De nieuwe president van Chili wordt een communist óf een fascist (als je het de ander vraagt)
| | Door: Seije Slager
Het was de afgelopen dagen aan de noordgrens van Chili drukker dan normaal. Daar probeerden opvallend veel migranten uit de rest van Zuid-Amerika nog snel het rijkste land van de regio binnen te komen. “Volgens familie hier in Chili moesten we voor 19 december binnen zijn”, vertelt Rayber Rodriguez, die met zijn vrouw en dochter uit Venezuela gevlucht is, aan persbureau AP. “Want als die ene wint die de eerste ronde had gewonnen, dan gooit hij alle grenzen dicht.”
Die ene is José Antonio Kast (55), een uiterst rechtse politicus die vorige maand de eerste ronde van de presidentsverkiezingen won, en
“Als hij nog had geleefd, had hij op me gestemd”, zei Kast over oud-dictator Pinochet. “We zouden samen thee gedronken hebben in het presidentieel paleis.”
Dat zijn woorden waarvan veel Chilenen rillen. De dictatuur van Pinochet tussen 1973 en
Een typisch linkse millennialpoliticus
Zijn tegenstander, die in de eerste ronde net iets minder stemmen haalde, vervult veel Chilenen ook met angst voor het onbekende: die is ze juist weer veel te links. Gabriel Boric (35) werd tien jaar geleden bekend als radicale studentenleider met een wilde haardos. Die is inmiddels in het gareel getrimd, en ook zijn politieke ideeën zijn lang niet zo communistisch als zijn tegenstanders doen geloven.
Zo wil hij de werkweek van 44 uur naar veertig uur terugbrengen en het minimumloon verhogen. Hij is evengoed een typische linkse millennialpoliticus, die zich profileert op genderissues en klimaatproblematiek, en die zich afzet tegen de neoliberale consensus waar de oude sociaaldemocratische garde wel in meeging. Chili is niet alleen het rijkste land in de regio, maar ook een van de landen met de grootste ongelijkheid. Daar wil Boric een eind aan maken.
Boric lijkt op het eerste gezicht de stemming in het land het best te vertolken. Want de afgelopen twee jaar maakte Chili een ruk naar links. In 2019 braken massale protesten uit tegen de ongelijkheid, en het economische model dat belichaamd wordt door de huidige centrumrechtse, ietwat elitaire president Sebastián Piñera. De bevolking koos daarna in een referendum voor een nieuwe grondwet, en bij verkiezingen voor de grondwetgevende vergadering wonnen linkse kandidaten dit jaar fors.
De winnaar zal het midden moeten opzoeken
Toch heeft Boric in de peilingen maar een minieme voorsprong op Kast; het zal waarschijnlijk heel spannend worden. Is het Chileense electoraat dan zo grillig? Toch niet, volgens politicoloog Patricio Navia. “Vorig jaar wilden Chilenen pragmatische veranderingen in sociaal beleid, en dat willen ze nog steeds. Maar ze willen het kind niet met het badwater weggooien”, schreef hij in Americas Quarterly. “Ze willen ook veel aspecten behouden van het economisch model dat de afgelopen decennia zoveel voorspoed gebracht heeft.”
De revolutie lijkt sowieso niet aanstaande. Want wie straks ook wint, hij zal moeten samenwerken met een parlement waarin de centrumlinkse en centrumrechtse blokken domineren, ook al zullen die voor het eerst in dertig jaar geen president leveren.
De twee kandidaten maken de afgelopen weken dan ook al voorzichtige ouvertures naar het politieke midden, terwijl ze de ander in extreme termen afschilderen. Volgens het kamp-Boric gaat de strijd tussen democratie en fascisme, volgens Kast juist tussen democratie en communisme.
| | Door: Seije Slager
