Sranan fri: Belofte of illusie
| starnieuws | Door: Redactie
Op 25 november 2025 viert Suriname vijftig jaar onafhankelijkheid. Een halve eeuw ‘Sranan Fri’ (een vrij
Suriname). Toch is het gevoel van trots dat zo’n jubileum zou moeten oproepen, opvallend afwezig. Er is
nationale jubelstemming, geen breed gedragen trots op wat bereikt is. Eerder heerst er een vermoeid soort
berusting. Want hoe ‘vrij’ is een land dat vijftig jaar na zijn onafhankelijkheid nog steeds nauwelijks vooruit
lijkt te komen?
De belofte van 1975, “één volk, één natie, één bestemming”, klinkt vandaag vooral wrang. Vijftig jaar later lijkt
Suriname minder dan ooit één volk of één natie. De bestemming is voor velen niet in Suriname te vinden,
maar elders. De migratiegolf van 1975, toen tienduizenden vertrokken, heeft het land blijvend gevormd.
Migratie, teleurstelling en wantrouwen zijn de constante metgezellen van het postkoloniale Suriname
geworden.
Dat is niet uit de lucht komen vallen.
Henck Arron wilde geschiedenis schrijven en rekende erop dat de tijd in zijn voordeel werkte. Nederland
handelde vanuit de overtuiging dat de tijd van koloniale verhoudingen voorbij was. Volgens critici liet de
snelheid waarmee de onafhankelijkheid werd doorgevoerd weinig ruimte om de bestuurlijke en sociale
fundamenten van de nieuwe republiek te versterken.
De 3,2 miljard Nederlandse gulden aan ontwikkelingshulp leken toen een gouden toekomst te garanderen.
Maar geld is nooit een substituut geweest voor goed bestuur. Wat volgde, was een staat zonder stevige
instituties, waar politieke loyaliteit al snel belangrijker werd dan bekwaamheid, en waar de overheid zich meer
ontwikkelde tot een banenmachine dan een publieke dienstverlener. De grote idealen van zelfbeschikking en
nationale eenheid werden ingewisseld voor de praktijk van partijpolitieke patronage.
De echte wond die toen werd geslagen, is de blijvende onmacht om samen te regeren. Suriname is in vijftig
jaar nauwelijks geregeerd; het is bestuurd, ja, maar zelden geleid. Iedere regering bouwt haar eigen eiland,
breekt af wat de vorige deed, en zet vervolgens haar eigen mensen op de stoelen die er nog vrij zijn. De
bevolking, murw en cynisch, kijkt toe en overleeft. De staat draait, maar vooruitgang blijft uit.
De paradox is pijnlijk. Suriname is een land met enorme natuurlijke rijkdommen. Maar net als in de jaren
zeventig lijkt de overvloed eerder een vloek dan een zegen. De recente investeringsbeslissing (FID) voor de
offshore olieproductie in Blok 58 roept hoop op, maar ook vrees. Want wat als de offshore oliegeldstromen
straks weer verdwijnen in een web van vriendjespolitiek en korte termijnbeleid? Wat als de winst opnieuw niet
terechtkomt bij de mensen die het land draaiend houden, de leraren, verpleegkundigen, landbouwers en kleine
ondernemers?
De uitdagingen van Suriname zijn geen geheim: structurele armoede, zwakke instituties, afhankelijkheid van
import en grondstoffen, en een overheid die te groot is om efficiënt te zijn en te klein om effectief te zijn. Toch
blijft de politiek doen alsof deze problemen zich vanzelf oplossen: met de volgende lening, het volgende
project, de volgende oliebelofte. Maar zonder structurele hervormingen in onderwijs, gezondheidszorg, justitie
en openbaar bestuur, blijft elk groeiplan een luchtspiegeling.
Ware vooruitgang vraagt om iets wat Suriname al lang ontbeert: samenwerking en rust. Niet de stilte van
apathie, maar de rust die ontstaat wanneer men elkaar eindelijk durft te vertrouwen. Wanneer coalitie en
oppositie niet langer elkaar als vijanden zien, maar als medeverantwoordelijken voor hetzelfde land. Wanneer
ministers niet regeren om te overleven tot de volgende verkiezing, maar beleid durven maken dat langer
meegaat dan één regeerperiode.
Vijftig jaar onafhankelijkheid had het moment kunnen zijn om eerlijk terug te kijken. Om te erkennen dat
onafhankelijkheid niet hetzelfde is als volwassenheid. Dat echte vrijheid niet schuilt in een vlag of volkslied,
maar in het vermogen om samen richting te bepalen.
Er is nood aan een collectieve volwassenwording, politiek, economisch en maatschappelijk. Dat begint met de
keuze om verantwoordelijkheid te delen in plaats van te verschuiven. Niet langer wijzen naar anderen, maar de
handen ineenslaan om dat systeem te hervormen. Want zolang ieder zijn eigen gelijk blijft koesteren, komt
niemand vooruit.
‘Sranan Fri’ was ooit een belofte: dat Suriname zijn eigen pad zou bewandelen, vrij van overheersing, vrij van
verdeeldheid. Vijftig jaar later is dat pad nog steeds niet uitgestippeld. De toekomst zal afhangen van de vraag
of Suriname eindelijk bereid is om zichzelf te regeren: niet tegen elkaar, maar met elkaar.
Pas dan kan die oude leuze weer betekenis krijgen. Pas dan wordt onafhankelijkheid meer dan een datum op
de kalender. Want ware vrijheid is geen erfenis, maar een keuze die elke generatie opnieuw moet durven
maken.
Vincent ROEP
| starnieuws | Door: Redactie
