Duitsers zetten nieuwe techniek in bij race om het vaccin
De race naar een vaccin tegen corona is in volle gang. Duitse bedrijven gaan voorop met een nieuwe techniek die het mogelijk maakt heel snel veel vaccins te produceren.
Wereldwijd werken zeventig bedrijven aan een vaccin tegen Covid-19. Een aantal doen al proeven op mensen, met name in China en de Verenigde Staten. In Europa heeft ook het Duitse bedrijf BioNTech, dat werkt met de veelbelovende mRNA-techniek, deze week goedkeuring gekregen om dergelijke testen te doen. Duitsland wordt internationaal als koploper gezien als het gaat om deze techniek. Het Duitse bedrijf Curevac werkte er als een van de eerste mee en het bedrijf BioNtech maakt er een beloftevolle variant op.
De mRNA-techniek is in de ontwikkelingsfase gebonden aan dezelfde tijdrovende procedures, maar grote winst is te boeken in de productie, die snel opgeschaald kan worden. Toen in de Verenigde Staten begon door te dringen hoe schadelijk het virus was, werd het bedrijf Curevac snel ingevlogen. Binnen 24 uur zat het aan tafel bij president Donald Trump.
Vooral effectief bij jongeren
In een klassiek vaccin wordt met verzwakte virussen gewerkt, maar die techniek heeft beperkingen. Om een dergelijk vaccin te laten werken, moet je hulpstoffen toevoegen. Het is een tijdrovende klus die te vinden. Voor de productie moet je bovendien in groten getale virussen kweken – iets wat doorgaans gebeurt door ze te broeden in eieren. Dat is voor een snelle opschaling van de productie een beperkende factor.
Bij een mRNA-vaccin, waar BioNTech en Curevac aan werken, breng je een stukje van de genetische code van het virus in. Het lichaam van de gastheer of -vrouw maakt dan zelf stukjes virus aan en ontwikkelt een afweer. De mRNA-techniek is nog pril en moet zich nog helemaal bewijzen, maar de techniek heeft als voordeel dat er snel massaproductie mogelijk is.
Aan de mRNA-techniek zitten haken en ogen. Zo werkt het (nog) niet in het lichaam van ouderen, juist de doelgroep die beschermd moet worden tegen het coronavirus. Het grootschalig vaccineren van de jongere bevolking kan wel groepsbescherming geven voor ouderen, maar de vraag is of dat de juiste weg is. De kans voor jongeren om aan het virus te overlijden is erg klein, terwijl er altijd een risico is op letsel door een vaccinatie. Het mRNA-vaccin zou op dit moment dus vooral interessant zijn voor zorgpersoneel, dat een groter risico loopt.
Hoe dan ook zijn de investeringen die nu gedaan worden in mRNA belangrijk voor de toekomst. Mocht een pandemie uitbreken waarbij het virus ook gevaarlijk blijkt voor jongeren, dan zou met mRNA-techiek veel sneller een vaccinatie geproduceerd kunnen worden om de pandemie de kop in te drukken.
Wie als eerste een vaccin heeft, komt sterker uit de economische malaise
De Duitse krant Welt am Sonntag kwam daarna met het nieuws dat Trump geprobeerd zou hebben met een grote som geld het nog te ontwikkelen vaccin exclusief voor de VS te verzekeren. Dat deed analisten spreken over een vaccinatiewedloop: het land dat als eerste een vaccin heeft, komt sneller en dus sterker uit de economische malaise dan andere landen.
De plaatsvervangende CEO van het bedrijf, Franz-Werner Haas, stelde onlangs dat van zo'n deal geen sprake was. En Duitse politici en ook de grootste aandeelhouder van het bedrijf verzekerden dat een vaccin nooit slechts voor één land beschikbaar mag zijn.
De VS hebben wel aantrekkingskracht op bedrijven als Curevac, omdat daar goede productiemogelijkheden liggen. Want hoewel Duitsland expertise heeft om vaccins te ontwikkelen, heeft het zelf geen grote productiecapaciteit meer. “Ooit was het gezegde: Duitsland is de apotheek van de wereld", zegt Cichutek. "Maar Duitsland heeft die rol verloren, omdat bedrijven naar andere plekken zijn uitgeweken.”
Productie blijft in Europa
De Europese Commissie heeft daarom Curevac een lening van 80 miljoen euro gegeven om zijn productiecapaciteiten op te schroeven. De productie blijft zo in Europa en zou sneller voor veel Europeanen beschikbaar moeten zijn. Maar internationale samenwerking met de grote producenten, die ook de distributiekanalen in handen hebben, blijven voor de Duitse biotech-bedrijven essentieel.
Zo werkt BioNTech samen met het Amerikaanse Pfizer en het Chinese Fosun Pharma. Voor die bedrijven een kans om te investeren in de nieuwe techniek, voor BioNTech de enige manier om het vaccin straks snel voor een groter publiek beschikbaar te maken. De geglobaliseerde vaccin-industrie zit nationalistische bewegingen in de weg. Belangrijk, vindt Cichutek van het Paul-Ehrlich-Institut, die internationale samenwerking als noodzakelijk ziet. "Het is een wereldwijde inspanning. Duitsland of Nederland zijn even niet relevant, het is Europa en zelfs de hele wereld samen.”
