Milieuvriendelijke kleinschalige goudwinning komt maar niet van de grond

Suriname worstelt al vele jaren met het gebruik van kwik in de kleinschalige goudwinning. Geen enkele achtereenvolgende regering heeft er serieus werk van gemaakt om kwik uit te bannen uit de goudvelden en om goudzoekers te laten overstappen op milieuvriendelijke winningsmethodes van goud, zoals het gebruik van de zogenoemde ‘shaking tables’. 

Nu en dan zijn er wat initiatieven, workshops en demonstraties geweest in het binnenland, maar vervolgens komt een structurele overstap naar milieuvriendelijk goud winnen maar niet van de grond. Het is aanmodder-beleid.

Vorige week vrijdag was er weer zo’n demonstratie van milieuvriendelijk goudwinnen en deze keer in het dorp Compagnie Kreek,

Brokopondo. Het ging om het project ‘Improving Environmental Management in the Mining Sector of Suriname, with Emphasis on Artisanal and Small-Scale Gold Mining (ASGM)’ – EMSAGS Project in samenwerking met het WWF Guianas en de Alliance for Responsible Mining (ARM), het traditioneel gezag en goudzoekers. Het klinkt allemaal heel interessant, maar ervaring leert – kijk naar het verleden – dat ook dit project weer in de vergetelheid geraakt en goudzoekers gewoon blijven werken met kwik, omdat ze niet anders kunnen, maar wel willen.

‘Shaking tables’

Immers, al medio november 2011 gaven Sarafina NV en Lawa Star Industries met Scott Rainwater van Global

Mining Solutions een demonstratie over een kwikvrije methode van winnen van goud. Dit vond plaats op de Aqua Azul concessie van Sarafina NV/P’kin Saramacca. Claudetta Toney, president-directeur van Sarafina NV, en Julien Lansdorf, directeur van Lawa Star Industries, benadrukten toen al het belang van kwikvrij winnen van goud. Lansdorf noemde het proces zeer eenvoudig , “met ‘shaking tables’ water en zwaartekracht” is een goudzoeker in staat 95% van het goud te vinden in plaats van 45% met behulp van kwik. Een normale crusher verwerkt 15 ton per uur terwijl zo een ‘shaking table’ ongeveer 280 ton per uur kan verwerken. Met de ‘shaking tables’ wordt door goudzoekers opgespoten aarde geschud waardoor goud gescheiden kan worden. Kwik wordt hierbij niet gebruikt. Met een ‘schuddende tafel’ blijft 95% procent grondstoffen, in plaats van de gebruikelijke 45%, over.Een goudzoeker kon toen, in 2011, een kleine machine aanschaffen voor zo’n US$ 4.000. Lansdorf zei graag te zien, dat iedereen in Suriname overgaat tot deze vorm van goudwinning. 

Een paar jaar later, in april 2015, vond een presentatie op het terrein van Grassalco te Maripaston plaats van het gebruik van ‘shaking tables’. Deze presentatie werd verzorgd door de stichting Ontwikkeling door Radio en Televisie in Suriname (SORTS) die zich beijvert voor het gebruik van kwikvrije methodes. 

Dit zijn slechts twee voorbeelden van presentaties van een milieuvriendelijke goudwinningsmethode de afgelopen jaren. Het is echter iedere keer bij presentaties gebleven.

Kwikproblematiek en onderzoeksrapporten door regeringen genegeerd

Suriname lijkt vele jaren de kwikproblematiek in het binnenland te hebben genegeerd. Kleinschalige goudzoekers gebruiken nog steeds kwik bij de winning van goud en nog steeds worden hierdoor het water in kreken en rivieren vervuild en de gezondheid van lokale bewoners, inheemsen en marrons, bedreigd. 

