Verkiezingscampagneborden zijn te zien voorafgaand aan de verkiezingen in 27 lidstaten van de Europese Unie, waarvan Nederland het eerste land is dat naar de stembus gaat in deze verkiezingsronde voor het parlement van het blok, in Den Haag, Nederland. (Foto: Reuters)
De Nederlandse kiezers brachten donderdag hun stem uit aan het begin van de vierdaagse verkiezingen voor het Europees Parlement, die waarschijnlijk een verschuiving naar rechts in de machtsverhoudingen op het continent zullen meebrengen.De verkiezingen zullen bepalen hoe de Europese Unie, een blok van 450 miljoen burgers, het hoofd zal bieden aan externe uitdagingen, waaronder een agressiever Rusland, toegenomen industriële concurrentie van China en de Verenigde Staten, klimaatverandering en immigratie.De stemming in Nederland – waar een nationalistische partij in 2023 de nationale verkiezingen won – weerspiegelt ook de belangrijkste interne politieke uitdaging waarmee de EU uit 27 landen wordt geconfronteerd: de toenemende populariteit van nationalistische en populistische partijen die de EU van binnenuit willen ontmantelen."Ik maak me zorgen over deze extreemrechtse
bewegingen omdat het populistische bewegingen zijn", zegt Sebastiaan Bink (57), een duurzame energiewerker die in Den Haag heeft gestemd."In Nederland hebben we een partij die heel wantrouwend tegenover de EU staat en sommige van deze rechtse politici proberen de Europese samenwerking te saboteren, en dat zou zeer schadelijk zijn. Ik heb er geen enkele zin in."Na de Nederlandse stemming van donderdag vindt de stemming op vrijdag plaats in Ierland en Tsjechië, op zaterdag in Malta, Slowakije en Letland, en vervolgens op zondag in de rest van de EU.Opiniepeilingen suggereren dat de Nederlandse anti-immigratie Vrijheidspartij (PVV) van Geert Wilders, die vorig jaar de nationale verkiezingen won, winst zal boeken en acht zetels in het Europees Parlement zal winnen, vergelijkbaar met de combinatie Labour/GroenLinks.Wilders slaagde er bij de vorige Europese verkiezingen in 2019 niet in om een zetel veilig te stellen en hoewel uit de peilingen blijkt dat centrumrechts in Europa waarschijnlijk de meeste zetels in de nieuwe wetgevende macht van de EU zal winnen, wordt verwacht dat nationalistische en populistische partijen winst zullen boeken.Wilders, bekend om zijn uitgesproken opvattingen over immigratie en de islam, zei donderdag dat een goed resultaat voor de nationalistische partijen hen zou moeten aanmoedigen om zich te verenigen in hun poging om de EU-regelgeving te veranderen en meer bevoegdheden te repatriëren naar de nationale wetgevers.
Hun invloed in het nieuwe EU-parlement zal niettemin waarschijnlijk worden afgestompt door interne verdeeldheid.
Uit peilingen blijkt dat pro-Europese partijen van centrumrechts en centrumlinks, liberalen en groenen een kleinere meerderheid zullen hebben dan in het vertrekkende parlement, wat de inspanningen om nieuwe EU-wetten door te drukken of de Europese integratie te vergroten bemoeilijkt.Grimmige sfeerIn een groot deel van Europa is de politieke sfeer aan het verschuiven, verscherpt door de verdeeldheid en de retoriek van het populistische beleid. De verbale en fysieke aanvallen op politici in Duitsland zijn sinds 2019 meer dan verdubbeld.Het parlement met 720 zetels beslist samen met de 27 nationale regeringen van de EU over wetten die de interne markt van het blok beheersen, de langetermijnbegroting van 1 biljoen euro ($1,09 biljoen), begrotingsregels en wetten om klimaatverandering te voorkomen.Exitpolls worden zondag verwacht, gevolgd door de eerste projecties van de resultaten in de avond.Uit onderzoeken naar de intenties van kiezers blijkt dat centrumrechts waarschijnlijk het grootste deel van de zetels zal behalen, waardoor hun kandidaat voor het hoofd van de Europese Commissie, de zittende Ursula von der Leyen uit Duitsland, in pole position komt te staan om voor een tweede termijn te worden benoemd.De Europese Groenen, die te maken krijgen met een reactie van onder druk staande huishoudens, boeren en industrie over kostbaar EU-beleid ter beperking van de CO2-uitstoot, lijken tot de grote verliezers te behoren.Het nieuwe parlement zal beslissen over de volgende zevenjarige begroting van de EU, die vanaf 2028 van kracht moet zijn, waarbij Oekraïne, Moldavië en de landen van de Westelijke Balkan allemaal op zoek zijn naar lidmaatschap.Als deze landen willen toetreden, zullen de EU-regeringen en het parlement het eens moeten worden over interne veranderingen in de manier waarop het blok opereert, inclusief de landbouwsubsidies en fondsen om de levensstandaard in de hele EU gelijk te trekken.Mogelijk moet ook de regel van unanimiteit bij het stemmen worden gewijzigd om aan de eisen van een groter blok te voldoen.
