Column: Borrelpraat no. 857

“Broeders, breaking news: de PRO sluit zich aan bij A-20/DOE”“Hiep, hiep hoera, Suriname is gered met A-20 DOEtPro.”“Voor de PRO de beste stap, nadat die Pakiettoh eruit was.”“Deze drie haalden bij de vorige verkiezingen afgerond in totaal 8.450 stemmen, maar kregen nul zetels.”“Wat zouden de overige partijen hebben gehaald als toen het Landelijke EV-stelsel had gegolden?”“Boi, in totaal waren toen op alle 17 deelnemende partijen 274.300 stemmen uitgebracht. Met 51 zetels te verdelen, zou de landelijke kiesdeler afgerond 5.000 stemmen zijn geweest, namelijk: 274.300 gedeeld door 51.”“Hoeveel zetels had elke partij toen gehaald?” “Effe spieken: van hoog naar laag met afgeronde aantallen. De VHP had toen 108.000 stemmen gehaald en zou dus op 21 zetels komen, dus eentje meer. Maar dit grote aantal stemmen haalde de VHP dankzij vooral die grote groep zwevende en nieuwe kiezers die tegen de vorige regeringspartij stemden.”“En de NDP?”“Die haalde 65.500 stemmen en zou op 13 komen, dus drie minder.”“En de NPS, die had aardig wat stemmen gehaald.”“Klopt: 32.300; ze zouden met een Landelijke EV 6 zetels halen, dus drie meer.”“Jeetje, zie daar het oneerlijke van het vorige kiesstelsel.”“Klopt. Dat bleek ook duidelijk bij de ABOP. Die haalde met 25.000 stemmen maar liefst 9 zetels, vooral dankzij die ‘goedkope’ zetels in Sipaliwini en Marowijne.” “Wat? De NPS haalde met 32.000 maar 3 zetels en ABOP haalt met 25.000 stemmen driemaal zoveel zetels?”“Boontje komt in feite om z’n loontje: het was toch diezelfde NPS die in 1949 dit oneerlijk kiesstelsel invoerde, uit vrees dat al die nieuwe ‘Aziatische’ kiezers in de districten door de invoering van het Algemeen Kiesrecht een groot aantal zetels zouden halen? Maar laat die tori.”“En meester, wie volgde na ABOP in aantal behaalde stemmen?”“PL, die haalde, schrik niet, 16.500 stemmen; met een landelijke kiesdeler goed voor 3 zetels. Ze kregen er maar eentje.”“Nu begrijp ik de breuk tussen PL en ABOP. PL haalt meer zetels bij het Landelijke EV-stelsel als die alleen de verkiezingen ingaat.”“En de volgende was?”“De HVB van Noer. Die haalde 7.400 stemmen en zou één zetel halen. Hij haalde nul zetels in 2020. Dan volgde BEP met 6.800 stemmen, maar die haalde in Brokopondo die twee zetels, met minder stemmen dan HVB. Met een landelijk stelsel zou BEP 1 zetel hebben gehaald."“En dan?”“Nummer 8, 9 en 10 waren in stemmenaantal A-20, DOE en PRO. Die hebben we al genoemd. Toen elk nul, met landelijke kiesdeler  goed voor 1 zetel, net geen 2.”  “Wie krijgen we dan?”“Vanaf nummer 11 tot en met 17 krijg je partijen die minder dan 1000 stemmen haalden.”“Welke partijen zaten in dit ‘weinigstemmenblok?” “Van klein naar piepklein: SPA, PALU, STREI, DA 91, VVD, SDU en DNW.”“Van die laatste drie weet ik niet eens meer wat hun afkortingen betekenen.” “Als ze winnen zal je ze leren kennen. Al deze kleine partijen haalden bij de vorige verkiezingen tezamen 3.769 stemmen. Landelijk samen dus geen zetel.”