Te hoog kwikgehalte

Al in 2005 werd onderzoek gedaan in Kwakoegron naar de gevolgen van het gebruik van kwik voor de lokale bewoners en toen bleek al, dat bewoners een te hoog kwikgehalte in het lichaam hadden, maar met de resultaten van dat onderzoek is nooit iets gedaan….. 

Vanaf 1998 zijn er verschillende (ook internationale) onderzoeken gedaan naar kwikverontreiniging en –vergiftiging in Suriname. Jarenlang waren de autoriteiten – de regering – op de hoogte van het gebruik van kwik in de kleinschalige goudwinning en de risico’s van dat gebruik voor onder andere de volksgezondheid. Toch zijn vanuit de overheid nooit initiatieven ontplooid om officieel onderzoek te laten verrichten naar de aanwezigheid van kwik in de goudvelden en de gevolgen van het gebruik ervan. Ondertussen raakten vooral inheemsen en marrons in het binnenland ziek, omdat zij in aanraking waren gekomen met vooral door kwik verontreinigd kreek- en rivierwater en vis.

Vele jaren hebben regeringen ogenschijnlijk de andere kant uitgekeken en verzuimd welke actie dan ook te ondernemen om het gebruik van kwik in de kleinschalige goudwinningssector werkelijk en effectief te reduceren of uit te bannen. Enkele onderzoeksresultaten over kwikvergiftiging werden door de overheid zelfs niet openbaar gemaakt. 

Al in 1998 voerden Harold Pollack en anderen onderzoek uit naar de kwikcontaminatie in zowel Paramaribo als in besmette gebieden in het binnenland. Tijdens deze studie werden haar- en urinemonsters van arbeiders, zwangere vrouwen, vrouwen en kinderen genomen. Ook werden vismonsters (herbivoren en carnivoren) verzameld en gemeten op kwikconcentratie. Het onderzoek toonde aan, dat van de eenenzeventig onderzochte goudzoekers het merendeel een kwikconcentratie had die twee- tot viermaal hoger was dan de 10 ug/g (microgram) die door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is vastgesteld.  Alle onderzochte personen hadden een veel te grote hoeveelheid kwik in het lichaam. 

Drie jaren eerder hadden onderzoekers van de Anton de Kom Universiteit in Paramaribo een soortgelijk onderzoek te Apetina verricht en ook toen werd een extreme kwikvergiftiging geconstateerd. De resultaten van het onderzoek zijn echter – om onduidelijke redenen – nooit openbaar gemaakt. Mogelijk waren de uitkomsten dusdanig schokkend, dat de overheid die liever niet bekendmaakte.

Fonds

De in december 2010 door de regering Bouterse ingestelde presidentiële Commissie Ordening Goudsector kondigde in 2012 aan dat ingaande  2013 kwik moest zijn verbannen uit de goudvelden….. Maar, zoals zo vaak gebeurt, woorden worden niet omgezet in daden. 

De Commissie had in november 2011 nog een plan voor het in het leven roepen van een speciaal fonds waar kleinschalige goudzoekers terecht zouden kunnen voor de financiering van de aankoop van milieuvriendelijke goudwinningapparatuur. Dat fonds is ook nooit van de grond gekomen. 

Het is bekend dat er goudzoekers zijn die graag zouden willen overstappen op milieuvriendelijke goudwinning, maar niet de financiële middelen daarvoor hebben. Een dergelijk fonds zou een goede stimulans zijn om toe te werken naar een kwikvrije goudwinning in het land.

Dweilen met de kraan open

Kortom, de overheid zal over de brug moeten komen met middelen om goudzoekers te stimuleren om over te stappen op milieuvriendelijke methodes om goud te winnen. Ad hoc nu en dan een presentatie verzorgen ergens in het binnenland zet geen zoden aan de dijk, zolang er geen doortastend beleid achter zit. Zolang dat beleid er niet is zal het dweilen met de kraan open blijven en zal kwik schade blijven aanrichten aan de biodiversiteit en aan de inwoners van het binnenland.

PK