De vlucht naar de Vrijheid: Hoe het verleden in het heden de toekomst van Suriname bepaalt  

_{door: Dr Shardhanand Harinandan Singh (eerste voorzitter van VHP Sympathisanten Nederland) - Regeringsconferentie Nederland, Suriname en Antillen in Catshuis, Den Haag ; v.l.n.r. Croes, minister Pronk, Hoost, Arron, Den Uyl , Evertz en De Gaay Fortman}

Op 25 november 1975 brak de dageraad aan boven Paramaribo. De stad, doordrenkt van historische herinneringen, ademde een mengeling van spanning, hoop en melancholie. Op deze dag nam Suriname officieel afscheid van zijn koloniaal verleden om zich als onafhankelijke republiek een plaats in de wereldgeschiedenis te willen veroveren. Dat gebeurde, maar hoe?            

Op de vooravond van de genoemde datum

vulde de Onafhankelijkheidsplein zich vol met een kleurrijke menigte. Mensen van alle achtergronden – Afro-Surinamers, Hindoestanen, Javanen, Inheemsen, Marrons en Chinezen – stonden zij aan zij, verenigd in hun gedeelde toekomst. Het wapperen van de nieuwe Surinaamse vlag, groen met vijf sterren en een centrale rode ster, symboliseerde hun belofte om samen te bouwen aan een nieuwe natie. Tegelijk met het hijsen van de nieuwe vlag werd de rood-wit-blauw vlag voorgoed uit de lucht gehaald.

De ceremonie begon plechtig. Henck Arron, de jonge premier, hield een krachtige toespraak waarin hij de natie opriep om in eenheid en verdraagzaamheid te leven.

Vóór de datum van de afhankelijkheid had hij in het parlement geroepen om de koelies op de boot Lalla Rookh te zetten voor terug naar ‘Kalkatta’ als ze niet willen meewerken aan de nationale ‘srefidensie droom’ . Johan Ferrier, die op dezelfde dag van gouverneur tot de eerste president van Suriname werd ingezworen, sprak met een vaderlijke warmte over een toekomst vol mogelijkheden en uitdagingen. Wist deze persoon het, dat hij na vijf jaar door de militairen zou worden afgezet?

‘Het eenmaal gegeven woord’ door  Arron is in Amsterdam hartelijk ontvangen. Duizenden kilometers verderop, woonden prominente Nederlandse politici zoals premier Joop den Uyl, minister Jan Pronk en Bas de Gaay Fortman een receptie bij om de Onafhankelijkheidsdag  in vol ornaat te markeren. De sfeer was daar gemengd. Ik was erbij om met Koningin Juliana en premier Den Uyl in groepsverband te mogen praten.

En we hebben het gezegd. Het had nog niet mogen gebeuren. Voor velen in Nederland was dit een afscheid van een tijdperk, terwijl anderen het zagen als een noodzakelijke stap naar een rechtvaardiger wereld te kunnen stappen. Joop den Uyl sprak openlijk over de historische verantwoordelijkheid van Nederland en het vertrouwen in de nieuwe republiek. In zijn regeerakkoord ‘Keerpunt 1972’ had Joop den Uyl  erop gezworen, dat Suriname in zijn beleidsperiode van het Koninkrijk der Nederlanden af zou gaan.

De onafhankelijkheid betekende dus niet alleen feest en hoop, maar twijfel, ongeloof en verzet. Tienduizenden Surinamers maakten een moeilijke keuze: blijven in een onafhankelijk Suriname of vertrekken naar Nederland of daarbuiten. In de maanden vóór en na de onafhankelijkheid vertrokken tienduizenden in groot familieverband naar Nederland, bang voor politieke onzekerheid en economische instabiliteit die zouden kunnen volgen. De rassenstrijd tussen Hindostanen en ‘Creolen’ stond toen op het scherpst van de snede. Dat was een postkoloniale doorwerking van de verdeel en heerst politiek door  Nederland. De verbroederingspolitiek van Jopie Pengel en Jagernath Lachmon hielp dus daar niet bij. En de helft verliet het geboorte land.

