RECHTER KULDIP SINGH STAAT STIL BIJ INSTITUTIONELE CORRUPTIE

Ontbreken kernwaarden bij (overheid) instituten basis voor groot schalige corruptie

Kortgeding rechter Maytrie Kuldip Singh is maandag aan het einde gekomen van de geruchtmakende en slepende rechtszaak van de Centrale Bank van Suriname. Volgens haar is het geen moeilijke, maar wel een veelomvattende zaak geweest, die veel duidelijk heeft gemaakt over het functioneren van met name overheidsinstituten. De rechter is, bij het uitspreken van haar oordeel, bij alle verdachten,  lang blijven stilgestaan bij de vraag hoe het mogelijk is geweest, dat bij een geinstitutioneerd orgaan van de overheid en wel een Centrale bank, zo een grootschalige corruptie zich heeft kunnen voordoen.

Gebruikmakend van wetenschappelijk

literatuur en verwijzend naar de perceptie van de internationale waakhond “transparancy International’ die zich bezig houd met het meten en analyseren van corruptie in de wereld, zegt de rechter dat het, ontbreken van kernwaarden bij overheidsinstituten de basis legt voor grootschalige corruptie, zoals in deze rechtszaak het geval is geweest.

Ongeacht hoe tegen de gepleegde handelingen bij de centrale bank en de Surinaamse Postspaarbank wordt aangekeken, wat voor beleid er ook gevoerd is geweest, die zijn niet de grondslag voor een goed functionerend overheidsinstituut. Kuldip Singh merkt op dat er in de eerste plaats gebrek is aan een gezonde organisatie structuur

en in het bijzonder een eerlijke verdeling van werk, geen transparantie van beleid. “Het gaat om de aanwezigheid van een specifiek integratiebeleid met specifieke en duidelijke regels, de strengheid en correctheid van leidinggevenden. Het gaat om voorbeeldig en betrouwbaar gedrag van leiders. Het gaat om een groepscultuur met onderling vertrouwen en om ethiek”, zegt de kantonrechter. 

Zij is van oordeel dat deze factoren niet duidelijk uit de verf zijn gekomen in de organisaties waar de verdachten werkzaam zijn geweest.

Volgens haar is in de context van corruptie van belang in welke mate de organisatie daar zelf de voedingsbodem voor is. Voor het plegen van corruptieve delicten zijn er voorwaarden. Deze zijn een gemotiveerde dader, een aantrekkelijk doelwit en weinig of helemaal geen toezicht. Wanneer er een duidelijk beleid is van ‘good and bad policy’ blijft het onduidelijk wat er wordt verwacht. Medewerkers weten niet meer wat is toegestaan en gaan de grijze vlakken ook zelf invullen. Dit is duidelijk gebleken in het gehaal en getrek tussen verdachten, zoals voormalig bankpresident Robert van Trikt, de getuigen en medeverdachte Faranaaz Hausil, die allemaal bij de Centrale bank werken of hebben gewerkt. “Het is een kwestie geworden van ja en nee, van wellis en nietes”, zegt de rechter.

Status en macht

Rechter Kuldip Singh zegt dat bepaalde functies een zekere mate van status en macht met zich meebrengen. Het is die macht en het bekleden van die macht, die misbruikt wordt ten eigen bate. Die positie zorgt dan voor een eigen gelegenheidsstructuur. De handelingen die door de verdachten in deze zaak zijn gepleegd, vergeleek de rechter met een slechte boomgaard. “Bij corruptie falen zowel de individuen als de organisatie. De organisatie creëert de gelegenheid om corruptie te plegen. Het gedrag van de werknemers is aangeleerd door non-verbale communicatieprocessen in een omgeving waar antisociaal gedrag veel voorkomt”. Bij de verklaringen van Hausil is volgens Kuldip Singh duidelijk gebleken dat het ging om, ieder voor zichzelf. 

“Ik constateer dan ook een gebrek aan verantwoordelijkheid en adequaat toezicht bij de raad van commissarissen bij de Centrale bank van Suriname.

Mede daardoor hebben de verdachten zich de morele vaardigheden en opvattingen eigen gemaakt die het plegen van corruptie bevorderen”, zegt de rechter. Kuldip singh zegt dat ook persoonlijkheidskenmerken corruptief gedrag kunnen bevorderen. Zij noemt, de behoefte aan geldingsdrang, de macht over de omgeving, hebzucht maar ook het handelen onder druk van anderen moet niet worden onderschat. Een sterke behoefte om bij anderen gezien, belangrijk of erkend te worden, alsook een sterke loyaliteit aan opdrachtgevers om bij hun in de gunst te vallen.

