De grootste fout van 25 feb 1980 en de erfenis daarvan

Op 25 februari 2022 gaat volgens aankondiging een selecte groep van Bouterse - aanhang de straat op om de zogeheten revodag, voor mij rouwdag, te herdenken. Ter gelegenheid daarvan belicht ik hierin de erfenis van de gewelddadige staatsgreep van 25 februari 1980 tot juli 2020. In mijn beschouwing was dat de grootste fout in de democratische republiek Suriname.

Hoewel er nu twijfel wordt gezaaid over doorgaan van de NDP massa straatprotest tegen het huidige staatshoofd en zijn regering verwacht ik toch een daverende opkomst samen met prominenten van de paarse partij.  Ten einde te kunnen overwegen in hoeverre het huidige staatshoofd

meer of minder vertrouwen nodig heeft om zijn zittingsperiode succesvol af te maken geef ik hierin enige munitie ter overdenking. Het is een selectie van pikante  feiten en gebeurtenissen uit de voorbije 42 jaren.

Opsomming

1. De rebellerende militairen onder leiding van sergeant D.D. Bouterse konden op de vroege ochtend van 25 februari 1980 met of zonder steun van de Nederlandse kolonel Hans Valk, de toenmalige regering Arron met geweld omverwerpen. Dat werd door de samenleving als verlossing beleefd. 
2. De nieuwe machthebbers konden met financiële en diplomatieke steun van Nederland snel een militaire dictatuur in de plaats vestigen. 
3. Vrij snel brachten zij enkele logistieke verbeteringen
   van nutsvoorzieningen vooral in de districten. 
4. Daarentegen werd de democratische rechtsorde in het land uitgeschakeld en gemilitariseerd. 
5. Tegenstanders van het militairbewind werden zonder juridische processen geëxecuteerd. 
6. Ten gevolge daarvan raakte het bewind van de buitenwereld geïsoleerd en kwam het in grote financiële problemen; vooral door stopzetting van ontwikkelingshulp uit Nederland. 
7. Militaire leiders vonden toen hun heil in grootschalige smokkel van drugs en andere goederen. 
8. Marrongemeenschappen raakten in opstand onder leiding van de veroordeelde Ronny Bunswijk. 
9. Het land dreigde verscheurd te raken; uit diaspora Nederland volgden ook bevrijdingsacties. 
10. Ten einde raad besloot het militaire gezag in overleg te treden met wijlen de VHP- leider Mr Jagernath Lachmon over herstel van de democratie en de rechtsstaat. 
11. VHP-leider eiste daarbij, dat de afgezette politieke leiders wijlen Henck Arron (NPS) en Willy Soemita (KTPI) ook bij de onderhandelingen worden betrokken. So be it. 
12. Later werd Ronny Brunswijk als de grootste tegenstander van D.D. Bouterse erbij gehaald. 
13. Na vele onderhandelingen werden in 1987 algemene verkiezingen weer mogelijk gemaakt. 
14. De samenwerkende drie oude politieke partijen gingen als één Front de verkiezingen in en wonnen met een overweldigende meerderheid. Zij regeerden daarna drie termijnen achter elkaar. 
15. De militairen werden naar de kazerne teruggedrongen, maar behielden het stuur stevig in handen. 
16. In 2005 kwamen de militairen via hun NDP in coalitie met splinterpartijen weer aan het bewind. 
17. Twee bruggen voor de Oost-West verbinding werden gebouwd; tevens doorbrak de NDP de etnische politiekvoering binnen haar gelederen. 
18. In 2010 en 2015 werd de coupleider D. D. Bouterse bij acclamatie tot staatshoofd gekozen. In 10 jaren tijd wist hij als staatshoofd vermoedelijk in georganiseerd verband leiding te geven aan grootschalige corruptie, bankroof en binnenhalen van buitenlandse schulden, waarvan de gevolgen steeds meer worden gevoeld. 

Ofschoon hij nog niet voor strafrechtelijke vervolging is aangemeld beschouw ik hem vooralsnog als de hoofdverdachte van de achtergelaten erfenis en ravage in het land.

