ANALYSE | STAATSBEDRIJVEN MODDEREN VOORT

Tal van staatsondernemingen en parastatale bedrijven zijn noodlijdend en worden dankzij de ondersteuning van de overheid – die zelf ook al jaren slecht bij kas zit – in stand gehouden. Dat roept de vraag op wat er met de voortvarende plannen is gebeurd die deze regering bij haar aantreden had om alle bedrijven door te lichten en de verlieslatende af te stoten. Hellaas tot nu toe bitter weinig…

 “Verlieslatende parastatale bedrijven moeten zonder aanziens des persoon worden afgestoten of gesloten worden. Gemeenschapsgeld wordt hieraan verkwanseld”, zei minister Parmanand Sewdien van Landbouw, Veeteelt en Visserij (LVV) vorige week. Het was niet nieuw

wat de bewindsman zei en iedereen zal het met hem eens zijn.

Want veel staatsbedrijven draaien nauwelijks en daardoor moet er heel veel geld bij. Dat is een probleem dat al decennialang speelt. Het is zelfs één van de grootste frustraties van het machteloze volk: dat er gigantisch veel geld over de balk wordt gesmeten bij de staatsbedrijven, waarvan de meeste niet eens jaarverslagen uitgeven om te verantwoorden waar ze dit gemeenschapsgeld aan uitgeven. Terwijl ze daartoe volgens de Wet op de Jaarrekening wel verplicht zijn. Maar de overheid is kennelijk niet bij machte om dit af te dwingen, waardoor bedrijven

er straffeloos op los kunnen sjoemelen.

Iedere regering belooft een einde aan te maken aan die misstanden, maar in werkelijkheid houden ze deze situatie juist doelbewust in stand de bedrijven een heerlijke njan patu zijn, waar family and friends simpelweg benoemd kunnen worden, of ze nu geschikt voor de functie zijn of niet. Zij moeten immers ‘beloond’ worden voor hun trouwheid en bewezen diensten, hetzij binnen de partij.

De regering van president Chandrikapersad Santokhi is daar geen uitzondering op. Integendeel zelfs. Niet eerder heeft een staatshoofd zoveel negatieve gevoelens opgeroepen – om het maar eufemistisch uit te drukken – met zijn opzichtige benoemingenbeleid, waarbij tal van familieleden, partijgenoten en vrienden goedbetaalde baantjes bij staatsbedrijven kregen. Terwijl hij juist beweerde dat hij de staatsbedrijven zou (laten) doorlichten en waar nodig in zou grijpen om het tij te keren of desnoods af te stoten.

“Van het groot aantal staatsbedrijven draaien een aantal niet efficiënt en zijn zelfs verlieslatend. Daarmee drukken zij zwaar op de staatskas, terwijl in particuliere handen er juist een bijdrage geleverd kan worden aan de staatsinkomsten”, zo hield hij op 16 juli 2020 in zijn inaugurele rede zijn toehoorders voor. “Een belangrijk deel van de overheid is ondergebracht in parastatale bedrijven en organisaties. Zij die zitten in de strategische productie, zoals water en energie, blijven in de boezem van de staat, maar moeten gauw economisch gezond gemaakt worden. Niet-strategische staatsbedrijven en instellingen zullen worden afgestoten, tenminste als particulieren de diensten goedkoper en met betere kwaliteit kunnen leveren”, zo stelde Santokhi.

Het bleef echter bij deze hoopgevende woorden, in werkelijkheid werd nergens ingegrepen. Onderzoeken – onder meer de Centrale Landsaccountantsdienst (Clad) – worden niet uitgevoerd en als dat wel gebeurt, verdwijnen die rapporten onaangeroerd in een la. Een rapport over de misstanden bij de NV Energiebedrijven Suriname (NV EBS), dat in opdracht van de regering was uitgevoerd door accountantsbureau Ernst & Young, werd door topman en de broer van de vicepresident, Leo Brunswijk, met de grond gelijkgemaakt. Brunswijk voelde dat zijn lucratieve positie door de uitkomst kon worden bedreigd en had lak aan de bevindingen van het internationaal gerenommeerde bureau. Santokhi heeft het uit angst voor een breuk met de Abop maar zo gelaten.

Terecht wees parlementariër Melvin Bouva (NDP) onlangs in De Nationale Assemblee (DNA) op “het belang van het nemen van gedurfde beslissingen om verdere achteruitgang van staatsbedrijven te voorkomen”. Hij doelde specifiek op de Surinaamse Luchtvaartmaatschappij (SLM), die nog altijd kan voortmodderen dankzij de vele tientallen miljoenen dollars aan belastinggelden die Santokhi er de afgelopen vier jaar heeft ingepompt.

De regering moet niet aarzelen om de knoop door te hakken en de SLM van de hand te doen of op te doeken, vindt Bouva. “We moeten durven om dat soort dingen te doen. Als we dat niet doen, zullen we onze staatsbedrijven verder kapot maken”, waarschuwde hij.

Dat zijn wijze woorden van het oppositielid, die echter vergeet dat zijn partij van 2010 tot 2020 de bepalende factor was in de regering en in die periode ook helemaal niets heeft gedaan om noodlijdende staatsondernemingen te herstructureren of weer gezond te maken.

De pot verwijt de ketel dus. Maar ondertussen draait de gemeenschap op voor de gevolgen van mismanagement en desastreuze politieke bemoeienis, die heel veel geld kosten. Vooralsnog heeft geen enkele politieke partij een plan gepresenteerd hoe men dit eeuwige hoofdpijndossier denkt te kunnen sluiten. Daartoe zullen er in ieder geval eerst integere en deskundige mensen worden benoemd en geen grijpgrage opportunisten van een toevallig regerende partij.

UNITEDNEWS