17 augustus 1945-2024: Routekaart naar Surinaamse Onafhankelijkheid

Vandaag, op 17 augustus, vieren we de onafhankelijkheidsdag van Indonesië, een historische dag waarop het land zich in 1945 bevrijdde van de koloniale overheersing. Lees hier meer over de erkenning van 17 augustus 1945 door het Westen. 

Terwijl we deze mijlpaal herdenken, rijst de vraag: wat kan Suriname leren van het Indonesische onafhankelijkheidsproces? Hoewel de koloniale omstandigheden van Suriname en Indonesië

verschillend zijn, biedt de Indonesische strijd waardevolle lessen die relevant kunnen zijn voor het onafhankelijkheidsproces van Suriname. Indonesië was het eerste land dat de onafhankelijkheid uitriep na de Tweede Wereldoorlog wat een startpunt markeerde voor de veranderende wereldordes. 

Ook nu, anno 2024 zitten wij in een stroomversnelling van een veranderende wereldorde. De BRICS landen maken zich klaar voor een multipolaire wereld nu het westen onder leiding van Amerika een 3 fronten oorlog aan het voeren is in Oekraïne, Israël en mogelijk in Taiwan. Hoe positioneert een internationaal gefocust land als Suriname zich in deze verschuiving?

Een eigen weg naar onafhankelijkheid

Suriname's koloniale geschiedenis

vertoont verschillen met die van Indonesië. Terwijl Indonesië een gevestigde samenleving had voordat de Nederlanders arriveerden, werd de Surinaamse demografie compleet veranderd door slavernij en contractarbeid. Dit wortelingsproces, dat de Surinaamse bevolking moet doorlopen, heeft Indonesië niet hoeven doen, wat resulteerde in een ander startpunt voor hun onafhankelijkheidsproces. Daarom moet Suriname niet een-op-een vergeleken worden met andere landen; het heeft een eigen uniek pad naar onafhankelijkheid. Met een overeenstemming in strategisch inzicht, geloof, vastberadenheid en geduld kan Suriname haar land zelfstandig gaan besturen.

Maatregelen voor nationale eenheid

Indonesië nam verschillende maatregelen om nationale eenheid te bevorderen. Zo introduceerde president Sukarno de Pancasila als staatsfilosofie om een gemeenschappelijke identiteit te vormen in een land met grote etnische diversiteit. Ook werd Bahasa Indonesia, die niet tot een specifieke etnische groep behoort, als nationale taal gekozen en probeerde hij met NasAKom (Nationalisme, Religie en Communisme) de drie grootste politieke stromingen in het land te verenigen.

Internationale solidariteit en onafhankelijke positie

Sukarno organiseerde GANEFO, een socialistisch alternatief voor de Olympische Spelen, gericht op solidariteit tussen bevrijde en opkomende naties, als verzet tegen de westerse heerschappij in de sport. De deelname van Taiwan en Israel aan GANEFO werd geweigerd. Het IOC (Internationaal Olympisch Comité) reageerde hierop dat politiek en sport gescheiden moest blijven. De Indonesische president reageerde hierop dat het initiatief juist voort kwam uit de overtuiging dat het IOC politiek handelde door landen zoals Noord-Vietnam en China uit te sluiten vanwege de Koude Oorlog. Ditzelfde zien wij het IOC hedendaags doen met Rusland.

In 1955 werd de Bandung Conferentie in Indonesië georganiseerd, waar leiders van pas onafhankelijke landen uit Azië en Afrika samenkwamen, inclusief enkele landen die nog niet onafhankelijk waren. Deze bijeenkomst leidde tot de oprichting van de Non-Aligned Movement. Sukarno begreep het geografische aspect van kolonialisme en dat internationale samenwerking essentieel was voor de dekolonisatie van zijn land en andere gekoloniseerde landen. Hij wilde dat Indonesië zich onafhankelijk opstelde en stapte daarom uit internationale organisaties zoals de IMF en de Verenigde Naties. Als alternatief voor de Verenigde Naties richtte hij CONEFO op. Na de door het westen geïnitieerde coup in 1965 werden veel van Sukarno’s initiatieven ontbonden.

Onafhankelijkheid is een continuerend proces

President Sukarno begreep dat kolonialisme uit meerdere dimensies bestond en nam maatregelen om een geheel nieuwe infrastructuur te ontwikkelen die inging tegen het Westen. In deze periode werd president John F. Kennedy geliquideerd. Hij sympathiseerde met de Non-Aligned Movement en steunde tevens de toevoeging van West-Papua aan het Indonesisch grondgebied, waar de grootste goudmijn ter wereld was ontdekt. 

In deze context, waarin Sukarno stappen zette om Indonesië en andere landen los te maken van het Westen, vond de coup van 1965 plaats. Tijdens deze coup werden 6 generaals op mysterieuze wijze vermoord, en naar aanleiding daarvan vonden massamoorden plaats. Het geschatte aantal doden ligt tussen een half en drie miljoen Indonesiërs in één jaar tijd. Dit model van staatsgrepen werd later in Zuid-Amerika toegepast. 

Door te leren van de Indonesische onafhankelijkheid en het nationale en internationale beleid dat daarbij kwam kijken, kan Suriname een visie ontwikkelen voor een inclusieve, rechtvaardige en duurzame weg naar ware onafhankelijkheid en nationale opbouw. De onafhankelijkheid van Indonesië biedt Suriname een waardevolle casestudy in nationale bevrijding en dekolonisatie, nu de BRICS-landen zich voorbereiden op een nieuwe wereldorde. Laten we op deze 17e augustus niet alleen de onafhankelijkheid van Indonesië vieren, maar ook de lessen omarmen die hun strijd ons biedt voor een beter en onafhankelijk Suriname, en een rechtvaardigere wereld.

Christa Wongsodikromo