President Santokhi onterecht als dé boeman

Het kan geen toeval zijn, dat ik op 17 februari 2022 in het online medium “Climate Home News” het bericht las, dat lange tijd de Surinaamse economie geconcentreerd was op olie en mijnbouw.  Dat de kleine middeninkomens natie Suriname thans wordt geconfronteerd met een staatsschuldencrisis, die niet zomaar is weg te werken, kwam daarbij ook aan de orde. Bekend is, dat bij de transitie in juli 2020 het nieuwe staatshoofd geen duidelijk beeld kreeg van hoe groot en zorgwekkend de staatsschuldencrisis toen was. Thans wordt president Santokhi de zwarte Piet van de nagelaten crisis toegespeeld. Sterker nog, degenen die verantwoordelijk waren voor alle financieel-economische ellende in Suriname, zetten hun achterban aan tot acties en aanval op  president Santokhi. Jammer dat hij de schijn tegen zich heeft zelf de hand boven het hoofd te houden van prominenten met criminele achtergronden uit het vorige bewind.

Dat ondanks de Covid en tegenwerkingen in de afgelopen regeerperiode hem is gelukt gunstige voorwaarden te scheppen voor duurzaam en solide herstel in Suriname wordt verneveld.

Enfin, velen vragen zich nog af waarom de ex- president een maand eerder dan zijn expiratiedatum de regering aan de nieuwe leiders overdroeg, terwijl hij na de verkiezingen zich hard verzette tegen zijn verlies. Hij kon net zo goed ongrondwettelijk als president aan zijn gebleven.
Toen president Santokhi na zijn aantreden gestaag te werk ging de verdachte bankplunderaars en de omvang van de nagelaten ravage in kaart te brengen drong het tot de heer D. D. Bouterse door, wat zijn opvolger van plan was. Op diverse wijze liet hij sindsdien weten dat regering Santokhi-Brunswijk geen lang leven was beschoren. Er werden diverse plannen en acties bedacht om het nieuwe staatshoofd te  laten mislukken. Toegegeven dat de nieuwbakken president, verleidt door figuren uit zijn omgeving, verschillende misstappen beging, zoals benoeming van familie en vrienden in zijn regering, moet gezegd zijn, dat zonder zijn inspanning Suriname vandaag dieper in de beerput zat. 

Vertrouwen herwinnen

Wat betreft zijn inspanningen op het gebied van herstel van internationale betrekkingen en het draaiende houden van staatshuishouding kan ik ongetwijfeld stellen, dat hem onterecht de zwarte Piet wordt toegespeeld. Uiteraard zijn er genoeg verbeterpunten met name op het gebied van externe communicatie, transparantie van beleid, en finetuning naar de microsamenleving toe. Ten aanzien daarvan hebben diverse externe deskundigen hem regelmatig ongevraagd concrete verbeterpunten aangereikt. Ik betreur het, dat de president daar nauwelijks gevoelig blijkt te zijn. 

Ik besluit mijn relaas met de slogan dat het vertrouwen de kurk is waarop het landsbestuur drijft. De realiteit van de dag wil,  dat noch de coalitiepartijen noch de oppositiepartijen het ooit verkregen vertrouwen van het electoraat in voldoende mate zullen herwinnen. Betreurenswaardig is het, dat de jonge politieke partijtjes nog niet voldoende uitstaling hebben op het electoraat om bij de komende verkiezingen DNA zetels te kunnen bemachtigen. Althans niet afzonderlijk; mogelijk wel door één politieke blokvorming. Wat mij betreft kan het staatshoofd door een gewijzigde instelling het electorale vertrouwen enigszins herwinnen. Hopelijk doet hij zijn voordeel met de adviezen. 

Drs. S. Harinandan Singh (veranderkundige psycholoog)  Rotterdam E: singhs@hetnet.nl

 

Lees ook: Een foto-impressie van de staatsgreep in Suriname op 25 feb 1980