Het was te voorzien dat het flink mis zou lopen toen de regering Den Uyl zich persisteerde in haar besluit, ondanks de protesten uit Suriname en Nederland tegen het Nederlandse besluit om Suriname uit het Koninkrijk der Nederlanden zetten. De  kroonprins Jan Pronk van de PvdA, die het regeerakkoord Keerpunt ‘72 als bouwtekening in elkaar had gefrutseld, waarin de afscheiding van Suriname tijdens regering De Uyl was vastgelegd schrijft in zijn boek (2020), dat Suriname zich heeft ontwikkeld tot een autonome staat, die op eigen kracht met vallen en opstaan een natie is geworden.

Hoe bizar kan het zijn en door Pronk zo gesteld. Juist  in de mei 2020 was Suriname als een berooid land achtergelaten als gevolg van de postkoloniale perikelen in het land. En notabene schrijft hij erin dat de historie echter niet is uit te wissen en die heeft consequenties voor het heden. Sterker nog Pronk stelt dat Nederland nog steeds de medeverantwoordelijkheid draagt voor de toekomst van het land en haar bevolking. Arébaab!

Als student heb ik samen met actievoerders minister Pronk in Rotterdam duidelijk gemaakt hoe onverstandig het is om Suriname overhaast de zelfstandigheid in de maag te persen. In de Surinaamse politiek was er toen geen vereiste meerderheid in het parlement. ‘Dus jullie willen geen vrijheid’ riep deze politicus vanuit de sprekerstafel naar ons in de zaal van De Doelen toe. De uitdagingen die later volgden – zoals economische tegenspoed, politieke instabiliteit en de latere militaire staatsgreep op 25 februari 1980 – bleven in  de geest van veel Surinamers lang kleven.

Echter, de banden tussen Suriname en Nederland bleven ook na de gewelddadige militaire coup van 25 februari 1980 nog hecht bestaan. Totdat het climax werd bereikt door de gruwelijke episode van 8 december 1982 . Toen hebben de militairen in georganiseerd verband  16 van de opponerende democraten opgepakt en genadeloos op een beestachtige wijze afgeslacht. En  dat kon gebeuren onder leiding van de legerleiding Desi Bouterse, die als beloning bij acclamatie als gekozen staatshoofd van Suriname mocht regeren en ruineren.

Op 25 november 2024 vieren velen in Suriname en Nederland deze dag met veel weemoed, echter met vernieuwde hoop en vertrouwen. In de  beide landen leeft het verscheurde volk nog met onverwerkte verdriet, pijn en herinneringen uit het verlaten verleden. Echter  met een gedeelde veerkracht om bijna een halve eeuw later samen te denken en te bouwen aan een Switie Sranan voor allen in de toekomst. Immers om het eenmaal gegeven woord door Henck Arron nog echt waar te kunnen maken geldt als voorwaarde, dat het electoraat in Suriname op 25 mei 2025 een regering kiest die het volk niet weer in dromerige avonturen meesleept zoals Henck Arron en Desi Bouterse het deden.  Maar hebben de kiezers dit inzicht wel?

Slot: Als ik kijk naar de bereikte resultaten van deze regering in de afgelegde regeerperiode onder leiding van president Chandrikapersad Santokhi, dan is mijn advies aan het komende electoraat om niet meer te kiezen voor avonturiers en hen die met ‘Trial and Error’  ambitie in de regering willen komen. Biedt hem dus de kans om het puin goed op te ruimen en de weg vrij te houden voor de verdere reparties en ontwikkelingen, de saamhorigheid, duurzame rust en vrede in het zo mooi land Suriname. Ik sluit af met de woorden van Johan Adolf Pengel: ”Ik heb gezegd:!

_{FOTO: 17 maart 1975 - Fotograaf: Mieremet, Rob / Anefo - Foto: Nederlands: Collectie / Archief : Fotocollectie Anefo - Beschrijving : Regeringsconferentie Nederland, Suriname en Antillen in Catshuis, Den Haag ; v.l.n.r. Croes, minister Pronk, Hoost, Arron, Den Uyl , Evertz en De Gaay Fortman - Auteursrechthebbende : Nationaal Archief}