“En dat tweede blok?” “Wordt gevormd door partijen die tussen de 1.000 en 10.000 stemmen haalden, dus HVB, BEP, A-20, DOE en PRO.”“En dat eerste blok wordt dan gevormd door partijen die tussen de 10.000 tot 100.000 stemmen haalden, dat waren dus de VHP, NDP, ABOP, en PL.” “Maar in 5 jaren tijd zijn er tienduizenden nieuwe kiezers bijgekomen.”“Klopt helemaal. In afgeronde cijfers: elk jaar worden zo een 7.000 jongens en 7.000 meisjes 18 jaar. In 5 jaren tijd worden dat  5 maal 14.000  = 70.000.”“Zoveel! Dus in feite kunnen zij de uitslag van de verkiezingen bepalen.”“Zeer zeker, maar er zijn twee ‘maars’. Maar nummer 1: we moeten blij zijn als 65% van hen gaat stemmen. Dat is zo een 45.000. Landelijk is dat opkomstpercentage zo een 73%. En maar nummer 2: ze stemmen meestal zoals hun naaste omgeving stemt, behalve als er een sterke leider is die hun aanspreekt of als ze massaal opgejut worden om tegen een ander stemmen.”“Ow, dus vandaar ook die wederzijdse ophitsing tussen de twee grootsten: paars en oranje, en de wat kleinere groten: geel en rood-wit.”“Dat kan, vandaar dat het grootste deel van de nieuwelingen dan juist traditioneel stemt: op oranje, geel en roodwit.”“En Paars?”“Als die hun gelederen sluiten, president-krasse figuren mitigeren en interne haatzaaiers uit de lucht halen, stemt de rest van de nieuwe kiezers paars en een beetje groen.”“Dus de nieuwe kiezers verspreiden zich naar verhouding over de grootste partijen en brengen geen wezenlijke verschuivingen tot stand.”“Waarschijnlijk. Dus als iedereen uit 2020 weer gaat stemmen met de 45.000 nieuwe kiezers, gaan zo een 340.000 kiezers op 25 mei 2025 naar de stembus, nogmaals, dit is een alcoholische prognose, heren.”“Zuiplappen en kinderen hebben het vaak bij het rechte eind, zeg ik.”“Vaak ook niet, maar goed. De kiesdeler wordt dan 340.000 gedeeld door 51 = 6.600. Dat is een flink aantal per zetel. Laten we uitgaan van 6.000.”“Uw prognose?”“VHP verliest die grote groep zwevende kiezers maar trekt etnisch nieuwe kiezers en kan op 80.000 kiezers komen, goed voor 13 zetels. De NDP kan trekken, nieuwe en bestaande kiezers en kan op zo een 90.000 stemmen komen met die van de HVB erbij; goed voor 15 zetels. De NPS kan flink trekken en kan op 42.000 stemmen komen, goed voor 7 tot 8 zetels.”“In deze prognose halen VHP, NDP en NPS tweederde om de president en VP te kiezen.”“Whishfull thinking, maar niet onmogelijk. ABOP trekt zijn jongeren en komt op zo een 36.000 stemmen, goed voor 6 zetels. PL kan op 24.000 stemmen komen, goed voor 4 zetels; BEP kan op 2 blijven, maar moet landelijk wel alle Saamaka stemmen trekken, wat mogelijk is.”“En A-20, DOE en PRO kunnen op 2 tot 3 zetels komen.”“En de rest van de partijen?” “Hoe ze ook bundelen of bandelen of bondelen, alle kleine kapiteins op een klein schip zetten, sorry, verloren moeite.”“Maar van twee kanten wordt dat door respectabelen geprobeerd en zo een bundeling moet een kans krijgen, vind ik.”“Vind ik ook. De kracht van de democratie zit hem in het feit dat groot en klein aan z’n trekken kan komen.”“Ja, daar proost ik op.”“Ik ook. Op de democratie!”Rappa