Toetsteen
De rechter vindt dat het niet duidelijk genoeg gemaakt kan worden dat het een ‘most’ is om in een organisatie toetsten en op meso en micro niveau te hebben om corruptief gedrag van publieke functionarissen en hun medewerkers te kunnen herkennen. “De Centrale bank heeft in de periode waarin de verdachten hebben gewerkt, gefunctioneerd als een corrupt orgaan. De toetssteen moet variabelen hebben die het mogelijk maken na te kunnen gaan als er sprake is van ‘good gouvernance’. Op meso niveau noemde Kuldip Sing de centrale rol van de leiding. In een corrupte organisatie geeft de leider niet het goede voorbeeld, is niet integer en onduidelijk over wat wel of niet is toegestaan.

Spreekt medewerkers niet aan op regel overtredend gedrag en geeft geen ondersteuning aan integer gedrag. Procedures zijn vaak niet vastgelegd of sluiten niet aan bij de praktijk, of zijn al helemaal niet gericht op het voorkomen van integriteits risico’s. “Of ze zijn niet bekend of wel bekend maar worden niet nageleefd door medewerkers”. Bij een corrupte organisatie wordt er niet nagegaan als er volgens de voorgeschreven procedures wordt gewerkt. Medewerkers worden niet aangesproken op regel overtreden getracht, er wordt niet opgetreden en worden er geen sanctiemaatregelen toegepast bij overtreding van regels. Kuldip Singh zegt dat in een niet integere organisatie cultuur er niet zorgvuldig wordt omgegaan met elkaar, niet met de middelen van de organisatie en ook niet met vertrouwelijk informatie. 

Ontbreken van onderlinge vertrouwen en corrigerend gedrag naar elkaar is overigens ook duidelijk gebleken in deze geruchtmakende rechtszaak. Op meso niveau ontbreekt het in een corrupte organisatie aan integriteit voorschriften, zoals wettelijke regelingen, gedragscodes, vertrouwenspersonen, waar de werknemers naar toe kunnen gaan wanneer zaken worden waargenomen die niet goed zijn, of een meldingsprocedure, geen integriteit  trainingen, terwijl risico functies ook niet worden benoemd.

De rechter zegt dat corrupte bestuurders en ambtenaren vaak rationele wezens zijn die maximaal profijt nastreven met het eigen belang voorop of het belang van een ander. Ze proberen het instituut in hun eigen voordeel te hervormen door meer macht naar zich toe te trekken. “Potentiele daders van corruptie maken een bewuste keuze van de kosten en baten analyse. Ze zijn bereid corruptie te plegen als ze verwachten dat de opbrengsten groter zijn dan de kosten. “Opbrengsten staan niet uitsluitend voor financieel gewin, maar ook het bereiken van een bepaalde status, aanzien of machtspositie”, zegt de rechter. Zij merkt op dat kosten niet alleen te maken heeft met steekpenningen zoals vaak wordt gedacht. Het gaat ook om een risico van een lage pak-kans, waar in het geval van de centrale bank de daders bedrogen zijn uitgekomen. Het gaat ook op vrees voor baan verlies of reputatieschade.

Neutralisatie technieken

Rechter Kuldiep Singh prak over Neutralisatietechnieken die worden gebruikt in corrupte organisaties. Daarbij wordt de eigen verantwoordelijkheid uit de weg gegaan. Schade en benadeling wordt ontkend. Er wordt ontkend dat mensen of instanties zijn benadeeld. Ook worden termen geuit als, ‘ik heb handelingen gepleegd in het belang van land en volk; ik heb het beste voor met het land, het ging om vaderlands liefde, of veroordeling van personen die de wantoestanden aan het licht brengen. Daders zeggen vaak naar eer en geweten te hebben gehandeld of zeggen dat er een groter doel werd nagestreefd, zoals in dit geval, ik heb een groot risico genomen want de staat had te veel schulden, de bank kon de staat niet blijven voorfinancieren, we moesten bank redden, we zijn vooruitgelopen op zaken en we waren zeker van dat de bankwet zou worden veranderd.

Ambtsverduistering

De kantonrechter besteedde apart aandacht aan wat zij noemt, ambtsverduistering, waarvan de verdachten ook worden verweten. Zij wijst er op dat het strafbaar is wanneer een ambtenaar geld dat is bestemd voor een specifiek doel, een andere publieke bestemming geeft. 

Zij verwijst hiermee naar de gelden, ruim S RD 2.8 miljard verkregen met gelden uit de verkoop van onder andere panden, die bestemd waren om de langlopende schulden van de staat af te lossen maar gebruikt zijn geworden om andere kosten van de staat, zoals salarissen en sociale kosten en uitkeringen te betalen.

Zij verwijst naar de Hoge raad in Nederland die zegt dat in de taakstelling en werkkring van een Centrale bank, er sprake is van verduistering als gelden worden onttrokken van hun bestemming. Er hoeft hier geen sprake te zijn van eigen voordeel voor de daders. Er moet een juiste invulling van het ambt worden gegeven. Volgens Kuldip Singh is dit precies het geval geweest en waarvan in het bijzonder ex minister Gillmore Hoefdraad van Financiën en ex gouvernor van de Centrale bank, Robert van Trikt zich aan schuldig aan hebben gemaakt en andere verdachten zich voor hebben geleend.

UNITEDNEWS