worden vernietigd. En met de opkomst van sociale media is de schade die zulke woorden aanrichten alleen maar toegenomen. Iedereen heeft een mening – en die mening wordt zelden ingehouden. Eén bericht, één insinuatie, en iemands reputatie ligt aan flarden. Zonder proces. Zonder bewijs. Zonder kans op herstel.
In een rechtsstaat komt macht met verantwoordelijkheden. En woorden zijn macht. Wie ze gebruikt om anderen publiekelijk te beschadigen, zonder waarheidsvinding of procedurele zorgvuldigheid, pleegt een stille executie – niet van het lichaam, maar van de naam. En daarmee van de mens. Want een rechtsstaat begint bij het besef dat woorden macht hebben. En die macht moet met waardigheid en verantwoordelijkheid worden gehanteerd. Leiders en bestuurders, laat daarom uw leven zo’n overweldigende manifestatie van leven zijn dat zelfs de dood u niet kan doden.Een samenleving die toelaat dat woorden als wapens worden ingezet tegen haar eigen burgers, zaagt aan de wortels van haar rechtsstaat. Wie vandaag een ander zonder proces veroordeelt, effent de weg voor zijn eigen veroordeling morgen.Daarom is het aan ons allemaal – politici, bestuurders, burgers – om niet alleen de wet te respecteren, maar ook de waardigheid van het woord te bewaken. Want recht zonder rechtvaardigheid is slechts macht.Ismaël Kalaykhan
| starnieuws | Door: Redactie
