Europa bestrijdt braindrain nu talent naar noorden trekt

Tot voor kort dacht lucht- en ruimtevaartingenieur Pedro Monteiro dat hij zich bij veel van zijn leeftijdsgenoten zou voegen die van Portugal naar de rijkere Europese buren verhuisden op zoek naar een beter betaalde baan zodra hij zijn masterdiploma in Lissabon had behaald.Maar belastingvoordelen voorgesteld door de Portugese overheid voor jonge werknemers - tot een tijdelijke vrijstelling van 100% inkomstenbelasting in sommige gevallen - plus hulp met huisvesting doen hem twee keer nadenken."Eerdere regeringen lieten jongeren achter," zei Monteiro (23) die techniek en industrieel management studeert aan het Hoger Technisch Instituut in de Portugese hoofdstad. "Het land heeft ons nodig en we willen blijven, maar we moeten signalen van de overheid zien dat ze beleid implementeren dat zal helpen."Monteiro noemt met name de kosten van het kopen of huren van een huis te midden van een huizencrisis die verergerd wordt door de komst van rijke buitenlanders die gelokt worden door gemakkelijke verblijfsrechten en belastingvoordelen. Hij betwijfelt of de nieuwe maatregelen van de overheid voldoende zullen zijn. "Sommige van mijn vrienden werken nu in het buitenland en verdienen aanzienlijk meer geld... en hebben betere carrièremogelijkheden", zei hij. "Ik ben een beetje sceptisch over mijn kansen op een baan hier in Portugal."Portugal is het nieuwste land in Europa dat probeert een braindrain aan te pakken die de economie tegenhoudt. Belastingvoordelen voor jonge werknemers in de begroting die momenteel door het parlement wordt behandeld, gaan volgend jaar in en kunnen maar liefst 400.000 jongeren ten goede komen, tegen een jaarlijkse kostprijs van 525 miljoen euro.Talentvlucht naar rijkere landen in het noorden is een probleem dat Portugal deelt met verschillende andere landen in Zuid- en Centraal-Europa, aangezien werknemers profiteren van de regels voor vrij verkeer binnen het handelsblok. Landen zoals Italië hebben andere regelingen geprobeerd om de vlucht tegen te gaan, met wisselend resultaat.Door regionale tekorten aan arbeidskrachten te verergeren en armere landen van belastinginkomsten te beroven, is het nog een obstakel voor de EU, die probeert haar afnemende economische groei te verbeteren en tegelijkertijd de bevolkingsafname en de achterblijvende arbeidsproductiviteit aan te pakken.De overwinning van Donald Trump bij de Amerikaanse verkiezingen deze maand verhoogt de inzet, met het risico van algemene handelstarieven op Europese export van ten minste 10% - een stap die volgens economen de bloedeloze groei van Europa in regelrechte recessie zou kunnen veranderen.Volgens het Portugese Emigratieobservatorium wonen momenteel ongeveer 2,3 miljoen mensen die in Portugal zijn geboren, ofwel 23% van de bevolking, in het buitenland. Dat omvat 850.000 Portugese staatsburgers van 15 tot 39 jaar, ofwel ongeveer 30% van de jonge Portugezen en 12,6% van de beroepsbevolking.Nog zorgelijker is dat ongeveer 40% van de 50.000 mensen die afstuderen aan universiteiten of technische hogescholen elk jaar emigreert, volgens een onderzoek van Business Roundtable Portugal en Deloitte op basis van officiële statistieken, wat Portugal miljarden euro's aan verloren inkomstenbelasting en socialezekerheidsbijdragen kost.Demografische hel"Dit is geen land voor jongeren", zei Pedro Ginjeira do Nascimento, uitvoerend directeur van Business Roundtable Portugal, dat 43 van de grootste bedrijven in het land van 10 miljoen mensen vertegenwoordigt. "Portugal ervaart een ware demografische hel omdat het land niet in staat is om de omstandigheden te creëren om jong talent te behouden en aan te trekken."De interne migratie binnen de EU wordt deels veroorzaakt door de loonverschillen tussen de lidstaten. Sommige economische migranten zeggen ook dat ze op zoek zijn naar betere voordelen zoals pensioenen en gezondheidszorg en minder rigide, hiërarchische structuren die meer verantwoordelijkheid geven aan degenen in juniorfuncties.Er zijn steeds meer zorgen over de levensvatbaarheid van het Europese economische model op de lange termijn, met zijn snel vergrijzende bevolking en het onvermogen om substantiële aandelen te veroveren in snelgroeiende markten van de toekomst, van technologie tot hernieuwbare energie.Mario Draghi, voormalig hoofd van de Europese Centrale Bank,  presenteerde een reeks hervormingsvoorstellen die gericht zijn op