• donderdag 28 March 2024
  • Het laatste nieuws uit Suriname

Jerry Rawlings (1947-2020), tweevoudig couppleger die Ghana achterliet als een degelijke democratie

| volkskrant | Door: Mark Schenkel

In Ghana is donderdag ex-president Jerry Rawlings overleden, een man met een bijzonder cv: hij pleegde tot twee keer een coup én hij legde de basis voor een democratie die tegenwoordig vaak als voorbeeldig wordt beschouwd in Afrika. Rawlings stierf op 73-jarige leeftijd in een ziekenhuis in de Ghanese hoofdstad Accra, naar verluidt aan de gevolgen van het coronavirus.

In 1979 stormde de destijds pas 32 jaar oude Rawlings het politieke toneel op via een militaire staatsgreep. Rawlings – zoon van een Ghanese vrouw en een reeds getrouwde Schotse man – was eerder luitenant-vliegenier in de Ghanese luchtmacht. Meteen na zijn

machtsovername liet de zelfverklaarde revolutionair onder het mom van een politieke ‘schoonmaakactie’ honderden tegenstanders executeren. Na een paar maanden droeg Rawlings de macht over aan burgerbestuurders, maar omdat zij er volgens hem niet veel van bakten, pleegde hij in 1981 opnieuw een staatsgreep. Voortaan zou zijn junta de lakens uitdelen.

Maar al snel maakte de linkse Rawlings op economisch vlak een draai: in het licht van een aanhoudende crisis besloot hij om de sterke rol van de staat in te ruilen voor een marktgerichte aanpak. Instellingen als de Wereldbank en het IMF mochten hun hervormingsagenda’s komen uitvoeren.

Begin jaren negentig gaf Rawlings

bovendien gehoor aan Amerikaanse en Europese wensen aangaande democratisering. Hij verving de door hemzelf opgelegde eenpartijstaat door een meerpartijensysteem en voerde bijbehorende periodieke verkiezingen in. Hij won die verkiezingen tweemaal, in 1992 en 1996. Misschien nog opvallender was zijn besluit om na zijn tweede termijn als president afstand te doen van de macht, zoals de Ghanese grondwet dat voorschreef: menig andere Afrikaanse leider lapt de wet aan zijn laars en doet keer op keer weer mee aan zogenaamd ‘vrije’ verkiezingen.

Door tijdig terug te treden kon Rawlings, ondanks zijn eerdere rol als couppleger, zichzelf zowaar een imago van respectabel staatsman aanmeten. In 2010 werd hij speciaal Afrikaans gezant voor het door conflicten verscheurde Somalië. Nabestaanden van Ghanezen die tijdens Rawlings’ junta om het leven werden gebracht, hebben uiteraard een aanzienlijk minder positief beeld van hem.

Misschien wel zijn belangrijkste erfstuk is dat van de verkiezingen die Ghana om de vier jaar houdt sinds Rawlings twintig jaar geleden terugtrad als president. Vier verschillende staatshoofden heeft Ghana sindsdien gehad, en de wisselingen van de wacht zijn elke keer vreedzaam verlopen. Het land heeft er een degelijke naam mee opgebouwd in Afrika. Volgende maand mag Ghana zich opnieuw bewijzen: dan worden er presidentsverkiezingen gehouden.

 

 

 

| volkskrant | Door: Mark Schenkel