het stimuleren van lokale innovatie en investeringen. In september zei hij dat de regio te maken zou krijgen met een "langzame kwelling" van achteruitgang als het niet effectiever zou concurreren.Eszter Czovek (45) en haar man verhuizen van Hongarije naar Oostenrijk, waar werknemers gemiddeld 40,9 euro ($ 29,95) per uur verdienen, vergeleken met 12,8 euro per uur in Hongarije, het grootste loonverschil tussen buurlanden in de EU.Het aantal Hongaren dat in Oostenrijk woont, steeg van slechts 14.151 toen Hongarije toetrad tot de EU naar 107.264 begin 2024.De man van Czovek, die in de bouw werkt, kreeg een baan aangeboden in Oostenrijk, terwijl zij in de media en boekhouding heeft gewerkt bij verschillende multinationals. Ze noemde betere lonen, pensioenen, werkomstandigheden en gezondheidszorg als motieven om te verhuizen. Ze noemde ook haar bezorgdheid over de politieke situatie in Hongarije, waarvan ze vreest dat het zich bij Groot-Brittannië zal aansluiten bij het verlaten van de EU."Er was hier een verandering van regime in 1989 en 30 jaar later wachten we nog steeds op het wonder dat we Oostenrijk kunnen bijbenen," zei Czovek over de revolutie van meer dan drie decennia geleden die een einde maakte aan het communistische bewind in Hongarije.Sinds de Brexit heeft Nederland Groot-Brittannië vervangen als favoriete bestemming voor Portugees talent, terwijl Duitsland en Scandinavische landen ook populair zijn.Veel Europeanen trekken nog steeds naar de Verenigde Staten op zoek naar betere banen - ongeveer 4,7 miljoen woonden daar in 2022, volgens het in Washington gevestigde Migration Policy Institute, dat desondanks een langdurige daling opmerkt sinds de jaren 60. In 2023 emigreerden 4.892 Portugezen naar Nederland, waarmee ze voor het eerst Groot-Brittannië overtroffen, dat in 2019 24.500 Portugezen ontving.Thuis hebben ze te maken met de achtste hoogste belastingdruk in de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), terwijl de huizenprijzen met 186% en de huren met 94% stegen sinds 2015, volgens vastgoedspecialisten Confidencial Imobiliario.Een alleenstaande in Portugal zonder kinderen verdiende in 2023 gemiddeld 16.943 euro na belasting, vergeleken met 45.429 euro in Nederland, volgens Eurostat.Portugal biedt jongeren onder de 35 jaar die tot 28.000 euro per jaar verdienen een belastingvrijstelling van 100% tijdens hun eerste jaar van werken, waarbij de uitkering geleidelijk wordt verlaagd tot een aftrek van 25% tussen het achtste en tiende jaar.Jongeren zouden ook worden vrijgesteld van transactiebelastingen en zegelrechten bij de aankoop van hun eerste huis, evenals toegang tot leningen die door de staat worden gegarandeerd en huursubsidies."We ontwerpen een solide pakket dat probeert de belangrijkste redenen op te lossen waarom jongeren vertrekken", zei minister Antonio Leitao Amaro in een interview met Reuters.'Dingen zullen niet veranderen'Leitao Amaro zei dat hij niet zeker wist of de belastingvoordelen zouden werken, maar dat zijn regering, die in april aantrad, iets nieuws moest proberen."Als we niet ambitieus handelen, zullen de dingen niet veranderen en zal Portugal deze weg blijven bewandelen", zei hij.De Italiaanse regering heeft al ontdekt dat belastingvoordelen die als prikkels worden gebruikt, duur zijn en vatbaar voor fraude.In januari heeft Italië abrupt zijn eigen regeling ingeperkt dat 1,3 miljard euro aan verloren belastinginkomsten kostte, terwijl het techwerkers zoals Alessandra Mariani terug naar huis lokte.Vóór 2024 kregen terugkeerders een belastingvoordeel van 70% voor vijf jaar, dat in bepaalde omstandigheden met nog eens vijf jaar verlengd kon worden. Nu is het van plan om een ​​afgeslankte regeling aan te bieden die gericht is op specifieke vaardigheden nadat het slechts 1.200 leraren of onderzoekers had aangetrokken - gebieden waar Italië een specifiek tekort aan heeft.Mariani zei dat de prikkels de sleutel waren om haar te overtuigen om in 2021 terug te keren naar Milaan, doordat ze dezelfde levensstandaard kon behouden als in Londen."Als de kans hetzelfde was geweest zonder de regeling, had ik het helemaal niet gedaan", zei Mariani, die nu werkt bij de Italiaanse tak van hetzelfde grote technologiebedrijf.Nu haar belastingvoordelen in 2026 geleidelijk worden afgebouwd, tenzij ze een huis koopt of een kind krijgt, wordt Mariani geconfronteerd met een salarisdaling en ze zei dat ze opnieuw naar de uitgang kijkt.